O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti Ekologiya va geografiya kafedrasi

Ishni bajarish tartibi
Suvning tiniqligi namuna suvi olinadigan joyning o`zida aniqlanadi. Namuna suv olinganidan keyin, 24 soatdan oshmasdan uning loyqaligi aniqlanadi.
Ishni bajarish uchun Snyollen asbobidan foydalanib, “Xoch” usulida suvning sun`iy loyqaligini topish mumkin.
Snyollen asbobi balandligi 30 sm, diametri 2,5-3,0 sm keladigan va balandligi bo`yicha santimetrlarga bo`lib chiqilgan shisha silindrdan iborat bo’lib, uning tubida nuqtalar shakli tushirilgan xoch va suvni to`kish uchun qisqichli o`simta rezina naycha bor.
1.Tekshiriladigan suv yaxshilab chayqatilib, Snyollen silindri to`ldiriladi, bunda quyilgan suvning balandligi silindr ostidagi xochni ko`rinmaydigan darajada bo’lishi kerak.
2. Silindrdagi suv uning tagidagi nuqtalar yaqqol ko`ringunga qadar sekin oqizib tushiriladi.
3. Nuqtalar yaqqol ko`ringan paytda silindrda qolgan suv ustunining santimetrlar hisobida olingan belgisi suvning tiniqligini ko`rsatadi. Shu santimetrlarda o`lchangan qiymatdan foydalanib, suvning loyqaligini mg/l hisobida topsa bo`ladi.
Santimetrlarda ifodalangan suv ustunining balandligi suvning tiniqlik darajasini ifodalaydi. Snyollen silindri ko’rsatgichi bo`yicha, 30 sm dan past bo`lgan ichimlik suvining tiniqligi quyidagicha baholanadi: 20 sm dan 30 sm gacha bo`lganda suv kuchsiz loyqalangan, 10 smdan 20 sm gacha bo`lganda, suv loyqa, 10 sm gacha bo`lganda esa juda loyqa hisoblanadi. Tajriba ishi bajarilayotganda quyidagi jadval to`ldiriladi. Jadvaldagi natijalardan foydalanib, suv loyiqaligining silindrdagi suv ustunining balandligiga bog’liqlik grafigi M=f(h) chiziladi.

Konsentrasiya, mg/l

Optik zichlikning konsentrasiyaga bog’liqligi

Jadval.

Suvustuni balandligi, sm	Suv loyqa- Ligi , mg/l	Suvustuni balandligi, sm	Suv loyqa- ligi , mg/l	Suvustuni balandligi, sm	Suv loyqa- ligi, mg/l
5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 10,5 11 11,5 12 12,5 13	185 170 155 142 130 122 114 108 102 97 92 87 83 79 76 73 70	13,5 14 14,5 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28	67,5 65 63 61 56,4 53,1 50,4 48 45,5 43,3 41,4 39,4 38 36,5 35,1 33,8 32,6	29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45	31,6 30,5 29,5 28,6 27,7 26,9 26,1 25,4 24,8 24,2 23,6 23 22,4 21,8 21,2 20,7 20,2