O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi iqtisodiyot fakulteti sirtqi ta’lim sirtqi bo’lim 1-kurs 11 eks 22 o’zbek talaba Mustaqil ish 2

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Iqtisodiyot fakulteti sirtqi ta’lim
sirtqi bo’lim 1-kurs 11 eks 22 o’zbek talaba

Mustaqil ish 2

Bajardi : Xolmamatov Farruxbek

Toshkent 202

Variant 51

Savollar .

1. 
   Daromadlar tengsizligiga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi?
   
2. 
   Ish haqining turlicha nazariyalarini tahlil qilib, ularga o’z qarashingizni bildiring?
   

Javoblar .

1.Daromad tengsizligi iqtisodiyotdagi daromad taqsimotining tengsizligini anglatadi va ko'pincha jamiyatda ijtimoiy va iqtisodiy muammolarni keltirib chiqaradi. Bu muammoni ko'plab omillar keltirib chiqarishi mumkin va iqtisodiyotdagi daromadlar muvozanatiga ta'sir qiluvchi ko'plab omillar mavjud
Misol uchun, ishsizlik darajasi yuqori bo'lgan mamlakatda kamroq odam daromad oladi, ishchilar taqchil bo'lgan mamlakatda esa ish haqi oshishi mumkin. Xuddi shunday, kam maoshli ishchilarga ega bo'lgan sanoatning kam daromadli segmentlari boshqa sohalarga qaraganda kamroq maosh oladi. Bundan tashqari, mamlakatdagi ijtimoiy yordam siyosati va soliq tizimlari ham daromad tengligiga ta'sir qilishi mumkin.
Daromads tengsizligi iqtisodiy o'sish sur'atlariga ham ta'sir qilishi mumkin. Agar past daromadli segmentlarda iste'mol pasaysa, iste'mol xarajatlarining umumiy pasayishi bilan birga iqtisodiy o'sish sekinlashadi. Bu ishsizlikning ko'payishiga, soliq tushumlarining kamayishiga va ijtimoiy yordamga bo'lgan ehtiyojning oshishiga olib kelishi mumkin.
Natijada, daromadning etishmasligi ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin va iqtisodiyot uchun barqaror emas. Shu sababli, daromadlarni taqsimlash siyosati, ishsizlik darajasini pasaytirish va soliq tizimini qayta qurish kabi chora-tadbirlar daromadlarning tengsizligini kamaytirish uchun amalga oshirilishi mumkin.
2.Ish haqining turlicha nazariyalari, ishning faoliyatning asosiy nuqtai nazaridan ko'rsatkichlarini aniqlab beradigan turli usullar va modellarga asoslangan. Bu modellar ish haqining umumiy tarzda qo'llanishini ta'minlaydi va hukuki asosiylikni belgilashda ham muhim rol o'ynaydi. Quyidagi turlicha ish haqining asosiy nazariyalariga misollar keltirilgan:
Xususiy muloqot - Xususiy muloqot modeli, ish xisoblashda ish haqini aniqlash uchun o'rtalikdagi mukofotlar haqidagi kelishuvlar kabi individual kelishuvlar asosida yaratilgan. Bu modelga ko'ra, ish haqi shaxsiy qaror va kelishuvlar asosida aniqlanadi.
Kolektiv pog'ona - Kolektiv pog'ona modeli, ish haqini ishchilar majburiy va qayta kelishuvsiz aniqlash mumkin bo'lgan yomon holatlardan himoya qilish maqsadida yaratilgan. Bu modelda, ishchilar tomonidan qo'llaniladigan batafsil usul va tartiblarga amal qilishni ta'minlaydi.
Mahalliy to'lovlar - Mahalliy to'lovlar modeli, ish haqining ishchilar tomonidan tayinlanishi va ishchilar va ish beruvchilar tomonidan kelishilishi mumkin bo'lgan mukofotni hisoblash uchun ishlatiladi. Bu model ish faoliyatining ishchilar tomonidan amalga oshirilishi va uning hisobi bilan bog'liq bo'lgan tartib va usullarni belgilashda yordam beradi.
Markaziy mukofotlar - Markaziy mukofotlar modeli, ish beruvchilar tomonidan keltirilgan ish haqi tartibi bo'yicha ishchilarning kelishilishi mumkin bo'lgan yomon holatlardan qalinligini kamaytirish maqsadida yaratilgan. Bu modelda, ish haqi o'rtacha ko'rsatkichlardan ko'ra belgilanadi va uning haqida kelishilmasligi uchun yuritilishi kerak bo'lgan shartlar tasdiqlanadi.
Boshqa mukofotlar - Ish haqini aniqlash uchun boshqa usullar ham mavjud. Misol uchun, ishchilar tomonidan o'rganish natijasida belgilangan mahalliy vaqt chiziqlari bo'yicha kelishilishi mumkin bo'lgan ish haqining hisoblanishi modeli.