O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti

1.2. Binoning asosiy elementlari
Imorat va inshootlarni loyihalashda, qurilishda va ulardan foydalanishda binoning olovbardoshligi, yong‘indan saqlanish va kam talofatlanish kabi talablarni qondirishga doir turli tadbirlar ko‘llaniladi. Loyihalashda imoratni o‘rnini tanlashda, qo‘shni imoratlarga nisbatan kamxavotir, yong‘inga bardosh asosni, poydevorni, ko‘tarish konstruk-siyalarni, qavatlar orasidagi yopmalarni, ustyopmani, devorlarni va boshqa konstruksiya va uskunalarni alohida talablar asosida tanlanadi.
Qurilish jarayonida loyiha talablarini bajarish, imoratlarda ko‘zda tutilgan yong‘in xavfsizligidan kelib chiqadigan qo‘shimcha zinalar, koridorlar va cherdaklar og‘ishsiz amalga oshirilishi shart. Keltirilgan 9.3- jadvalda qurilish materiallarining olovbardoshlikdagi eng kichik chegarasi (s) va olov tarqalishining eng yuqori chegarasi (sm) keltirilgan.


Sinov kamerasidagi haroratning o’zgarishi 10% dan oshmagan holda 30 min davomida ruxsat etilishi mumkin, boshqa vaqtlarda 5% dan oshmasligi lozim.
Qurilmalarning binoda joylashgan o’rniga qarab, sinov kamerasida ularga olovni ta’sirini harxil ta’minlanadi. Jumladan to’sinlarga to’rt tomondan, shopul va fermalarga uch tomondan, tomyopg’ich plitalar, devor va eshik qurilma lariga esa bir tomonlama olov bilan ta’sir etish orqali sinaladi.k Sinash uchun umumiy texnologik jarayonda tayyorlangan, kamida ikkita birxildagi namuna qurilma ajratib olinadi va ularning sirtiga kuzatish uchun zarur bo’lgan asbob va moslamalarni o’rnatiladi.
Isitish sharoiti va sinov uskunasi quyidagi chizma 10 da ko’rsatilgani kabi, sinalayotgan namuna qurilmalarning shakli va hajmiga teng o’lchamda tayyorlanadi va sinov kamerasida bino va inshootlardagi holatiga mos ravishda o’rnatiladi. YUk ko’tarish uchun xizmat qiladigan qurilmalar amaldagi yuklar miqdori bilan zo’riqtirilgan holda sinaladi.

9.3. Qurilmalarni o’tga chidamlilik darajasini aniqlash uskunalari. a-devorni yuksiz holatda sinash; b-tomyopg’ich plitasini yuk ta’siri bilan sinash; v - ustun yoki devorni yuk ta’siri bilan sinash chizgilari aks ettirilgan. 1- olov kamerasi; 2- sinalayotgan namuna qurilma; 3- teleshka; 4-namunaga qo’yilishi lozim bo’lgan yuk.
Analitik usul yordamida qurilmalarni talab darajasidagi o’tga chidamli-lik chegarasi birinchi marta V.I. Murashov tomonidan taklif etilgan bo’lib, uning uslubi quyidagichadir. Bino va inshootlarning yong’indan xavfsizlik sharti quyidagi tenglik bilan ifodalanadi:
Pt = Rot
bunda Pt – talab darajasidagi o’tga chidamlilik chegarasi, soat;