O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti

Ro - o’tga chidamlilik koyfisenti;
t – yong’inni davom etish vaqti, soat. Yong’in sharoitida erkin yonish vaqti quyidagi ifoda orqali aniqlanadi
t =QWv /GF
bunda Q-yong’inda ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori, kDj/kg;
ð - yonuvchi moddaning hajm og’irligi (zichligi), kg/m3;
Wv– yonuvchi moddaning hajmi, m3,
G–yong’inning solishtirma issiqligi, Vt/m2;
F– yonayotgan sirtning sadhi, m2.
M.YA. Roytmanni ta’kidlashicha, qurilmalarni o’tga chidamlilik darajasini aniqlashda olovni o’chirish jarayonini birga inobatga olish, barcha hollarda ham zarur omillardan hisoblanadi.
YOng’in muddatini uni o’chirish jarayoni bilan qo’shib hisoblaganda, quyidagi o’lchamlar zarur bo’ladi: I- olovni o’chirish uchun etarli bo’lgan o’t o’chirish vositasining uzatilish tezligi, l/m2 sek; Tn – o’t o’chirgich vositasini ma’lum tezlikda uzatilayotgandagi me’yoriy o’t o’chirish muddati, daqiqa yoki soat; Q – yong’inni to’liq o’chirish uchun etarli bo’lgan o’t o’chirgich vosita, l/daq; Fyon - yonayotgan sirtning ehtimoliy sadhi, m2; fo’ch –o’chirilishi mo’ljallanayotgan yonuvchi sirt, m2; ∆to- yong’in boshlanishidan o’chirishni boshlagungacha o’tgan vaqt oralig’i, daq.
Agar F< f bo’lsa, yonish muddatini o’chirish vaqti bilan birga hisoblaganda quyidagicha ifodalanadi
II BOB Bino qurilmalarining o’tga chidamlilig
2.1 Qurilishkonstruksiyalarning o‘tga chidamliligini oshirish
Bino va undagi qurilmalarning o’tga chidamliligi deb, yong’in sodir bo’lganda ularning yuqori harorat ta’siriga bardosh beraolishi va yuk ko’tarish xususiyatlarini uzoqroq muddatga saqlab qolish qobiliyatiga aytiladi. Bino va inshootlarlarning yong’in xavfsizligi ko’pchilik hollarda ulardagi qurilma-larni olovda yonmasligi va o’tga chidamliligi bilan ta’minlanadi. Inshoot qurilmalarining o’tga chidamliligi, ularning eng asosiy xususiyatlaridan hisoblanadi, bu ko’rsatkich maxsus me’yorlardan biri KMK 2.01.02-85 bilan me’yorlanadi.
Bu me’yorga binoan bino, inshootlar va ulardagi yong’inga qarshi devorlar bilan o’ralgan qismlari, 5 xildagi (I, II, III, IV i V) o’tga chidamlilik darajalarga bo’lingan. Binolarni o’tga chidamlilik darajasi ularning quyidagi qurilmalari bo’yicha aniqlanadi: ya’ni devorlar (yuk ko’taruvchi ichki va tashqi, zinaxona va evakuatsiya yo’llarini o’rab olgan devorlar); ustunlar; zinaxona elementlari; tomyopg’ich plitalar va barcha yuk ko’tarish qobiliyatiga ega bo’lgan boshqa qurilmalar.