O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi muhammadjon Imomnazarov milliy ma'naviyatimiz

14. ISLOM MA'RIFATCHILIGI BOSQICHIDA

SHAKLLANGAN BORLIQ HAQIQATINI ANGLAB
YETISHNING TURLI YO'NALISHLARI
("Haqiqat izlovchi"laming 4 toifasi): (Imom Abu Hamid G'azzoliy (1058-1 lll)ning "Al-Munqiz min ad-dalal" asari va mutafakkir shoir va olim Umar Xayyom (1048— 1122)ning "Darxostnoma" risolasi asosida)

Yo'nalishlar asosiy .oqimlari (toifalar)	Asoschilari yoki mashhur vakillari
Kalom a)Mo'tazila (Mutakallimlai) b) Ash'ariya d) Moturidiya	Vosil ibn Ato (699-748) Abul Hasan al-Ash'ariy (873-935) Ab-u Mansur Muhammad al-Moturi-diy as-Samarqandiy (870-944)
d) Falsafa (Faylasuflar)	Abu Nasr Forobiy (873-950) Abu Ali ibn Sino (980-1037)
B) Botiniya (Botiniylar)	"Ihvon-us-safo" ilmiy guruhi ( X asr) (52 risoladan iborat qomusiy majmua yaratgan) badaxshonlik buyuk shoir va mutafakkir Nosir Xusrav (1004-1088)
G) Tasawuf (So'fiylar)	Junayd Bag'dodiy (vafoti 910-yil) Mansur Halloj (858-922) Abdulloh Ansoriy (1006-1089) Abusayid Abulxayr (967-1049) Abdulhasan Xaroqoniy (vafoti 1033-yil)

15. ISLOM MA'RIFATCHILIGI BOSQICHINING ASOSIY YUTUQLARI:

1. 
   Borliq haqiqatini anglab yetishning aqlga, mantiqiy tafakkurga tayanuvchi turli muvoziy (parallel) yo'nalishlari shakllanishi;
   
2. 
   Kalom falsafasi tomonidan islomiy Tavhid ta'limotining min-taqadagi barcha eski aqidalar majmuyidan har tomonlama ustunligini aql va mantiq qudrati bilan isbotlab berilishi;
   

3)Allohning oxirgi kitobi Qur'oni karim oyatlaridagi ma'naviy boy-likni teran anglab yetish uchun islomgacha yaratilgan butun madaniy merosni chuqur o'rganish va yangicha asoslarda anglab yetish haraka-tining har taraflama rivojlanishi;

4. 
   aniq va tabiatga oid fanlarga qiziqishning behad kuchayishi, fanlar tasnifi va qomusiy adabiyotlarning yuzaga kelishi ("Ihvon-us-safo" guruhi, Abu Nasr Forobiy, Abu Abdulloh Xorazmiy (vafoti 997-yil), Abu Rayhon Beruniy (973-1048), Abu Ali ibn Sino);
   
5. 
   turkiy va forsiy badiiy adabiyotda Firdavsiy (940-1020) "Shohnoma"si, Yusuf Xos Hojibning "Qutadg'u bilig" dostoni (1069-yilda yozilgan) kabi buyuk tarixiy va ma'rifiy asarlarning yaratilishi;
   
6. 
   qiyosiy tilshunoslikning paydo bo'lishi (Mahmud Koshg'ariyning "Devonu lug'otit-turk" asari).