O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. N. Zaripov

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
1. Adobe Photoshop dasturi. 
2. PhotoShop dasturining interfeysi.
3. Asosiy menyu bo`limlari.
4. Uskunalar satridan foydalanuvchi usullari. 
5. Chegara chiziqlarni ajratish usullari. 

---

103 
6. Chegara chiziqlarni sifatlash usullari. 
7. Chiziqlarni segmentatsiyalash doir topshiriq bajaring. 
6.2. Adobe PhotoShopda instrumentlar satri, tasvir, qatlam, ranglar, filtrlash 
va animatsiya. 
PhotoShopning 
uskunalar satrida 23 ta tugma
bo`lib, ular dastlab bitta ustun 
ko`rinishida joylashgan bo`ladi. Panelning sarlavha satrida joylashgan qo`shaloq 
uchburchak ko`rinishidagi tugmani bosib, uskunalarni ikki ustun ko`rinishida joylab 
chiqish mumkin. Yangidan paydo bo`lgan qo`shaloq uchburchaklarni yana bir marta 
bosib, uskunalar satrini avvalgi holatiga qaytarish mumkin. 
6.2.2-rasm. PhotoShop dasturining uskunalar satri. 
Uskunalar satri
to`rt qismga ajratilgan
bo`lib, ularning birinchisida oltita, 
ikkinchisida sakkizta, uchinchisida to`rtta, to`rtinchisida esa beshta tugma 
joylashgan. Uskunalar satridagi har bir tugmaga bir yoki bir nechta uskuna 
mos keladi. Shu sababli, uskunalar soni bir necha marta ko`p bo`lib, odatda, bitta 
tugma ostida bir nechta uskunalar joylashgan bo`ladi. Agar uskuna tugmasining 

---

104 
o`ng quyi burchagida qora uchburchak bo`lsa, bu tugma ostida bir nechta 
uskuna borligini bildiradi. 
Bunday tugma ustiga sichqonchani olib kelib, o`ng tugmasini bossak, bu 
tugmaga mos keladigan uskunalar ro`yxati paydo bo`ladi va ulardan keraklisini 
tanlab olish mumkin. Odatda, har bir tugma uchun klaviaturada biron bir 
klavisha mos qo`yilgan bo`lib, uni ketma-ket bir necha marta bosish bilan bu 
tugmaga mos uskunalardan keraklisini tanlab olish mumkin. Uskunalar ulardan 
foydalanib bo`linganidan keyin ham tanlanganligicha qoladi. Bu qulay bo`lsada, 
dastlab unga moslashish qiyin kechadi.[8] 
Shuning uchun uskunadan foydalanib bo`lgach, darhol 
Рука (Dasta)
uskunasini 
tanlashga odatlaning. Bu uskuna uskunalar satrining to`rtinchi bo`limida 
birinchi 
bo`lib joylashgan
. U ishchi sohaga sig`maydigan katta o`lchamli tasvirning kerakli 
qismiga o`tish uchun xizmat qiladi. Buning uchun tasvirning ixtiyoriy joyida 
sichqonchaning chap tugmasini bosib, uni kerakli yo`nalishda sudrash yetarli. 
Asosiysi, 
bu 
uskuna 
tasvirga 
hech 
qanday 
o`zgarish 
kiritmaydi. 
Palitra deb
rassomlar bo`yoqlarni aralashtirish uchun ishlatadigan taxtachaga 
aytiladi. Uskunalar satrida 
70 dan
ziyod uskunalar joylashgan. Lekin ular ham 
PhotoShopning barcha imkoniyatlarini ochib bermaydi. Uskunalarning keng 
imkoniyatlari palitralar yordamida ochiladi. Rassomlar palitraga kerakli bo`yoqlarni 
surtib, ulardan yangi rang hosil qilgani kabi PhotoShopda ham palitralar sohasiga 
kerakli palitralami joylab, ilova bilan ishlashni yanada qulay qilib olish 
mumkin.Palitralar ilova oynasining o`ng tomonidagi palitralar sohasida joylashgan 
bo`lib, muloqot oynalariga o`xshab ketadi. Lekin ulardan farqli ravishda 
palitralardan keraklilarini ekranga o`zimiz chiqaramiz yoki uni yopib qo`yamiz. Bu 
palitralar yigirmadan ortiq bo`lib, odatda, bir nechtasi birlashtirilgan 
bo`ladi. Ba’zi uskunalarning o`z palitralari bor, ba’zilari esa unchalik murakkab 
bo`lmay, ular bilan ishlash uchun parametrlar satri yetarli. Ba’zi palitralarda yangi 
uskunalar joylashgan, masalan, navigator, gistogramma, info palitralarini yangi 
uskunalar deb qarash mumkin. [7] 

---

105 
Ba’zi palitralarni PhotoShopning ajralmas qismi deb qarash mumkin. Masalan, 
Слои
(Qatlamlar), 
Каналы
(Kanallar), 
История
(Oxirgi amallar) palitralari 
PhotoShopning o`ziga xos jihatlarini ochib beradiki, ularsiz PhotoShopni tasavvur 
ham qilib bo`lmaydi. Palitralardan keraklisini ekranga chiqarish uchun asosiy 
menyuning 
Окно
(Oyna) bo`limidan foydalaniladi. Undagi bandlarning ba’zilarida 
bayroqchalar o`rnatilgan va bu palitralar ekranda ko`rinib turadi. Agar kerakli palitra 
ustida sichqonchaning chap tugmasini bossak, uning bayroqchasi o`rnatiladi va u 
ekranda paydo bo`ladi. Tanlangan band ustida sichqonchaning chap tugmasini yana 
bir marta bossak, bayroqcha olib tashlanadi va palitra ham ekrandan olib tashlanadi. 
Misol uchun, 
Навигатор
(Yo`naltiruvchi) palitrasini ekranga chiqaraylik. Uning 
yordamida rasm masshtabini o`zgartish mumkin.
6.2.3-rasm. PhotoShop dasturining 
Окно 
(Oyna) bo`limi. 
Bu palitra 
Гистограмма
(Gistogramma) palitrasi bilan birgalikda ishlatiladi. 
Uning 
o`ng 
yuqori 
burchagidagi 
ikki 
tugmadan 
chapdagisi 
palitrani 
yashirish, o`ngdagisi ekrandan olib qo`yish uchun xizmat qiladi. Ularning 
ostidagi 
tugma 
palitraning 
menyusini 
ochish 
uchun 
xizmat 
qiladi. 
Palitraning o`lchamlarini o`zgartirish uchun o`ng quyi burchagini sichqoncha 
yordamida 
sudrash 
kerak 
bo`ladi. 
Palitra 
oynasining 
yuqorisidagi 
sarlavha satrini sichqoncha bilan sudrab, oynani ekranning boshqa joyiga 
olib o`tish mumkin. Palitra oynasining pastki qismidagi surgichning ko`rsatkichini 
sichqoncha 
yordamida 
chapga 
sudrab 
rasm 
masshtabini 
kamaytirish, 

---

106 
o`ngga sudrab kattalashtirish mumkin. Surgichning o`ng tomonidagi tugma 
masshtabni kattalashtiradi. Chap tomonidagisi esa kichiklashtiradi. 
Rasmning ishchi sohada ko`rinadigan qismi qizil ramkaga olib qo`yiladi. 
Ramkani sichqoncha bilan sudrab tasvirning ishchi sohadagi qismini surish 
mumkin. 
6.2.4-rasm. Rasmning ishchi sohasi. 
Masshtabni o`zgartirishning
boshqa usullari ham mavjud. Ulardan eng 
osoni klaviaturadagi qo`sh tugmalardan foydalanishdir. 
Ctrl+"+"
(Ctrl va 
+ tugmalarini bir paytda bosish) masshtabni kattalashtiradi. 
Ctrl+"-"
esa masshtabni 
kamaytiradi. Dastak uskunasini ikki marta bosib, rasmni ishchi sohani to`liq 
egallaydigan qilib, masshtab uskunasini ikki marta bosib, 100% masshtabda rasmni 
ekranga chiqarish mumkin. Masshtab ekranning quyi qismidagi holat satrida ham 
ko`rsatiladi. Uni sichqoncha bilan tanlab, kerakli masshtabni kiritish 
mumkin. 
Masshtab uskunasi ham rasm masshtabini o`zgartirish uchun xizmat 
qiladi. Sichqonchani bir marta bosib uni tanlaganimizda parametrlar satrida uning 
parametrlari 
paydo 
bo`ladi. 
Undagi 
kerakli 
tugmalar 
yordamida 
masshtabni o`zgartiramiz:
6.2.5-rasm. Masshtabni sozlash satri. 
Ba’zi uskunalarda ular bilan ishlashni tugatmay turib, boshqa uskunani, shu 
jumladan masshtab uskunasini tanlab bo`lmaydi. Bunday paytda 
Ctrl

---

107 
va 
Alt
tugmalaridan foydalanish mumkin. 
Ctrlni
bosib turib, sichqonchani 
ishchi sohada bir marta bossak, masshtab kattalashadi. 
Alt
tugmasini bosib 
turib, sichqonchani bossak, masshtab kichiklashadi.