O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. N. Zaripov

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
1. Rang haqida umumiy tushuncha.
2. Rangning RGB modeli tushuntiring.
3. Rangning SMU modelini tushuntiring.
4. Ranglarning boshqa modellari haqida aytib bering.
5. Ranglarni kodlash. Palitra haqida aytib bering. 
3-modul. Chizish masalalariga kompyuter yondashuvi.
Kompyuter grafikasida fazodagi uch o`lchovli obyektlarni sirtlarini tasvirlashni 
ikkita usuli keng tarqalgan: Poliganal setkalar va bikubik parametrik bo`laklar. 
Poligonal setka bu fazoviy obyektni tasvirlovchi o`zaro bog`liq balandliklar, qirralar 
va yoqlar (ko`pburchaklar) to`plami. Nuqtalar (uchlar) qirralar bilan tutashtiriladi, 

---

40 
ko`pburchaklar 
esa 
uchlar 
va 
qirralar 
bilan 
ifodalanadi.
Politonal setkalarni kurishni 3-ta usuli mavjud;
1. Ko`burchaklarni oshkora berish.
Har bir ko`pburchak uning uchlari
koordinatalari bilan beriladi, ya’ni
P=((X
1
,Y
1
,Z
1
),(X
2
,Y
2
,Z
2
),…(X
n
,Y
n
,Z
n
)) (2.3.1) 
Uchburchakni ifodalovchi (aniqlovchi) uchlar ketma-ket saqlanadi va qirralar 
bilan 
tutashtiriladi, 
shu 
jumladan 
oxirgi 
va 
birinchi 
uchlar 
ham.
Har bir alohida ko`pburchak uchun bu usul albatta effektiv (qulay), hamma
umumiy uchlarni koordinatalarini takroran saqlash evaziga poliganal setka xotirada
ko`p joyni egallaydi. 
2. Ko`pburchaklarni uchlar ro`yxatidagi ko`rsatkichlari yordamida (orqali)
berish (ifadalash). 
Bu holda poliganal setkaning har bir chizig`i uchlar ro`yxatida bir marta saqlanadi: 
V=((X
1
,Y
1
, Z
1
), (X
2
, Y
2
, Z
2
),..., (X
n
,Y
n
, Z
n
)) (2.3.2) 
Ko`pburchak uchlar ro`yxatidagi (indeks) ko`rsatkichlari orqali beriladi.
Ko`pburchakning har bir uchi bir marta saqlanadi va bu xotira hajmini tejashga olib 
keladi. Ammo umumiy qirralar ikki martada chiziladi. [5] Misol: 
V = (V
1
, V
2
, V
3
, V
4
) = ((X
1
, Y
1
, Z
1
), . . .,(X
4
, Y
4
, Z
4
)) (2.3.3) 
3. Qirralarni oshkora berishi.
Bu holda ko`pburchak qirralar ro`yxatidagi ko`rsatkichlari (indeksi) to`plami
orqali beriladi. Qirralar ro`yxatida har bir qirra bir marta uchraydi va har bir qirra
ro`yxatda uchlari (ikkita) va mos ko`pburchaklar (1 yoki 2 ta) orqali ifodalanadi.
Ya’ni har bir ko`pburchak quyidagicha, R= (E
1
,……, E
n
), va har bir qirra 
quyidagicha E= (V
1
, V
2
, R
1
, R
2
) Agar qirra bitta ko`pburchakka tegishli bo`lsa u 
holda R
1 
yoki R
2 
– bo`sh to`plam. Qirralarni oshkora berishda poniganal setka 
Ko`pburchak chizmasi

---

41 
hamma qirralarni chizish orqali beriladi va umumiy qirralar qayta chizilmaydi. 
Misol:
 
V= (V
1
, V
2
, V
3
, V
4
,) = ((X
1
, Y
1
, Z
1
), . . .,(X
4
, Y
4
, Z
4
)) (2.3.4)
R
1
=(E
1
,E
4
,E
5
), R
2
=(E
2
,E
3
,E
4
)
(2.3.5)
E
1
=(V
1
, V
2
, R
1
, 0), E
2
=(V
2
, V
3
, R
2
, 0)
E
3
=(V
3
, V
4
, R
2
, 0), E
4
=(V
4
, V
2
, R
1
, R
2
)
(2.3.6) 
E
5
=(V
4
,V
1
, R
1
, 0)