O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlaт konchilik va texnologoyalar universiteti

GO‘ShT MAHSULOTLARI ISTE’MOL BOZORIDAGI KORXONALAR RAQOBATBARDOShLIGINI BAHOLASh
4 - jadval

№	Raqobatda nisbiy ustunlik	Omil salmog‘i, %	«To‘xtaniyoz ota» FX		TEGEN firmasi		«Sharshara» firmasi
			Ballar (1-100)	Umumiy baho	Ballar (1-100)	Umumiy baho	Ballar (1-100)	Umumiy baho
1	Mahsulot sifati	20	70	14,0	80	16,0	70	14,0
2	Assortiment	10	80	8,0	70	7,0	80	8,0
3	Narxi	20	40	8,0	40	8,0	30	6,0
4	Ishlab chiqarish texnologiyasi	15	50	7,5	80	12,0	70	10,5
5	Xom-ashyo etkazib beruvchilar joylashishi	10	70	7,0	60	6,0	60	6,0
6	Taqsimot va sotish kanallariga ega bo‘lish imkoniyati	15	70	10,5	70	10,5	70	10,5
7	O‘ram hajmi	5	40	2,0	60	3,0	50	2,5
8	O‘rab-joylanishi	5	50	2,5	70	3,5	60	3,0
	Jami:	100		59,5		66,0		60,5

Manba: ma’lumotlar tadqiqotlar asosida hisoblandi.

Yuqorida bayon etilgan strategiyani ishlab chiqishda muqobillashtirish masalasini yechish uchun dastlabki ma’lumotlar sifatida Toshkent viloyati Toshkent tumanidagi «To‘xtaniyoz ota» korxonasining 2013 yilda kolbasa mahsulotlari ishlab chiqarishdagi hisobot ma’lumotlaridan foydalanildi.
Bozor tadqiqotlari, undagi iste’molchilar talabi darajasini o‘rganish natijalariga asoslanib va «To‘xtaniyoz ota» korxonasining bugungi kundagi imkoniyati, kelgusidagi rejalariga tayanib ushbu fermer xo‘jalikning go‘sht mahsulotlari etishtirish bo‘yicha marketing strategiyasini ishlab chiqishda dastlabki ma’lumot sifatida 12 xil kolbasa, 2 xil vetchina, sardelka va 4 xil sosiska ishlab chiqarishning 2013 yildagi hisobotdagi 266300 kg ni ishlab chiqarishdagi yuqori foyda keltiradigan muqobil resurslar taqsimotining variantini topish maqsad qilib qo‘yildi.
Ushbu holda korxonasi oladigan sof foyda 22662 ming so‘mga teng.
Tadqiqot maqsadidan kelib chiqib ushbu korxonasining kelgusidagi rivojlanishi uchun intensiv va diversifikatsiya o‘sish variantlarini tanlash orqali marketing strategiyasini ishlab chiqish lozim bo‘ladi.
Buning uchun esa, hozirda ishlab chiqarilayotgan kolbasalarning ba’zi bir yuqori foyda kelmayotganlari o‘rniga yangi kolbasa turlarini ishlab chiqarish, masala echishda ma’lumotlar doirasi kengligini hisobga olgan holda vetchina, sosiska va sardelka ishlab chiqarishni o‘z holatida qoldirishni lozim topdik. Yangi turdagi kolbasalar assortimentini aniqlashda iste’mol bozoridagi xaridorlar did-istaklari og‘zaki so‘rovlar orqali atroflicha o‘rganildi. Ular ko‘pchiligi mahsulot sifatini saqlashda va xarid qobiliyatidan kelib chiqib, kolbasalarni sotib olishda ular og‘irligining 450 gramm bo‘lishligini afzal ko‘rishadi. Shuning uchun o‘rganilayotgan korxonasi marketing strategiyasini ishlab chiqishdagi muqobillashtirish masalasini echishda bu kabi holatlar hisobga olindi va hozirda ishlab chiqarilayotgan kolbasa mahsulotlari assortimenti tarkibida 450 grammli
«Estonskaya», «Lyubitelskaya», yarim dudlangan kolbasalar hisobga olindi.
Masala echishda korxonasi imkoniyatini oldingi darajada deb hisobladik, chunki ushbu korxonadagi o‘rnatilgan dastgohlar to‘la quvvat bilan hozirda ishlayotgani yo‘q, qolgan resurslardan ham foydalanishda hali foydalanilmayotgan ichki imkoniyatlar mavjud.
Ushbu muqobil variantda marketing strategiyasini amalga oshirishdagi korxonasi oladigan sof foyda miqdori 23057 ming so‘mga teng bo‘ladi. Ushbu miqdor amaldagi ishlab chiqarishdagidan 395 ming so‘mga (23057-22662q395) ko‘p bo‘lib, marketing strategiyasini amalga oshirishdan olinadigan iqtisodiy samarani ifodalaydi.
Olingan ma’lumotlar ushbu korxonasining «iste’molchi talabi-korxona imkoniyati-qo‘shimcha tadbirlar» marketing strategiyasi matritsasini tuzish imkonini beradi.
Korxonaning va u ishlab chiqarayotgan tovarlarning iste’mol bozoridagi raqobatbardoshligini baholash orqali «tovar-bozor»marketing strategiyasi matritsasi
tuziladi. Ushbu matritsa korxona ishlab chiqarish ko‘lamiga bog‘liq bo‘lmagan holda uning ishlab chiqarish quvvatini oshirish bo‘yicha strategiyani belgilab beradi.