O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "mashinosozlik texnologiyasi va mashinasozlik ishlab chiqarishlarini avtomatlashtirish" kafedrasi

NAVOIY DAVLAT KONCHILIK VA TEXNOLOGIYALAR UNIVERSITETI “MASHINOSOZLIK TEXNOLOGIYASI” KAFEDRASI

«MUHANDISLIK VA KOMPYUTER GRAFIKASI»

FANI

MAVZU: «KIRISH. MUHANDISLIK VA KOMPYUTER GRAFIKASI FANI, UNING VAZIFALARI VA BAKALAVRLAR TAYYORLASHDAGI O’RNI» 

 

 

Ma’ruzachi: dots. Ruzibayev A.N.

 

Reja:

Reja:

1. Kirish.

2. “Chizma geometriya” fani.

3. Proeksiyalash usullari:

4. Markaziy proeksiyalash.

• Paralel proeksiyalash
• Monj usulida nuqtaning proyeksiyasi

Kirish

Chizma geometriya fazoviy geometriyaning maxsus bo`limi bo`lib, umumiy injenerlik fanlari qatoriga kiradi.

Chizma geometriya proeksiya qurishni o`rgatuvchi fandir.

Chizma geometriyaning asosida uch o`lcham (X, Y, Z) bo`yicha proeksiyalash usuli bor.

Chizma geometriya o`quv fani sifatida birinchi marta fransuz olimi Gaspar Monjning 1798 yilda nashr etilgan «Geometriy descriptive» degan asari natijasida vujudga keldi. Shuning uchun chizma geometriya kursida otrogonal proeksiyalar metodi Monj metodi deb ataladi.

• Chizma geometriya o`quv fani sifatida birinchi marta fransuz olimi Gaspar Monjning 1798 yilda nashr etilgan «Geometriy descriptive» degan asari natijasida vujudga keldi. Shuning uchun chizma geometriya kursida otrogonal proeksiyalar metodi Monj metodi deb ataladi.

PROEKSIYALASH USULLARI

 Proeksiyalar usulida tasvirlar yasash, chizma geometriyaning asosiy metodidir. Fazodagi narsalarning ayrim nuqtalaridan o`tkazilgan proeksiyalovchi to`g`ri chiziqlar (nurlar) yordamida tekislikka tushirilgan tasviri fazodagi narsaning proeksiyasi deyiladi.

Chizma geometriyada ikki хil proektsiyalar metodi mavjud:
а) markaziy proektsiyalar metodi;
b) parallel proektsiyalar metodi.

a ) Markaziy proeksiyalash usuli.

• a ) Markaziy proeksiyalash usuli.

Narsaning proeksiyasini hosil qiluvchi proeksiyalovchi nurlar bir nuqtadan chiqqan bo'lsa, bunday proeksiyalash markaziy proeksiyalash deb ataladi.

P- proeksiyalar tekisligi
S- proeksiyalash markazi

b) Parallel proeksiyalash usuli.

• b) Parallel proeksiyalash usuli.
• Agar proyeksiyalovchi nurlar o'zaro parallel bo'lsa, bunday proeksiyalash parallel proeksiyalash deb ataladi.

a - proeksiyalovchi nur va A proeksiya tekisligi orasidagi

• a - proeksiyalovchi nur va A proeksiya tekisligi orasidagi

burchakdir Zo = P*(S)

• Agar a * 90°, bo'lsa parallel proeksiyalash qiyshiq burchakli proeksiyalash deyiladi
• Agar a = 90° bo'lsa, parallel proeksiyalash to'g'ri burchakli (ortogonal) proeksiyalash deyiladi.

Parallel proyeksiyalash usuli

To'g'ri burchakli (ortogonal) proeksiyalash usulini XVIII asr oxirida fransuz olimi Gaspar Monj (1746-1818) yaratib, chizma geometriya faniga asos solgan.

• To'g'ri burchakli (ortogonal) proeksiyalash usulini XVIII asr oxirida fransuz olimi Gaspar Monj (1746-1818) yaratib, chizma geometriya faniga asos solgan.

Parallel proeksiyalashning asosiy xossalari:
1. Nuqtaning tekislikdagi proeksiyasi nuqta bo'ladi.
2. To'g'ri chiziqning tekislikdagi proeksiyasi to'g'ri chiziq bo'ladi.
3. Agar nuqta to'g'ri chiziqda yotsa uning tekislikdagi proeksiyasi to'g'ri chiziqning proeksiyasida bo'ladi.
4. Parallel to'g'ri chiziqlarning proeksiyalari ham o'zaro parallel bo'ladi.

Monj usulida nuqtaning proyeksiyasi Birinchi chorakda joylashgan nuqtaning chizmasi.

Ikkinchi chorakda joylashgan nuqtaning chizmasi.

Uchinchi chorakda joylashgan nuqtaning chizmasi.

To‘rtinchi chorakda joylashgan nuqtaning chizmasi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

• 1. Sh. Murodov va boshqalar. Chizma geometriya. T. 2006 y.
• 2. Azimov T.J. Chizma geometriya. T. 2005 y.
• 3. Sh Abdurahmonov. “Chizma geometriya”. Toshkent. “O’zbekiton ”. 2006
• 4. J.Yodgorov. “Chizma geometriya ” .Toshkent. “Turon Iqbol” . 2007
• 5. Ю. Қирғизбоев. «Техник чизмачилиги курси» .Тошкент. « Ўқитувчи» . 1987
• 6. WWW. Info-baz.narod.ru.