O‘zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti sirtqi (maxsus sirtqi) bo‘limi

24. Boshlang`ich sinflarda o`qish darslarida qaysi janrlar o`tiladi?
A. Hikoya, ertak, she’r, ilmiy-ommabop maqola, masal.
B. Ertak, roman, masal, hikoya, ilmiy-ommabop maqola.
C. Masal, ertak, hikoya, qissa, maqol, topishmoqlar.
D. Tezaytishlar, maqollar, latifalar, esselar, hikoya.
25. Sinfdan tashqari o`qishda bolalar uchun kitob tanlash qoidalari qaysilar?
A. Tarbiyaviy maqsad nazarda tutiladi.
B. Janrlarning xilma-xilligi va o`quvchilarning shaxsiy qiziqishi nazarda tutiladi.
C. O`quvchilarning yoshi va saviyasi hisobga olinadi.
D. Barcha javoblar to`g`ri.

“Raqamlar nima deydi?” didaktik o’yini

(3-sinf. O’qish. Tez aytishlar.).

Sharti:
Faqatgina 70 dan kichik sonlarni kamayib borish tartibida topib, ular bilan birga berilgan harflarni bo’sh kataklarga joylashtiring:

63 E

1 R

71 T

81 A

88 K

89 M	58 A	76 Q	87 O	30 L
75 D	80 O	91 S	51 T	82 O	92 N
85 L	86 A	44 T	83 I	84 F	10 A
70 T	94 O	78 P	93 I	41 SH	79 M	90 O	85 Q

T

E

Z

A

Y

T

I

SH

L

A

R

“Tez aytishni tez topamiz” didaktik o’yini

(3-sinf. O’qish. Tez aytishlar).
Sharti:
Har bir tez aytishning mavzusiga mos rasmlar chalkashtirib ko’rsatiladi. O’quvchilar rasmlarning har biriga mos tez aytishni tezda topishlari kerak. Topgan o’quvchi 1-marta kitobdan o’qib beradi. So’ng yana 3-4 marta yoddan aytib bera olishi kerak.
“Bir vaqtda bir nechtasi” didaktik o’yini
(3-sinf. O’qish. Tez aytishlar).
Sharti:
O’quvchilarga 3 daqiqa vaqt beriladi. Bunda ular iloji boricha ko’proq tez aytishlarni yod olib, bir nafasda kamida 2ta tez aytishni faqat 1 martadan aytib bera olishi kerak. Eng ko’p va eng bexato tez aytish aytgan 3ta o’quvchi rag’batlantiriladi.
“Sirli so’z” didaktik o’yini
(1-sinf. O’qish. “O’quv va bilim haqida”).
Sharti:

• 
  “Kitobim, jon kitobim!” she’ridagi satrlarni to’g’ri va tartib bilan joylashtirib, bo’g’inlardan so’zlar hosil qilsangiz, sirli so’zni bilib olasiz:
  

Do’st-u qadrdon o’zing,	quv
Kitobim, jon kitobim!	va
Qo’limdan hech qo’ymayman,	ha
Bulbulday sayrar tilim	lim
Nur, ziyoga kon o’zing,	o’
Zavq-shavqqa to’lar dilim,	____
Kitobim, jon kitobim!	____
Kelajakka bo’ylayman,	da
Olaman sendan bilim,	bi
O’qib-o’qib to’ymayman,	qi
kitobim, jon kitobim!	____
Ma’no to’la har so’zing,	____

O’

q

u

v

___

v

a

___

b

i

l

i

m

h

a

q

i

d

a

“Mosini top” didaktik o’yini
(1-sinf. O’qish. O’quv va bilim haqida).
Sharti:
Berilgan maqollarni ularga mos mavzular bilan birlashtiring:

1. 
   “Bilagi zo’r birni yiqar,
   

Bilimi zo’r mingni” A. Vatanparvarlik haqida

2. 
   “Mehnat-mehnatning tagi
   

rohat.” B. Ilm olish haqida

3. 
   “Bilim baxt keltirar.” D. Ilm olish haqida
   

4. 
   “Vataning tinch-sen tinch” E. Mehnat haqida
   

“Venn diagrammasi” metodi

(3-sinf. O’qish. Latifalar.).

“Hushtakka tugma” “Afandi-mergan”

Maqtanchoq-

likni yomon ko’-
radi, hovliqmalar-
ning adabini be-
radi, …..

Sharti:
“Hushtakka tugma” hamda “Afandi mergan” latifalaridagi Afandi obrazining farqli va umumiy jihatlarini topib, doiralarga yozing.

“Ha-yo’q” didaktik o’yini
(3-sinf. O’qish. Xalq og’zaki ijodi. Bo’lim yuzasidan takrorlash darsi).

Savollar:

- Qo’shiqlar xalq og’zaki ijodi tarkibiga kiradi. (ha)
- Podsho Botir merganni ovulga oqsoqol etib tayinlaydi. (ha)
- “Halollik” ertagida ikki bog’bon oltinni qishloqdagi beva-bechoralarga bo’lib berishadi. (yo’q)
- “Donishmand yigit” ertagida ota kenja o’g’ilga boyliklarni meros qoldiradi. (yo’q)
- “Ahillik-ulug’ baxt” ertagida cholning uch o’g’li ham otalarining so’ziga kirmas, o’zboshimcha ekan. (yo’q)

“Topgan-topaloq” didaktik o’yini

(2-sinf o’qish. Umumlashtirish darsi)

Sharti:
Asar qahramonlaridan birining gapi o’qituvchi tomonidan o’qib beriladi. O’quvchilar diqqat bilan tinglab, asar nomi va gap muallifini topishlari kerak. Agar birontasi topilmasa, javob to’g’ri deb qabul qilinmaydi.

Savollar:

• 
  “Olampanoh, Botir degan yigit sizning mollaringizni o’g’irlayapti.” (“Botir mergan” ertagi. Chaqimchi.)
  
• 
  “Endi nima qilaman, onajonimga danaklarni qayerdan topaman?” (“Danakvoy”. To’ra.)
  
• 
  “Bechoralarning qovurg’alari sinib ketgandir…?” (“Arazlagan koptok, kitob va qalam”. Kitob.)
  
• 
  “Keragi yo’q kosamning, bunda yurish osonmi?” (“Ojar toshbaqa”. Toshbaqa.)
  
• 
  “Dunyoda men o’qib o’rganmagan ilm-hunar qolmadi” (“Hushtakka tugma”. Vazir.)
  

“Klaster” metodi

(3-sinf o’qish. Xalq og’zaki ijodi bo’limi yuzasidan umumlashtirish)



O’jar toshbaqa










MAQOL

MASAL





XALQ OG’ZAKI IJODI

TEZ AYTISH

TOPISHMOQ







LATIFA

ERTAK









Ahillik-ulug’ baxt

“Lug’at so’zlar, nedan so’zlar” didaktik o’yini

(2-sinf o’qish. Hayvonot olamida)

Sharti:

• 
  Quyidagi so’zlarni ta’riflari bilan mos joylashtirsangiz, sirli so’zni bilib olasiz:
  

1. 
   Serob M. Yelka
   
2. 
   Kift M. Anglamoq
   
3. 
   Biyday Sh. Ingichka ip
   
4. 
   Ilg’amoq I. Sutdan tayyorlanadiga nordon ichimlik
   
5. 
   Iroda U. Ko’p, mo’l
   
6. 
   Qo’ng’ir U. Ochiq, keng, hech nimasiz
   
7. 
   Chilvir R. So’ymoq
   
8. 
   Paytava Sh. Qo’ylar to’dasi
   
9. 
   Ayron L. Sabr-bardosh, chidam
   
10. 
    Halollamoq A. Jigarrang
    
11. 
    Suruv T. Oyoq kiyim ichidan o’raladigan latta
    

U

M

U

M

L

A

Sh

T

R

I

Sh

“Muallif haqida” o’yini

(2-sinf o’qish. Hayvonot olamida)

Sharti:
Turli xil yozuvchi va shoirlar rasmlari navbat bilan ko’rsatiladi. Ular orasida mavzuga taalluqli bo’lmaganlari ham bo’ladi. Quyidagi topshiriqlar beriladi:

• 
  Biz umumlashtirayotgan bo’limda asarlari keltirilgan mualliflarning ism familyasini daftaringizga yozing;
  
• 
  Ularning qaysi asari bilan tanishgan edik?
  
• 
  Mualliflarning tug’ilgan yili va 1- to’plami nomini yozing
  

“FSMU” metodi
(4-sinf o’qish. “Ikki irmoq”masali)
Sharti:
Bunda o’qituvchi mavzu markazida yotuvchi biron savolni o’rtaga tashlaydi. O’quvchilar esa o’sha savolga fikr bildiradilar, sabab va nmisollar keltirib, oxirida umumlashtiradilar:

• 
  Nima uchun katta irmoq kuchli bo’lsa ham umri qisqa bo’ldi?
  

F (fikr) – u o’ziga bino qo’ygan edi, manmanlik qilib hech kimning gapiga quloq solmadi, o’z bilganidan qolmadi .

S (sabab) – u o’z kuchiga haddan ortiq ishonib yubordi
M (misol) – kichik irmoqning ustidan kulib, uni mazah qildi va shoshqaloqlik qilib duch kelgan tarafga oqaverdi.
U (umumlashtirish) – “Kamtarga kamol, manmanga zavol”.

“Kim topqir-u, kim chaqqon?” didaktik o’yini

(3-sinf o’qish. “Qaysar buzoqcha” masali)

Sharti:
Topishmoqlar yozilgan tarqatmalar tarqatilib, javoblari keltirilgan rasmlar stol ustiga yoyib qo’yiladi. Har bir o’quvchi o’ziga berilgan tarqatmadagi topishmoqlarni ichda o’qib, stoldan tegishli rasmni olib, o’tiradi. Barcha rasmlar tarqatilgach, o’quvchilar qo’lidagi topishmoqlarni navbat bilan o’qishadi. Boshqa o’quvchilar javob berishadi. So’ngra savol bergan o’quvchining qo’lidagi rasm tekshiriladi. To’g’ri tanlangan bo’lsa, olqishlab qo’yiladi.

“Harflar hisobi” didaktik o’yini
(3-sinf o’qish. “Qaysar buzoqcha” masali)

Sharti:
Amallarni to’g’ri bajarib, harf va bo’g’inlardan so’zlar hosil qiling:

( Oq – q ) + ( ayiq – iq ) + ( o’s – o’ ) + ( ari – i ) = Qaysar

( buvi – vi ) + ( uz – u ) + ( oq ) + ( archa – ar ) = buzoqcha

“So’z tuz” didaktik o’yini

(4-sinf o’qish. “Bog’im she’ri”)

Sharti:
Kataklar ichida berilgan harflardan o’simliklar dunyosiga oid so’zlar hosil qiling:

d	a	r	d	v	g	x	z	l	b
h	k	a	d	s	g	u	L	f	g
u	i	x	k	o	l	p	a	s	d
t	y	t	m	e	v	A	i	o	p
z	x	c	b	n	m	r	f	g	t
o	l	m	A	v	h	i	j	b	i