O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

2.2 O`rta maxsus, kasb-hunar talimida matematika fanlarini o`qitishda tarixiy materiallardan foydalanish imkoniyatlari.

Matematika ta‘limi jarayonida o‗quvchilarda insonparvarlikning shakllanganligi milliy va umuminsoniy qadriyatlarni ustivorligini anglab, matematika fani taraqqiyotida inson tafakkuri munosabatlari uyg‗unlashuvidagi ijodiy bilimlardan o‗z o‗rnida samarali foydalanish bilan belgilanadi. Matematika darslarini «insonparvarligi» tamoiyli bilan o‗quvchi va o‗qituvchi shaxsiga yo‗naltirilgan ta‘lim jarayonini tashkil etish sohasidagi o‗z ilmiy-metodik qarashlarimizni bayon qilishga xarakat qildik. «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da ta‘limni insonparvarlashuvi- inson qobiliyatlarining ochilishi va uning ta‘limga nisbatan bo‗lgan turli-tuman ehtiyojlarini qondirilishi, milliy va umumbashariy qadriyatlar ustivorligining ta‘minlanishi, inson, jamiyat va atrof muhit o‗zaro munosabatlarining uyg‗unlashuvi – deb ta‘kidlangan. Bugungi kunda maktabda ta‘lim olayotgan yosh avlod zimmasiga buyuk davlat, ozod va obod, farovon jamiyat qurish ma‘suliyati yuklatiladi. Mana shunday ma‘suliyatni bajarishga tayyor bo‗lgan barkamol shaxsni tarbiyalab yetishtirish uchun maktablarda matematika ta‘limini insonparvarlashuvi bir qator tamoyillar asosida tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Umumiy o‗rta ta‘lim maktablarida matematika ta‘limi jarayonida o‗quvchilarda insonparvarlikni shakllantirish tamoyillari:

-matematika ta‘limi jarayonida o‗quvchining ko‗p qirrali faoliyat ko‗rsatishi, individual qobiliyatlarini namoyon qila olishiga imkoniyat yaratish;

-ta‘lim jarayonida klassik va hozirgi zamon matematikasining ilmiy, falsafiy mohiyatini, rivojlanish dinamikasini o‗qituvchi puxta bilishi va o‗quvchilarga etkaza olishi;

-matematikadan ta‘lim jarayoniga DTS talablari asosida mantiqiylik bilan tarixiylik birligini amalga oshirishgan holda tarixiy materiallarni tanlash mezonlari ishlab chiqish va qo‗llash;

-matematikadan o‗quv dasturlarini yagona va darsliklarning muqobil bo‗lishi, darslikdagi materiallari o‗quvchilarning ijodiy faoliyat ko‗rsatishiga, mustaqil fikrlash ko‗nikmalarini shakllantirishga yo‗naltirilganligini ta‘minlash;

-matematikadan ta‘lim jarayonini insonparvarlashuvi o‗quvchining individual va tabaqalashtirilgan ta‘lim olish yo‗lini tanlashga imkoniyat yaratilishiga yordam berishi lozim.

Noan‘anaviy darslarda mavzuga taalluqli bo‘lgan barcha tushunchalar, bog‘lanishlar ko‘rsatiladi. Ayniqsa, matematikadan umumlashtiruvchi va takrorlovchi darslarda katta imkoniyatlar mavjudigini ko‘rishimiz mumkin. Bu esa, o‘quvchining ushbu mavzuni to‘liq, bir butun, yaxlit, tizimli o‘zlashtirishiga yordam beradi.

Xulosa qilib aytish mumkinki, dars jarayonida o‘qituvchi tomonidan o‘qitishning samarali usullarni tanlash, ularni didaktik loyihalash mashg‘ulotlar samaradorligini ta‘minlabgina qolmasdan, ta‘lim mazmunida uzviylikni yuzaga keltiradi. O‘rta maxsus, kasb-hunar ta‘limida esa, qayd etilgan omillar sirasiga ta‘lim muassasaning qanday ta‘lim yo‘nalishi bo‘yicha mutaxassislar tayyorlashi qo‘shiladi. Aynan shu sababli, matematika fanining boshqa fanlar bilan mazmunan uyg‘un bo‘lishiga erishish zaruriyati yuzaga keladi.