O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti

Major uchinchi bosqich uchtovushligi. (DTIII)

Chet el klassik musiqasida DTIII uchtovushligi juda kam uchraydi – vu xol akkordning funksional jihatdan u qadar aniq emasligidan (bu akkord yetakchi tovush bilan bir qatorda tonika tertsiyasining ham mavjudligi orqasida vujudga keladigan ikki yoqlamalikdan ) bo`lsa kerak. Rus va slavyan musiqasida F. Shopen esa DTIII juda ko`p va erkin qo`llagan.

DTIII akkordining ikki yoqlama bo`lishi undagi kvintaning tortilish keskinligini kamaytiradi va bu akkorddan keyin (tonikadan keyin qollanilishga o`xshash) subdominantani qo`llanishga imkon beradi.

DTIII uchtovushligining qo`llanilishi.

DTIII uchtovushligini bir bosqich pastga tushuvchi gammaning VII bosqichini (ya`ni, Do majorda si – lya) garmoniyalash uchun qo`llanish ko`proq harakterlidir. DTIII akkordi oldidan asosiy tonika uchtovushligi yoki TSVI keladi; DTIII akkordidan keyin odatda, asosiy subdominanta uchtovushligi (ba`zan TSVI) keladi:

Rus klassik musiqasi uchun DTIII ning TSVI yoki T ga yechiladigan tabiiy parallel minor dominantasi sifatida qo`llanilishi ham harakterlidir. Bu esa lad o`zgarishi sistemasi ko`rinishlaridan biridir.

DTIII ning o`tkinchi D7 oprqali T ga yo`nalishi holi ham uchraydi.

Bu usul tonliklar almashuvida ko`proq qo`llaniladi.