O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

Jarayon mexanizmi. Quymakorlikda po‗lat suyuqlantirish yoy elektr 
pechlarida amalga oshiriladi. Yoy pechida suyuqlantirish uchun υ = f(T) bog‗lanish 
3.25- rasmda tasvirlangan. Keltirilgan ma‘lumotlardan ko‗rinishicha, t ≥ 2100 ºC da 
komponentlar qaynaydigan temperaturalar zonasi boshlanadi. Yoy pechlari uchun 
2000 ºC gacha zonada yuqorida keltirilgan barcha mulohazalar haqiqiydir (3.6- 
rasm, a,b,c,d,f nuqtalarga q.). Yoy razryadida yuqori temperaturalarning mavjudligi 
yoy yonidagi bo‗shliqda quyidagi zonalarni ajratishga imkon beradi: 
1) 
suyuqlanma barcha komponentlarining bug‗lanish zonasi, t>3700°C; 
2) 
barcha oksidlar bug‗lanadigan zona, t>2500°C; 
3) 
barcha metallar bug‗lanadigan zona, t>2100°C; 
4) 
cho‗yanning barcha elementlarining erigan uglerod bilan qaytarilish zonasi, 
t>1720 °C (nuqta p
2
); 
5) 
barcha elementlarning sof uglerod bilan qaytarilish zonasi, t>1550°C (nuqta 
q
2
); 

---

192 
6) 
Fe va Mn larning erigan uglerod bilan qaytarilish zonasi, t>1440°C (nuqta p
1
); 
7) 
Fe va Mn larni sof uglerod bilan qaytarilish zonasi, t>1360°C (nuqta q
1
). 
3.8- jadval 
Po‘latni oksidsizlantirish reaksiyalari muvozanat , 
konstantalarining temperaturaviy bog‘lanishi 
Oksidsizlan- 
tirgichlar 
Tenglama 
K qiymati 
1550°C da 
1600°C da 
Mn 
1,2 · 10
-2
1,73 · 10
-2
Si 
1,66 · 10
-5
4,0 · 10
-5
A1 
4,57 · 10
-12
7,41 · 10
-11
 
Temperatura maydoni notekis sharoitlarda oksidlash jarayonidan qaytarish 
jarayoniga o‗tish hozirgina suyuqlangan metall uchun mumkin, chunki a—x 
chiziqdagi I va II qirqmalar (3.25- rasm) у nuqta 2480 °C ga muvofiq bo‗lgan 
holatda va z nuqta (erigan uglerod) 3170 °C ga muvofiq bo‗lgan holatda teng. Yoy 
yaqinidagi bo‗shliqda bunday temperaturalar bo‗lishi mumkin.