O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi s. A. Rasulov, V. A. Grachev

Po‘lat suyuqlantiriladigan pechlar 
Jarayonlar klassiflkalsiyasi va pechlarning texnologik sxemalari umumiy 

---

196 
klassifikatsiyaga muvofiq (1.3- rasmga q. quymakorlikda po‗lat suyuqlantirish 
jarayonlari, asosan, yoqilg‗i va elektr pechlarda amalga oshiriladigan 
monojarayonlar jumlasiga taalluqlidir (3.26- rasm). Dupleks- jarayon (V—K) va 
qayta suyuqlantirish jarayonlari ham qo‗llaniladi. 
Davriy kontaktli monojarayon marten pechida amalga oshiriladi. Davriy tipdagi 
elektr pechlardagi monojarayonlar kontaktli ham (DP, PP) va kontaktsiz (ITP) ham 
bo‗lishi mumkin. Quymakorlikda eng ko‗p tarqalgani elektr yoy yordamida 
suyuqlantirish metodidir. 
Po‗lat quymalar olish uchun IVP da qayta suyuqlantirish jarayonlari va elektr 
vositasida qizdiriladigan shlak ostida qayta suyuqlantirib quyma olinadigan va 
elektr shlakli quyish (ESHQ) nomini olgan jarayon ham qo‗llaniladi. 
Marten pechi (3.26- a rasm) 6 gumbaz bilan yopilgan futerovka qilingan 4 
vannaga ega. Vannaga 5 tuynuk orqali shixta yuklanadi. Pechning yon tomonlarida 
yoqilg‗i yoqish uchun (gaz yoki mazut) 3 kallaklar joylashgan. Gaz va havo 2 
regeneratorlarda isitiladi, ularga gaz va havo regeneratorlarni navbatma- navbat 
ishlashini ta‘minlaydigan (havo isitishda chap regeneratorlar ishlaganda o‗ng 
tomondagilar chiqib ketayotgan gazlar bilan isitiladi va aksincha) 1 tashlama 
klapanlari bor kanallar sistemasi orqali beriladi. 
Dupleks-jarayon vagranka — konvertor (3.26- b rasm) 3 vagrankada 
suyuqlantirib olish va keyinchalik suyuq metallni 1 konvertorda furma orqali havo 
bilan tozalash vositasida amalga oshiriladi. 
Induksion pechlar (3.26- d. rasm) 2 induktorli 1 tigeldan iborat; u cho‗yan 
suyuqlantirish pechiga o‗xshaydi. 
Yoy pechlari (3.26- e rasm) shixta yuklanadigan 1 vannaga ega; bunda 4 
elektrodli gumbaz chetga chetlantiriladi. Ish tuynugi 5 dan qo‗shimcha ravishda 
shlak hosil qilish, qo‗shimchalar kiritish va shunga o‗xshashlar uchun foydalaniladi, 
2 tarnovdan tayyor po‗lat chiqarib yuboriladi. Plazma pechlari (PP) ham (3.26- f 
rasm) shunga o‗xshash qurilmaga ega. Pech vannasiga shixta yuldanadi, 2 
gumbazda plazmatron o‗rnatilgan.