O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti

2-savol. Yog‘ochlarning sifati va nuqsonlarini aniqlash haqida tushuncha berish.

2-ilova

Yog‘ochning sifatini kuzatish va sinab ko‘rish usullari bilan aniqlanadi. Kuzatish orqali yog‘och olinadigan daraxtning tanasi va butoqlari qanchalik to‘g‘ri, bir tekis yo‘g‘onlikda ekanligi hamda soglomligi aniqlanadi. Ko‘p daraxtlaming tanasidan eng asosiy yog‘och olinadi. Daraxtning yog‘och olinadigan qismlari qanchalik to‘g‘ri, uzun va tekis yo‘g‘onlikda hamda soglom bolsa, shunchalik yuqori sifatli boiadi. Bunda yog‘och tanasidan yonga butoq va shoxlar ko‘p o‘sgan bolsa, bunda yog‘ochning po‘st joylari ko‘p boiishi natijasida yog‘och sifati pasayadi. Tanasi bukilib yoki buralib o‘sgan, to‘g‘ri yoki kalta boigan daraxtning yog‘ochi kerakli maqsadlarda foydalanish uchun yaproqsizligi sababli past sifatli hisoblanadi. Shu bilan birga bu daraxtlaming yog‘ochidan har turli mayda buyumlar yasashda qulay boigan holda shunday maqsadlar uchun sifatli yog‘och deb hisoblanadi.
Zararkunandalar yetkazadigan shikastlar, shuningdek, yog‘och- ni quritish va saqlash davrida yuzaga keladigan hamda har xil boshqa tabiiy nuqsonlar yog‘och nuqsonlari sanaladi. Yog‘och zararkunandalari o‘sib turgan daraxtlarga va yog‘och buyumlarga zarar yetkazuvchi yog‘och zamburug‘lari, yog‘ochxo‘r qo‘ng‘izlar hamda yog‘och kemiruvchi qo‘ng‘izlardan iborat.
Yog‘och zamburug‘lari daraxtlaming yog'och qismini, ayniqsa, o‘zagini hamda turli yog‘och qurilmalarini chiritadi. Ular yog‘och tanasini turli joylariga zarar yetkazishi natijasida hosil bo‘lgan o‘zgarishlar 36-rasmda ko‘rsatilgan.
Yog‘ochning ushbu zararkunandalariga qarshi turli kimyoviy mod- dalar yordamida kurashiladi.
Yog‘och va yog‘och materiallami quritish va saqlash davrida hosil bo‘ladigan nuqsonlarga uning noto‘g‘ri quritilishi natijasida egilishi, buralishi, yorilish hamda qumq va shamollatiladigan joy da saqlamaslik natijasida chirish, yog‘och zamburug‘lari yog‘ochxo‘r va yog‘och kemirar qo'ngizlardan himoya qilmaslik natijasida kelib chiqadigan shikastlanishidan iborat. Bunday nuqsonlaming oldi- ni olish uchun yog‘och va yog‘och materiallarini quritish, saqlash, zararkunandalardan himoya qilish qoidalariga rioya qilish lozim.




36-rasm. Yog‘ochning holatiga qarab ko‘zlarning xillari: a) oqish sog‘lom ko‘z; b) qoramtir sog‘lom ko‘z; d) chiriy boshlagan ko‘z; e) chirigan ko‘z;
f) po‘kak ko‘z.