O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

SHilliq moddalarga reaksiya. a). Tush bilan reaksiya, tekshirilayotgan 
mahsulot kukunini buyum oynachasidagi qora tushning suvdagi eritmasiga (1:10) 
joylashtiriladi va qoplagich oyna bilan berkitilib mikroskopda ko‗riladi. Bunda 
qora fonda shilliq modda saqlovchi xujayralar oq dog‗ shaklida ko‗rinadi. 
b). Metilen ko„ki bilan reaksiya: kesim buyum oynachasidagi metilen 
ko‗kining spitrdagi eritmasiga (1:5000) bir necha daqiqaga joylashtiriladi va keyin 
glitserin solib mikroskopda ko‗riladi. Bunda shilliq moddalar havo rangga 
bo‗yaladi. 

---

87 
v). Mis sulьfat va ishqor bilan reaksiya: kesimni buyum oynachasida 5-10 
daqiqaga mis sulьfatning konsentrlangan eritmasiga joylashtiriladi, keyin suv bilan 
yuviladi va unga kaliy ishqorining 50% li eritmasi tomiziladi. Bunda shilliq 
moddalar havo rang yoki yashil rangga bo‗yaladi. 
YOg„larga reaksiya. Sudan bilan reaksiya: kesimni Sudan III eritmasiga 1 
kun davomida solib qo‗yiladi va mikroskopda ko‗riladi. YOg‗ tomchilari 
zarg‗aldoq-qizil rangga bo‗yaladi. Bu reaksiyani efir moylari, smolalar va 
o‗simlikning boshqa moddalari bergani uchun yog‗larga uncha xos emas. SHu 
sababli yog‗lar borligi yana sovunlanish reaksiyasi bilan aniqlanadi. 
Rozentaler usulida sovunlash: kesim buyum oynachasidagi kaliy 
ishqorining 15% li eritmasiga joylashtiriladi va bir oz qizdiriladi. Bir necha 
daqiqadan keyin yog‗ kislotalarining tuzlari (sovun) nina shaklidagi kristallar 
holida ko‗rinadi. 
Efir moylariga reaksiya. Efir moylari Sudan III bilan yog‗lar kabi 
aniqlanadi. Efir moylarini yog‗lardan va smolalardan farqlash uchun 
tekshirilayotgan preparatni bin necha daqiqaga metilen ko‗kning suvdagi 
eritmasiga (0,1 g metilen ko‗kni 500 ml suvda eritiladi) joylashtiriladi va uni suvda 
yoki mikroskop ostida ko‗riladi. Bunda efir moylari ko‗k rangga bo‗yaladi. 
Efir moylarini borligini aniqlash uchun boshqa usullardan ham 
foydalaniladi. Preparatni suv bilan qizdirilganda efir moylari uchib ketadi va 
bo‗yovchi reaktivlar bilan qizdirilganda efir moylari uchib ketadi va bo‗yovchi 
reaktivlar bilan reaksiya bermaydi.