O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya va ijtimoiy fanlar fakulteti

12-mavzu. Ota-onalarqarovisizqolganbolalarnijamiyatgaintegrasiyasi
REJA:

1. 
   Ota-onaqarovisizqolganbolalarvayetimbolalarniishgajoylashtirishvabandliginingasosiyjihatlari.
   
2. 
   Ota-onalarqarovisizqolganbolalarvayetimbolalarniijtimoiyqo’llab-quvvvatlashningnormativ-xuquqiyasoslari.
   
3. 
   Ota-onalarqarovisizqolganbolalarvayetimbolalarnio’z-o’zinikasbiytanlashiningxususiyatlari.
   

YeTIMVAOTA-ONAQARAMOG’IDANMAHRUMBO’LGANBOLALARGAG’AMXO’RBO’LAYLIK

O’zbekistonda ijtimoiy himoya sohasidagi muhim ehtiyojlardan biri vasiylik va homiylik instituti qonunchilik asoslarini takomillashtirish, vasiylik va homiylik faoliyatining samarali mexanizmlarini yaratishdir.

O’zbekistonda ijtimoiy himoya sohasidagi muhim ehtiyojlardan biri vasiylik va homiylik instituti qonunchilik asoslarini takomillashtirish, vasiylik va homiylikfaoliyatiningsamaralimexanizmlariniyaratishdir.
“O’zbekistonRespublikasiningayrimqonunhujjatlarigao’zgartishvaqo’shimchalarkiritishto’g’risida”giO’zbekistonRespublikasiQonuniloyihasi* O’zbekistonRespublikasiPrezidentining 2016 yil 9 fevraldagiPQ-2487-sonqaroribilantasdiqlangan “Sog’lomonavabolayili” Davlatdasturining (bundanbuyon - Dastur) 4-bandihamdaO’zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasining 2016 yil 17 fevraldagi 42-sonqaroribilantasdiqlangan 2016 yildaqonunloyihalariniishlabchiqishvaO’zbekistonRespublikasiOliyMajlisiQonunchilikpalatasigakiritishDasturining 7-bandiijrosinita’minlashmaqsadidaishlabchiqildi.
“Sog’lomonavabolayili” Davlatdasturi 4-bandiningbirinchixatboshisida “Vasiylikvahomiylikto’g’risida”giO’zbekistonRespublikasiQonuniga (bundanbuyon - Qonun) bolalarningsog’lig’inimuhofazaqilish, sog’lomoiladayashashvatarbiyaolishhuquqlarinita’minlashgaqaratilgan, shuningdek, shaxsdamavjudbo’lgandayetimbolalarvaota-onaqaramog’idanmahrumbo’lganbolalargavasiy (homiy) etibtayinlanishniradetadigankasalliklarnibelgilashtartibininazardatutuvchio’zgartishvaqo’shimchalarkiritishvazifasibelgilangan.
Qonunning 22-moddasidavasiyvahomiyetibtayinlanishimumkinbo’lmaganshaxslarkeltirilgan. Lekinmazkurmoddadasog’lig’iningholatigako’ravasiyyokihomiyetibtayinlanishigato’sqinlikqiladigankasallikkachalinganshaxslargavasiylikka (homiylikka) bolaniberishyokibermaslikmasalasitartibgasolinmagan. Buesao’znavbatidakelgusidabolalarningsog’lig’igavaturmushtarzigasalbiyta’sirko’rsatishimumkin.
Mazkurvazifaijrosinita’minlashmaqsadidaushbusohadagimilliyqonunchiligimizhamdaxorijiydavlatlarningqonunchiliktajribasio’rganildi¹.
BugungikundaO’zbekistonda 13724 nafarbolalarvasiylikkava 9578 nafarbolalarhomiylikkaberilgan. Haryilio’rtahisobda yettimingga yaqinyetimvaota-onaqaramog’idanmahrumbo’lganbolalaraniqlanib, ularning ikkimingdanortig’ivasiylikkava mingdan ortig’ihomiylikkaberilmoqda.
Qonungasog’lig’iningholatigako’ravasiyyokihomiymajburiyatlarinibajaraolmaydiganshaxslargavasiylikkavahomiylikkabolalarnibermaslikbo’yichanormaningkiritilishiyoshavlodnisog’lomtarbiyalash, yuqumlivaboshqakasalliklartarqalishiningoldiniolishhamdafuqarolarninghuquqvaerkinliklarini, davlatvajamiyatmanfaatlarinihimoyaqilishnita’minlashgaxizmatqiladi.
Dasturning 4-bandiikkinchixatboshisidaQonungayetimbolalarvaota-onaqaramog’idanmahrumbo’lganbolalarningqaysitoifadagilarito’liqdavlatta’minotidabo’lishinivaularningto’liqdavlatta’minotidabo’lishiqandaytartibdavaqaysidavlatorganitomonidanrasmiylashtirilishinianiqlovchinormalarnikiritishvazifacibelgilangan.
Bugungikundaqonunchiligimizdaqaysitoifadagiyetimbolalarvaota-onaqaramog’idanmahrumbo’lganbolalarto’liqdavlatta’minotidabo’lishihamdaularningto’liqdavlatta’minotidabo’lishinibelgilovchinormalarmavjudbo’lmaganligisabablito’liqdavlatta’minotidagibolatushunchasiniamaliyotdaqo’llashdanoaniqliklaryuzagakelmoqda.
Mazkurnoaniqliklarnatijasidao’tgan 2014 - 2015 yillardahamda 2016 yilningbirinchiyarimyilligidaXalqta’limivaMoliyavazirliklarigafuqarolar, tegishlitashkilotlartomonidanjami 92 tamurojaatlarkelibtushgan.
Ma’lumotuchun: O’zbekiston bo’yicha 23 302 nafaryetimvaota-onaqaramog’idanmahrumbo’lganbolalar (0-18 yoshgachabo’lganbolalar) vasiylikkavahomiylikkaberilganbo’lib, haryiliRespublikabo’yichao’rtahisobda 4 mingnafargayaqinbolalar 18 yoshgato’lganliklarisabablihomiyliknazoratidanchiqariladi.
Masalan, 2015 yilda 3816 nafar bolalar homiylik nazoratidan chiqarilgan. Agar ushbu toifadagi bolalarning barchasiga yuqoridagi normaga asosan har yili byudjet mablag’lari hisobidan pul nafaqalari ajratiladigan bo’lsa, o’rtacha hisobda 50 mlrd so’m mablag’ ajratilishi lozim bo’ladi.


O’ZBEKISTONRESPUBLIKASIPREZIDENTINING
QARORI