O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi samarqand davlat universiteti kichik biznes va tadbirkorlik fanidan

Qimatbaho qogozlar portfeli - bu butun bir tanho boshqariladigan qimmatbaho qog‘ozlarga kiritilgan mablag‘lar yig‘indisidir.

Qimmatbaho qogozlar portfelini boshqarish portfel tarkibini tashkil qilish, tartibga solish va rejalashtirish, uni shakllanish faoliyatini amalga oshirish va qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun uning zaruriy likvidli saviyasini, u bilan bog‘liq bo‘lgan arajatlarni kamayishi saqlab qolishdir.

Portfel quyidagi maqsadlar uchun bunyod etiladi_: foiz: olish, kapitalni saqlab qolish, va kapital uchun o‘sishni ta’minlash qimmatbaho qog‘ozlarni kurs qiymatini oshishi isobiga. Ushbu maqsadlar maqbul bo‘lishlari va turli turdagi qimmatbaho qog‘ozlar portfeliga to‘g‘ri kelishi kerak.

Qimmatbao qog‘ozlar portfelining turi - bu portfelni umumiylishtirilgan tavsifidir uning maqsadli vazifalari yoki unga kiradigan qimmatbaho qog‘ozlardir.

YOsh tadbirkor tarkiblari uchun ko‘proq, quyidagi turdagi qimmatbaho qog‘ozlar tavsiflidir: o‘sish portfeli, daromad portfeli, tavvakalchilik

kapitali portfeli.

O‘sish portfeli'bozorda kurs qiymati bo‘yicha tez o‘suvchan aksiyalarga mo‘ljallangan. Portfel egalariga dividentlar uncha katta bo‘lmagan o‘lchamda to‘lanishi yoki butunlay to‘lanmasligi mumkin.

Daromad portfeli yuqori kundalik daromad olinishiga yo‘naltirilgan. Bir tekis to‘lanib turgan foizni va bu kabi portfelga kiruvchi qimmatbaho qog‘ozlarning kurs qiymatiga nisbati o‘rtacha bozornikidan yuqoridir. Ularni kurs qiymati ancha sekin o‘sib boradi.

Tavvakalchilik kapitalining portfeli "Tashabbuskor" turidagi koronalarning qimmatbaho qog‘ozlaridan tashkil topgan. Bu koronalar har tomonlama yangi tenologiya va yangi mahsulot chiqarish asosida tez kengayish strategiyasini tanlab olganlar.

Etuk koronalar o‘zlarining xo‘jalik faoliyatlarida yuqorida keltirilgan qimmatbaho qog‘ozlar portfellari bilan bir qatorda) keng

muvozanatlashtirilgan itisoslashgan portfellarga keng me’yorda mo‘ljallangan.

Balansirovka qilingai portfellar qisman kurs qiymati tez o‘suvchi qimmatbaho qog‘ozlardan, qisman esa yuqori daromadli qimmatbaho qog‘ozlardan tashkil topgan. SHunday qilib kapitalni o‘stirishdan va yuqori daromad olishdan maqsad shuki umumiy tavvakalchiliklar balansirovka qilinganligidir.

Itisoslashtirilgan portfellar qimmatbaho qog‘ozlarni umumiy maqsad bo‘yicha birlashtirmay, balki alohida o‘lchamlar bilan birlashtiradi, masalan:

• 
  o‘zgarmas kapital va daromad portfeli depozit sertifikatlarini o‘z ichiga oladi.
  
• 
  qisqa muddatli foizlar portfeli qisqa muddatli qimmatbao qog‘ozlardan tashkil topgan.
  
• 
  o‘rta uzoq muddatli fondlar portfeli belgilangan daromad bilan, qoida bo‘yicha, obligatsiyalar hisobiga shakllanadi.
  

Kamyob inflyasiya iqtisodi va ishlab chiqarish ajmini pasayishi, mulk tarkibini o‘zgarish jarayonini chuqurlashuvi sharoitida portfelni shakllanishi o‘z ko‘rinishini o‘zgartirib turishi mumkin. Bu tizim o‘z ichiga quyidaga maqsadlarni olishi mumkin:

1. 
   Kapitalni saqlash va ko‘paytirish.
   
2. 
   Qimmatbaho qog‘ozlar sotib olish.
   
3. 
   Kamyob mol-mulk qimmatbaho qog‘ozlar yordamida pulga kiritish.
   
4. 
   Ta’sir sohasini kengaytirish, va mulkni qayta taqsimlash, "xolding" qimmatbaho qog‘ozlarining tarkiblarni bunyod etish.
   
5. 
   Qimmatbaho qog‘ozlarni bozorning noto‘g‘riligi sharoitida kursni o‘zgarunchanligidagi olib-sotarlik o‘yini.
   
6. 
   Hosil maqsadlari (bozorni abarlash, ortiqcha bozorlardan sug‘urtalanish).
   

Qimmatbaho qog‘ozlar portfelini koronaning har qanday taraqqiyot imkonida boshqarish portfelini eng yuqori daromadga erishishga yo‘naltirilgan bo‘lmog‘i zarur, ya’ni qimmatbaho qog‘ozlarni investitsiyalardan oladigan daromad pul mablag‘larini jalb etish
arajatlarini ortiq bo‘lishi lozim.

Qimmatbaho qog‘ozlar portfelini nolikvidligini ikki holatda ko‘rish mumkin:

- kreditlar oldida o‘z majburiyatini vaqtida uzish qobiliyati, ulardan qarzga olingan ular hisobiga qimmatbaho qog‘ozlar portfeli yoki uning bir qismi shakllangan pul resurslarini qaytarish;

- qimmatbaho qog‘ozlarning barcha portfellarini yoki ularning bor qismini pul vositasiga uncha ko‘p bo‘lmagan kurs qiymatidagi yo‘qotishlar hisobiga aylantirish qobiliyati.