O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat pedagogika instituti magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida udk: choriyeva dilnoza ulug`bek qizi

1-расмда дастгоҳларнинг шестерняли қутиларида тезликларни қайта улаш учун хизмат қиладиган энг оддий механизмларнинг кинематикавий схемалари келтирилган.





1-расм.


2-расмда шпинделли бабка ичига ўрнатилган тезликлар қутисининг кинематикавий схемаси келтирилган.



2-Расм.


3-расмда вериткал пармалаш дастгоҳининг тезликлар қутиси келтирилган.

3-Расм.
2. Станиналар ва йўналтирувчилар
Станина дастгоҳнинг барча асосий узелларини ўрнатиш учун хизмат қилади. Станина кўзда тутилган барча иш режимларида станок узелларининг бир - бирига нисбатан тўғри жойлашувини ва бир - бирига нисбатан тўғри ҳаракатланишини узоқ вақт давомида таъминлаб туриши керак. Дастгоҳларнинг станиналари мустаҳкам, бикир, металл кам кетадиган ва технологик бўлиши керак.
Станиналар горизонтал ва вертикал станиналарга бўлинади. 4-расмда горизонтал станиналарнинг асосий профиллари келтирилган.



4 –расм.


Станинанинг йўналтирувчилари унинг энг муҳим қисми бўлиб, асбобнинг ёки ишлаётган загатовканинг ва дастгоҳнинг улар билан боғлиқ бўлган узелларининг тўғри чизиқли ёки доиравий ҳаракатини таъминлаш учун хизмат қилади. Дастгоҳларда асосан сирпаниш йўналтирувчилари ва думалаш йўналтирувчиларидан фойдаланилади. 5-расмда сирпаниш йўналтирувчиларининг асосий шакллари келтирилган.

5-расм.
Ҳозирги вақтда дастгоҳларда думалаш йўналтирувчилари тобора кенг ишлатилмоқда, бундай йўналтирувчиларда дастгоҳ узелларини силжитиш учун думалаш жисмларидан – шарик ёки роликлардан фойдаланилади.


3. Шпинделлар ва уларнинг таянчлари.
Шпиндель дастгоҳнинг энг муҳим деталларидан биридир.
Шпинделлар учун асосий материал сифатида 40Х; 45 маркали конструкцион пўлат ишлатилади. Шпиндель бўйинлари сиртини жуда қаттиқ қилиш талаб этилганда улар цементланади, сўнгра тобланиб бўшатилади.