O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent texnika universiteti mavzu: Sanoat xavfsizligi sohasidagi qonunchilik. Sanoat obyektlarini xavfsizlik darajasiga ko’ra tasniflash

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT TEXNIKA UNIVERSITETI Mavzu:Sanoat xavfsizligi sohasidagi qonunchilik.Sanoat obyektlarini xavfsizlik darajasiga ko’ra tasniflash

Bajardi:

Guruh

Tekshirdi

Xavfsizlikning sistemasi - Bu xavfsizlikning murakkab masalalarini xal qilish yollarini tayyorlashda va asoslashda foydalaniladigan metodologikchoralar yig‘indisidir. 0 ‘zaro ta’siri bilan aniq bir maqsadga erishtiradigan aloqadorqismlaryig‘indisi - sistema deb ataladi. Qism - (komponent) - deganda birgina moddiy obyektdan tashqari aloqalar va boglanishlar ham tushuniladi. Har qanday sozlangan mashina texnik sistemasining misoli tariqasida ko'rinishi mumkin. Tarkibiga odam ham kiradigan sistema - ergatik sistema deb ataladi. Ergatik sistemaning misollari “odam-mashina”. “odam-mashina-atrof muhit”. Sistemalash prinsip hodisalarga o ‘zaro b o g iiq ravishda bir dasta yoki to‘plam (yig'indi) tariqasida qaraydi. Sistema boradigan maqsad yoki natija sistema yaratuvchi clement deb aytiladi. Masalan. yong'in - yonuvchi modda. oksidlovchi kislorod. yondiruvchi. Bu yerda yong'in sistema, yonuvchi modda, oksidlovchi, yondiruvchi uning elementlari. Agar birorta clemcntni shulardan chiqarib tashlasak, sistema buziladi.

Sistcmada bor sifal uning elementlarida bolm aydi. Bu sistemaning muhim xususiyati b o iib , xavfsizlik masalalari taxlili asosida joylashgan. Ko‘ngilsiz voqcalaming paydo bolish sabablarini aniqlash. ulami kamaytirishga qaratilgan tadbirlar xavfsizlik sistemasi tahlilining asosiy maqsadidir. “Sabablar va xavllar “daraxli" - sistema tariqasida. Mar qanday sabab(lar) natijasida vujudga kelgan xavllar zarar keltiradi. Sababsizchinakam (xaqiqiy) xavf ham zarar ham yo‘q. Demak, xavfdan saqlanish uning kelib chiqish sabablarini bilishga asoslangan. Sodir boigan xavllar bilan sabablar o ‘rtasida sabab-oqibat aloqasi bor. 0 ‘z yoiida bir sabab ikkinchi sababiy oqibat boiib chiqadi va h.k. Shunday qilib. sabablar va xavllar zanjirsimon sistemani yaratadi. Bunday grafik ko‘rinishi (tasvir) shoxli daraxlga o ‘xshaydi. Xorijda “Sabablar daraxli". “Inkorlar daraxti", “Xavflar daraxti” va bolak har xil “daraxllar** degan tushuncha va u “daraxllar'ni tuzish uchun kerakli raqamlar mavjud. Quriladigan “daraxllar’da sabab shoxlari va xavllar shoxlari bor. Ulami o ‘zaro ajralib tashlash mumkin cnias. Shuning uchun xavfsizlikni tahlil elishda tuzilgan daraxtni “sabablar va xavflar” daraxli deb atash lozim.