O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sirtqi bo’lim ikkinchi oliy ta’lim

МЕЪЁРИЙ НАФЛИЛИК НАЗАРИЯСИ, қўшимча нафлилик назарияси — истеъмолчиларнинг бозордаги феълатвори, ҳаракати, талабнинг шаклланиши, талаб ва таклиф чизмасида талаб эгри чизиғи ҳолати қонунларини изоҳлаб берадиган назария. Қисқариб борадиган қўшимча нафлилик қонунига мувофиқ, истеъмолда неъматлар миқдорининг ўсиб боришига қараб неъматнинг ҳар бир қўшимча бирлигидан олинадиган энг кўп қўшимча наф қисқариб боради, бу эса талаб эгри чизиғининг салбий оғишини келтириб чиқаради. Меъёрий нафлилик назарияси, шунингдек, нафлилик билан харажатлар, яъни талаб ва таклиф ўртасидаги ўзаро алоқадорликни ҳам аникдашга хизмат қилади, бу билан нархнинг вужудга келиши (нарх белгилаш) қонунини ҳам изоҳлайди. Мазкур қонунга кўра неъмат нархи жамиятда ишлаб чиқариладиган охирги неъмат бирлиги берадиган қўшимча (наЬлилик б-н белгиланали.
Мувозанатли нарх қўшимча нафлилик ва энг юқори харажатлар эгри чизиқлар кесишган нуқтада туради (чизмада Е нуқга). Нархнинг шаклланишида қўшимча нафлиликнинг муҳим аҳамияти шундаки, у харажатлар микдори мувозанат нуқтасига қараганда катта суммани ташкил этган ҳолларда нарх талаб ва таклифни мувозанатлайдиган Е нуқтага қараганда пастроқ бўлишини кўрсатади. Чизмада МИ чизиғидаги А нуқта қўшимча нафлиликни кўрсатади (МИ, МС — Меъёрий харажатлар ва меъёрий нафлилик). Айни пайтда нарх харажатларидан юқори булиши ҳам мумкин (чизмада В нукта).
Меъёрий нафлилик назарияси бир-биридан мустакил ҳолда 1871 й. да инглиз иктисодчиси В. С. Жевонс, австриялик иқгисодчи К. Менгер ва 1874 й. да швейцариялик иктисодчи Л. Вальрас томонидан асослаб берилган.