O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

2. Turizm firmalar faoliyatida litsenziyalash.
Tadbirkorlik subektlari turizm faoliyatini faqat belgilangan tartibda tegishli litsenziyani olgandan keyingina amalga oshirish huquqiga ega.
Ekskursiya faoliyatini amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlarga-turizm faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziyani olish talab etilmaydi.
Litsenziyalashda quyidagilar subektlar ishtirok etadi:
turoperatorlik faoliyati — yuridik shaxs tomonidan turizm mahsulotini shakllantirish, targ’ib etish va realizasiya qilish bo’yicha turizm faoliyati;
turagentlik faoliyati — turizm mahsulotini targ’ib etish va realizasiya qilish yuzasidan yuridik yoki jismoniy shaxs tomonidan amalga oshiriladigan turizm faoliyati;
Ekskursiya faoliyati-yigirma to’rt soatdan oshmaydigan va joylashtirishga (tunab qolishga) doir xizmatlar ko’rsatishni nazarda tutmaydigan, madaniy meros obektlari, diqqatga sazovor joylar va boshqa obektlar bilan tanishtirish maqsadida oldindan tuzilgan yo’nalishlar bo’yicha ekskursiya etakchisi hamrohligida ekskursiyalar tashkil etishga doir turistik faoliyatning elementi;
Litsenziyalovchi organ- O’zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasining hududiy bo’linmalari;
Litsenziya talabgori- O‘zbekiston Respublikasida belgilangan tartibda tadbirkorlik subekti sifatida ro’yxatdan o’tgan, turizm faoliyatini amalga oshirish uchun litsenziya olish maqsadida ariza bilan murojaat qilgan jismoniy va yuridik shaxs.²
Litsenziya quyidagi turizm faoliyati turlariga beriladi:
a) turoperatorlik;
b) turagentlik.
Litsenziyalovchi organ quyidagi uchta yo’nalish bo’yicha litsenziyalar beradi:
Ichki turizm- O’zbekiston Respublikasi hududida doimiy yashovchi jismoniy shaxslarga turizm xizmatlarini ko’rsatish maqsadida O’zbekiston Respublikasi hududida turoperatorlik va turagentlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun;
Chiqish turizmi- O’zbekiston Respublikasi hududida doimiy yashovchi jismoniy shaxslarga yuridik shaxslar tomonidan turizm xizmatlarini ko’rsatish maqsadida O’zbekiston Respublikasidan tashqarida turoperatorlik va turagentlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun;
Kirish turizmi- O’zbekiston Respublikasidan tashqarida yashovchi jismoniy shaxslarga turizm xizmatlarini ko’rsatish maqsadida O’zbekiston Respublikasi hududida turoperatorlik va turagentlik faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun.
Turizm faoliyatini amalga oshirish huquqi uchun namunaviy (oddiy) litsenziyalar beriladi. Turizm faoliyatini amalga oshirish huquqini beruvchi litsenziya muddati cheklanmasdan beriladi.
Davlat xizmatlari belgilangan Davlat xizmatlari markazlari yoki O’zbekiston Respublikasi yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali, O’zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasining hududiy bo’linmalari tomonidan ko’rsatiladi.
Davlat xizmatlari markazlari va litsenziyalovchi organ o’rtasidagi axborot almashinuvi elektron raqamli imzoni majburiy tartibda qo’llash orqali faqat idoralararo elektron o’zaro bog’lanish yordamida amalga oshiriladi.
Turar joy binolari quyidagi mezonlarga muvofiq turlarga va toifalarga bo’linadi:
- tayinlash bo’yicha;
- joylashuvi / joylashuvi bo’yicha;
- ish vaqti bo’yicha;
- texnik jihozlanish darajasi bo’yicha;
- moddiy baza va xona fondi holatiga ko’ra;
- quvvati bo’yicha;
- xizmat ko’rsatish darajasi va ko’rsatilayotgan xizmatlarning sifati bo’yicha;
- tashrif buyuruvchilar kontingenti tomonidan;
- turar joy xizmatlarini ko’rsatish va turar joy xizmatlari iste’molchilarini xabardor qilish uchun muhim bo’lgan boshqa parametrlar to’g’risida.
Turar joy toifalari yulduz belgisi bilan belgilanadi (toifadagi muvofiqlik belgisi).Turar joylarni bitta, ikki, uch, to’rt va besh yulduzli deb ajratish mumkin.
Maqsadlariga ko’ra turar joy binolari tranzit va maqsadli turlarga bo’linadi. Tranzit turar joy binolari qisqa muddatli to’xtash joyida mehmonlarga xizmat ko’rsatishga mo’ljallangan. Maqsadli turar-joy binolariga ixtisoslashgan turar joy binolari va biznes turar joylari kiradi.
Umumiy talablar turar joy binolari taqdim etilayotgan xizmatlarning xavfsizligi va sifatini ta’minlashi kerak. Turar joy binolari O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari va normativ-huquqiy hujjatlar talablariga muvofiq bo‘lishi kerak. Turar joy binolari uchun me’moriy rejalashtirish, qurilish elementlari va dizayn echimlari O’zbekiston Respublikasining belgilangan talablariga muvofiq bo’lishi kerak.Turar joy binolari yong‘in xavfsizligi talablariga muvofiq bo‘lishi kerak va GOST 12.1.004.
Izoh - yakka tartibdagi turar joy binolari, lagerlar, sayyohlik lagerlari, chodir lager lagerlari, yurt va yurtslagerlari avtonom sirenalar va o’t o’chiruvchilar, shuningdek tashqi yong’inga qarshi uskunalar (o’t o’chirish qalqoni) ishtirokida yong’in xavfsizligini ta’minlaydi.
Turar joy binolari tashrif buyuruvchilarning hayoti va sog’lig’i, ularning mol-mulki xavfsizligi uchun xavfsiz sharoitlarni ta’minlashi va O’zbekiston Respublikasida belgilangan qoidalar va talablarga javob berishi kerak.
Turar joy inshootlarini loyihalashtirishda, yangilarini qurishda va ilgari foydalanishga topshirilgan binolarni rekonstruksiya qilishda nogironligi bo’lgan mehmonlarga yashash va ularga xizmat ko‘rsatish uchun O’zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi talablariga muvofiq sharoitlar yaratish zarur.
Turar joy sharoitida ishlaydigan gaz va ko’tarish uskunalari, shu jumladan qozon va bosimli idishlar belgilangan xavfsizlik talablariga javob berishi kerak.Turar joy binolari sanitariya-epidemiologiya qonunchiligiga, O’zbekiston Respublikasi normalari va qoidalariga muvofiq bo‘lishi kerak.
Suv ta’minoti, isitish, drenaj, shamollatish, yoritish va havoni tozalash tizimlari sanitariya me’yorlari va qoidalari talablariga muvofiq yashash va jamoat binolari uchun xonalarda suvning sifatini, yorug’lik parametrlarini va mikroiqlimni ta’minlashi shart.
Turar joy binolari o‘z faoliyatini O’zbekiston Respublikasining tabiatni muhofaza qilish to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshirishi shart.
Muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda joylashgan turar-joy binolarida (sog‘lomlashtirish va dam olish maskanlari, tabiat bog’lari, qo’riqxonalar, tabiat yodgorliklari, botanika bog’lari va boshqalar), O‘zbekiston Respublikasining muhofaza etiladigan tabiiy hududlar to’g’risidagi qonun hujjatlariga rioya qilish zarur.
Muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda va madaniy merosning moddiy ob’ektlarida joylashgan turar-joy binolari O’zbekiston Respublikasining madaniy meros ob’ektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish to’g’risidagi qonun hujjatlariga muvofiq bo’lishi kerak.
Turar joy binolarida fuqarolarning sog’lig’ini ikkinchi darajali tamaki tutuni va tamaki iste’mol qilish oqibatlaridan himoya qilish sohasidagi O’zbekiston Respublikasi qonunlariga rioya qilish zarur.