O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti
O„zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti daromadlarining tarkibi
Download 8.29 Kb. Pdf ko'rish
|
O„zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti daromadlarining tarkibi 3 – ilova O„zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti daromadlari tarkibi 4 – ilova Davlat byudjeti daromadlarining manbai nosoliq(soliqsiz) daromadlari bo‗lib, ularga quyidagilar kiradi: 1. Davlat yoki mahalliy xokimiyat egaligida bo‗lgan mulkdan yoki xo‗jalik faoliyatidan olingan daromadlar; 2. Davlat yoki mahalliy xokimiyat egaligida bo‗lgan mulkni sotishdan olingan daromadlar; 3. Davlat zahiralarini sotishdan olingan daromadlar; 4. Er va nomoddiy aktivlarni sotishdan olingan daromadlar; 5. Davlatga qarashli bo‗lmagan manbalardan kapital transfertlar tizimlari; Ўзбекистон Республикаси давлат бюджети даромадлар таркиби 27,7 27,6 23,9 25,3 26,6 26,1 49,2 49,1 48,6 50,2 49,5 53,2 19 18,6 18,3 17,1 16 15 0 10 20 30 40 50 60 2005й 2006й 2007й 2008й 2009й 2010й Йиллар Ж ам и да ро ма дл арг а нис ба та н % да ги ул уш и Тўғри солиқлар Эгри солиқлар Мол мулк ва ресурс тўловлари Давлат бюджети даромадлар таркиби (% да) 94,50% 5,50% солиқли даромадлар солиқсиз даромадлар 197 6. Jarima jazolarini qo‗llash yetkazilgan zararni qoplashdan tushumlar; 7. Tashqi iqtisodiy faoliyatdan olingan daromadlar; 8. Boshqa turli nosoliq tushumlari. Seminar mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`ulotining mavzusi maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o`tkazish rejasini aytadi. O`qitish guruhlarda ishlash texnologiyasi asosida olib borilishini e‘lon qiladi. 1.2. Mavzuning tayanch iboralari asosida blits- so`rov o`tkazadi. Guruhlarda ishlar taqdimotidan so`ng davom etishini e‘lon qiladi. Har bir talaba guruh bahosiga mos ravishda baho olishini tushuntiradi, guruhlarda ishlash qoidalari bilan tanishtiradi. Guruhlarda ishlash natijasi plakat qog`ozlarda ko`rsatilishi kerakligini ma‘lum 1.1. Tinglaydilar, yozib oladilar. 1.2. Savollarga javob beradilar 13-Mavzu. Moli ya, moli ya ti zi mining mohiyati va vazifalari Seminar mashg`ulotida o`qitish texnologiyasi. Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar Oquv mashgulotining shakli Muammoli ma‘ruza Seminar mashg`ulotining rejasi 1. Moliyaning mohiyati va vazifalari. 2. Moliya tizimi va uning tarkibiy bo`g`inlari. 3. Byudjet taqchilligi va davlat qarzlari. 4. Soliq tizimi va uning vazifalari. 5. O`zbekistonda byudjet va soliq tizimini takomillashtirish masalalari. O`quv mashg`ulotining maqsadi moliya tizimi, uning asosiy va byudjet mablag`larining shakllanishida soliqlarning o`rni borasidagi bilimlarni chuqurlashtirish. Pedagogik vazifalar: - moliyaning mohiyatini va vazifalarini tavsiflab berish ; - byudjet, byudjet taqchilligi va davlat qarzlarini tushuntirish; - kategoriyalarining mazmuni bilan tanishtirish; - soliq, soliq tizimi va uning vazifalarini bayon qilish; - O`zbekistonda soliq tizimini takomillashtirish masalalari bilan tanishtirish. O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - moliya tizimiga ta‘rif beradi, vazifalarini sanab beradi; - byudjet va byudjet tizimiga ta‘rif berib, uning taqchilligi sabablarini sanaydi; - soliqning mazmunini va vazifalarini aytib bera oladi O„qitish uslubi va texnikasi Muammoli usul, suhbat, aqliy hujum, texnikasi: ―o`yla-ishla va fikr almash‖, blits-so`rov, grafik organayzer: klaster, ―Savol-javob‖ jadvali. O„qitish vositalari Ma‘ruza matni, proektor, vizual materiallar O„qitish shakli Frontal, jamoa va juftlikda ishlash O„qitish shart-sharoiti Namunadagi auditoriya, proektor va kompyuter bilan ta‘minlangan. 198 qiladi. 2-bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. Talabalarni 3 guruhga ajratadi. O`quv topshiriqlarini tarqatadi (1-ilova). Vazifa butun guruh tomonidan bajarilishini e‘lon qiladi. Vazifani bajarishda darslik, ma‘ruza matnlari va boshqa qo`llanmalardan foydalanish mumkinligini tushuntiradi.. 2.1. O`quv topshiriqlarini oladilar. 3-bosqich Taqdimot (45 min.) 3.1. Taqdimotdan kutilayotgan natijalarni eslatadi. Guruhlarda ishlashni boshlashganini e‘lon qiladi. 3.2. Taqdimot qiladi, javoblarni sharhlaydi, bilimlarni umumlashtiradi va guruhlarda ishlash natijalarini o`zaro baholashni tashkil etadi, vazifani bajarish jarayonidagi asosiy xulosalarga e‘tiborni qaratadi. 3.1. Vazifani bajaradilar. 3.2. Taqdimot qilishadi, qo`shimchalar qiladi, o`zaro baholaydi 4-bosqich YAkuniy (10 min 4.1. Mashg`ulotga yakun yasaydi. Talabalarni baholaydi, faol ishtirok etgan talabalar rag`batlantiradi. 4.2. Mustaqil ish uchun vazifa beradi 4.1. Tinglaydilar, aniqlashtiradilar 4.2. Mustaqil ish uchun vazifani yozib oladilar. 1-ilova. Guruhlarda ishlash uchun o`quv topshiriqlar 1-guruh Topshiriq 1 1. Pul va moliya tushunchalari o`rtasidagi farq nimada? 2. Iqtisodiyotda moliyaning asosiy vazifalari nimalardan iborat? (Jaavob berishda grafik organayzer: sxema, klaster, jadvallardan foydalaning.) Topshiriq 2 To`g`ri juftlikni toping Pul mablag`larining harakati, ya‘ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va foydalanilishi bilan bog`liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar Laffer egri chizig`i Moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy muassasalardir Soliq stavkasi Davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta‘minlash manbalarining tartiblashtirilgan rejasi Soliqlar Byudjet xarajatlarining daromadlar qismidan ortiqcha bo`lishi natijasida vujudga kelgan farq Davlat qarzlari Byudjet taqchilligini qoplash maqsadida davlat tomonidan jalb qilingan moliyaviy resurslar Byudjet taqchilligi Jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli Davlat byudjeti Soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi Moliya tizimi Davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o`rtasidagi bog`liqlikning tasvirlanishi Moliya 2-guruh Topshiriq 1. 1. Davlat moliyasi va davlat byudjeti tushunchalari o`rtasidagi farq nimada? 2. Moliya tizimi tarkibining asosiy unsurlari nimalardan iborat? (Jaavob berishda grafik organayzer: sxema, klaster, jadvallardan foydalaning.) 199 Topshiriq 2. To`g`ri juftlikni toping Pul mablag`larining harakati, ya‘ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va foydalanilishi bilan bog`liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar Laffer egri chizig`i Moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy muassasalardir Soliq stavkasi Davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta‘minlash manbalarining tartiblashtirilgan rejasi Soliqlar Byudjet xarajatlarining daromadlar qismidan ortiqcha bo`lishi natijasida vujudga kelgan farq Davlat qarzlari Byudjet taqchilligini qoplash maqsadida davlat tomonidan jalb qilingan moliyaviy resurslar Byudjet taqchilligi Jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli Davlat byudjeti Soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi Moliya tizimi Davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o`rtasidagi bog`liqlikning tasvirlanishi Moliya 3-guruh Topshiriq 1. 1. Moliya tizimining mohiyati nimada? 2. Bozor iqtisodiyotiga o`tish davrida O`zbekistonning moliya siyosatining yo`nalishlari ifodalang. (Javob berishda grafik organayzer: sxema, klaster, jadvallardan foydalaning.) Topshiriq 2. To`g`ri juftlikni toping Pul mablag`larining harakati, ya‘ni ularning shakllanishi, taqsimlanishi va foydalanilishi bilan bog`liq ravishda vujudga keladigan munosabatlar Laffer egri chizig`i Moliyaviy munosabatlar va turli darajada ularga xizmat qiluvchi moliyaviy muassasalardir Soliq stavkasi Davlat xarajatlari va ularni moliyaviy ta‘minlash manbalarining tartiblashtirilgan rejasi Soliqlar Byudjet xarajatlarining daromadlar qismidan ortiqcha bo`lishi natijasida vujudga kelgan farq Davlat qarzlari Byudjet taqchilligini qoplash maqsadida davlat tomonidan jalb qilingan moliyaviy resurslar Byudjet taqchilligi Jamiyatda vujudga keltirilgan sof daromadning bir qismini byudjetga jalb qilish shakli Davlat byudjeti Soliq summasining soliq olinadigan summaga nisbatining foizdagi ifodasi Moliya tizimi Davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi o`rtasidagi bog`liqlikning tasvirlanishi Moliya Munozara uchun umumiy savollar 1. Pul muomilasi va pul tizimi. 2. Pulga bo`lgan talab va taklif, pul bozorida muvozanatning o`rnatilishi. 3. Inflyatsiya, uning sabablari va oqibatlari. “Sinkveyn” (5 qator) texnikasi Maqsad – kategoriyaga xarakteristika berish Sinkveyn sxemasi: 200 1–qator – tushuncha 2-qator – tushunchani tavsiflovchi 2 sifat 3-qator – ushbu tushuncha vazifalari to`g`risidagi 3 ta fe‘l 4-qator – ushbu tushuncha mohiyati to`g`risidagi 4 so`zdan iborat so`z so`z birikmasi 5-qator – ushbu tushuncha sinonimi. Ma`ruza mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`ulotining mavzusi, maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o`tkazish rejasini aytadi 1.1. Diqqat bilan tinglaydilar va yozib oladilar. 2-bosqich. 2.1. Mavzu bo`yicha asosiy tushunchalarga ta‘rif berishni taklif qiladi va shu asosida blits- so`rov o`tkazadi (1-ilova) 2.2. Ish guruhlarda ―Davra suhbati‖ sifatida davom ettirilishini e‘lon qiladi. Guruhlarda ishlash qoidalarini eslatadi. 2.1. Iqtisodiy tushunchalarga ta‘rif beradilar. 2.2. Davra suhbatiga tayyorgarlik ko`radi. 2.3. Savol va vazifalarni 14-Mavzu. Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul-kredit tizimi Ma‟ruza mashg`ulotining o`qitish tehnologiyasi . Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O„quv mashgulotining shakli Vizual ma‘ruza. Ma‘ruza mashg`ulotining rejasi 1. Pul muomalasi va uning amal qilish qonuniyatlari. Pulga bo`lgan talab va pul taklifi. 2. Inflyatsiya, uning mohiyati va turlari. 3. O`zbekistonda milliy valyutani mustahkamlash vazifalari. 4. Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari. 5. Bank tizimi. Markaziy va tijorat banklar hamda ularning vazifalari. . O`quv mashg`ulotining maqsadi pul muomalasi qonuniyatlari, kredit tizimi va banklarning iqtisodiyot uchun ahamiyati to`g`risida bilim va ko`nikmalarni hosil qilish. . Pedagogik vazifalar: - pul, pul tizimi va pul muomalasi bilan bog`liq vizual materiallarni namoyish qilish asosida ularning mazmunini yoritib berish; - inflyatsiya sabablari, oqibatlarini ifodalovchi materiallarni namoyish etish va munozaralarni tashkil etish; - kredit tizimining mohiyatini va turlarini tavsiflab berish; - banklarning vazifalari, bank tizimi, ularning rolini vizual ma‘lumot asosida tushuntirib berish. O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - pul tizimlarini va pul muomalasi qonunini aytib berish; - inflyatsiyaga ta‘rif berib, uning sabab va oqibatlarini sanab berish; - kredit, kredit turlari va uning ahamiyatini aytish; - ikki bosqichli bank tizimining mazmunini yoritib beradi. O„qitish uslubi va texnikasi Vizual ma‘ruza O„qitish vositalari Jamoada, guruhda ishlash O„qitish shakli Kompyuter texnologiyasi, proektor O„qitish shart-sharoiti Jihozlangan auditoriya 201 Asosiy (55 min.) 2.3. Davra suhbatida muhokama qilish uchun savollar va vazifalarni, natijalarni baholash varaqlarini tarqatadi. Guruhlarda ish boshlaganligini e‘lon qiladi, maslahatlar beradi. 2.4. Guruhlarda bajarilgan ishning natijalarini muhokamasi va o`zaro baholashni tashkil etadi. Vazifalarni bajarish jarayonida qilingan xulosalar, umumlashtirishlarga aloxida e‘tibor qaratadi. oladilar va o`z guruhida muhokama qiladi. 2.4. Guruh yetakchilari jamoaviy ishlab chiqilgan fikrlarni bayon qiladilar. Ishtirokchilar qo`shimcha qiladilar, savollar beradilar va o`zaro baholaydilar 3-bosqich. YAkuniy (15 min.) 3.1. Darsga yakun yasaydi, baholaydi va faol ishtirokchilarni rag`batlantiradi. 3.2. Mustaqil ta‘lim uchun vazifa beradi: Mavzu bo`yicha asoslangan ―Esse‖ yozing, keyingi mavzuni mustaqil ravishda o`qib kelish.) 3.1. Tinglaydilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Vazifalarni yozib oladilar. 1-ilova. “Sinkveyn” (5 qator) texnikasi Maqsad – kategoriyaga xarakteristika berish Sinkveyn sxemasi: 1–qator – tushuncha 2-qator – tushunchani tavsiflovchi 2 sifat 3-qator – ushbu tushuncha vazifalari to`g`risidagi 3 ta fe‘l 4-qator – ushbu tushuncha mohiyati to`g`risidagi 4 so`zdan iborat so`z so`z birikmasi 5-qator – ushbu tushuncha sinonimi. 2-ilova. B.B.B. usuli asosida tarqatma materiallar № Bilaman Bilmayman Bildim 1 Pul 2 Inflyatsiya 3 Bank 4 ... Vizual materiallar. 3-ilova. Pul muomalasi – bu tovarlar aylanishi, notovar tavsifidagi bitimlar va hisoblarga xizmat qiluvchi naqd pullar va unga tenglashtirilgan moliyaviy aktivlar (kredit pullar) harakati. 4-ilova. Naqd pullar Bank biletlari Metall tangalar (pul biletlari) 202 5-ilova. Pul muomalasi qonuni - muomala uchun zarur bo`lgan pul miqdorini aniqlash va unga muvofiq muomalaga pul chiqarishni taqozo qiladi. Pul tizimi – bu mamlakatda mavjud pul birligi muomalasining tashkil qilish tartibi, usullari va unga nazorat qiluvchi kredit muassasalaridir. Pul tizimining tarkibiy qismlari. Pul birligi (dollar, marka, iena, rubl, so`m va h.k.). Pul turlari (bank billetlari, tanga, chaqalar). Pul emissiyasi tarkibi. Muomaladagi pul massasini tartibga soluvchi davlat muassasalari. Naqd pulsiz hisob kitobni amalga oshirish tartibi. Milliy valyutani chet el valyutasiga almashtirish tartibi. Pul bozori – moliyaviy bozorning tarkibiy qismi bo`lib, unda pul va unga tenglashtirilgan moliyaviy aktivlar harakati ularga bo`lgan talab va taklif ta‘sirida uyg`unlashtiriladi. 6-ilova. O`zbekistonda umumiy pul miqdorini hisoblash uchun qo`llaniladigan pul agregatlari. M0 q naqd pullar M1 q M0 Q hisob varaqlaridagi pul qoldiqlari Q mahalliy byudjet mablag`lari Q byudjet, jamoat va boshqa tashkilot mablag`lari M2 q M1 Q banklardagi muddatli omonatlar M3 q M2 Q chiqarilgan sertifikatlar Q aniq maqsadli zayom obligatsiyalari Q davlat zayom obligatsiyalari Q xazina majburiyatlari Inflyatsiya – bu pul aylanish kanallarining ortiqcha pul massasi bilan to`lib ketishi oqibatida narxlar o`rtacha (umumiy) darajasining ko`tarilib borishini va natijada milliy pul birligining qadrsizlanishini anglatadi. 7-ilova. Pul-kredit siyosati – Mamlakat Markaziy banki tomonidan iqtisodiyotning barqaror, samarali amal qilishini ta‘minlash maqsadida o`tkaziladigan kurs va barqaror pul tizimini qo`llab- quvvatlashga qaratilgan pul muomalasi va kredit sohasidagi chora-tadbirlar. 14-Mavzu. Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul-kredit tizimi Seminar mashg`ulotining o`qitish tehnologiyasi . Vaqti: 2 soat Talabalar soni: 45-50 nafar O„quv mashgulotining shakli Vizual ma‘ruza. Seminar mashg`ulotining rejasi 1. Pul muomalasi va uning amal qilish qonuniyatlari. Pulga bo`lgan talab va pul taklifi. 2. Inflyatsiya, uning mohiyati va turlari. 3. O`zbekistonda milliy valyutani mustahkamlash vazifalari. 4. Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari. 5. Bank tizimi. Markaziy va tijorat banklar hamda ularning vazifalari. . O`quv mashg`ulotining maqsadi pul muomalasi qonuniyatlari, kredit tizimi va banklarning iqtisodiyot uchun ahamiyati to`g`risida bilim va ko`nikmalarni hosil qilish. . Pedagogik vazifalar: - pul, pul tizimi va pul muomalasi bilan bog`liq vizual materiallarni namoyish qilish asosida ularning mazmunini yoritib O`quv faoliyatining natijalari: Talaba: - pul tizimlarini va pul muomalasi qonunini aytib berish; 203 Seminar mashgulotining texnologik kartasi Bosqichlar, vaqti Faoliyat mazmuni O„qituvchi talaba 1-bosqich. Kirish (10 min.) 1.1. O`quv mashg`ulotining mavzusi, maqsadi, rejalashtirilgan natijasi va uni o`tkazish rejasini aytadi 1.1. Diqqat bilan tinglaydilar va yozib oladilar. 2-bosqich. Asosiy (55 min.) 2.1. Mavzu bo`yicha asosiy tushunchalarga ta‘rif berishni taklif qiladi va shu asosida blits- so`rov o`tkazadi (1-ilova) 2.2. Ish guruhlarda ―Davra suhbati‖ sifatida davom ettirilishini e‘lon qiladi. Guruhlarda ishlash qoidalarini eslatadi. 2.3. Davra suhbatida muhokama qilish uchun savollar va vazifalarni, natijalarni baholash varaqlarini tarqatadi. Guruhlarda ish boshlaganligini e‘lon qiladi, maslahatlar beradi. 2.4. Guruhlarda bajarilgan ishning natijalarini muhokamasi va o`zaro baholashni tashkil etadi. Vazifalarni bajarish jarayonida qilingan xulosalar, umumlashtirishlarga aloxida e‘tibor qaratadi. 2.1. Iqtisodiy tushunchalarga ta‘rif beradilar. 2.2. Davra suhbatiga tayyorgarlik ko`radi. 2.3. Savol va vazifalarni oladilar va o`z guruhida muhokama qiladi. 2.4. Guruh yetakchilari jamoaviy ishlab chiqilgan fikrlarni bayon qiladilar. Ishtirokchilar qo`shimcha qiladilar, savollar beradilar va o`zaro baholaydilar 3-bosqich. YAkuniy (15 min.) 3.1. Darsga yakun yasaydi, baholaydi va faol ishtirokchilarni rag`batlantiradi. 3.2. Mustaqil ta‘lim uchun vazifa beradi: Mavzu bo`yicha asoslangan ―Esse‖ yozing, keyingi mavzuni mustaqil ravishda o`qib kelish.) 3.1. Tinglaydilar, aniqlashtiradilar. 3.2. Vazifalarni yozib oladilar. 1-ilova. Blits-so`rov savollari. Pul muomalasi – Pul tizimi – Inflyatsiya – Kredit – Foiz normasi (stavkasi) – Bank krediti – Tijorat krediti – Iste‘mol krediti – Ipoteka krediti – Davlat krediti – Lizing – Bank – Bank foyda normasi – berish; - inflyatsiya sabablari, oqibatlarini ifodalovchi materiallarni namoyish etish va munozaralarni tashkil etish; - kredit tizimining mohiyatini va turlarini tavsiflab berish; - banklarning vazifalari, bank tizimi, ularning rolini vizual ma‘lumot asosida tushuntirib berish. - inflyatsiyaga ta‘rif berib, uning sabab va oqibatlarini sanab berish; - kredit, kredit turlari va uning ahamiyatini aytish; - ikki bosqichli bank tizimining mazmunini yoritib beradi. O„qitish uslubi va texnikasi Guruhlarda ishlash O„qitish vositalari Jamoada, guruhda ishlash O„qitish shakli Kompyuter texnologiyasi, proektor O„qitish shart-sharoiti Jihozlangan auditoriya |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling