O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo texnologiya instituti

5.Davr harajatlari, moliya faoliyati bo‟yicha sarflar va favqulotdagi 

zararlar 

Davr  xarajatlari  —  xarajatlar  tarkibi  to‗g‗risidagi  Yo‗riqnomaga  binoan 

joriy  etilgan  korxonaning  xarajatlar  xisobi  tizimida  nisbatan  yang‗i  ko‗rsatkich. 

Bevosita  ishlab  chiqarish  jarayoni  bilan  bogliq  bo‗lmagan  xarajatlar  davr 

xarajatlari  toifasiga  kiritiladi.  Ushbu  xarajatlarga  bo-shqaruv,  tijorat  xarajatlari, 

umumxo‗jalik  maqsadidagi  boshqa  xarajatlar,  shu  jumladan  ilmiy-tadqiqot  va 

tajriba-konstruktorlik ishlanmalari xarajatlari kiradi. Ushbu xarajatlar korxonaning 

mahsulot  ishlab  chiqarish  faoliyati  bilan  bog‗lanmagani,  leqin  mahsulot  (ishlar, 

xizmatlar)  sotish  bo‗yicha  asosiy  faoliyati  bilan  bovingani  uchun  ular  operatsion 

xarajatlar, shuningdek umumiy va ma‘muriy xarajatlar deb xam ataladi. Ular ishlab 

chiqarilgan  va  sotilgan  mahsulot  yoki  tovarlar  hajmiga  bog‗liq  emas,  aksincha, 

---

58 

 

vaqt,  xo‗jalik  faoliyatining  qancha  davom  etishi  bilan  ko‗proq  bogliq.  Ushbu 

xarajatlar ular paydo bo‗lgan xisobot davrida yig‗iladi va hisobdan chiqariladi. 

Davr xarajatlariga quyidagi xarajatlar kiritiladi: 

• 

mahsulotni sotish xarajatlari; 

• 

boshqaruv xarajatlari; 

• 

boshqa  operatsion  xarajatlar,  shu  jumladan  ilmiy-tadqiqot  va  tajriba-

konstruktorlik  ishlanmalari  harajatlari,  ishlab  chiqarish  va  boshqaruv  tizimini 

rivojlantirish xarajatlari; 

• 

kelgusida soliq solish bazasiga kiritiladigan hisob davri xarajatlari.