O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Modellashtirish va kasbiy faoliyatda prognozlash tizimlari. Zamonaviy 
kompaniya faoliyatining natijaviyligi ko‗plab o‗zaro bog‗langan va doimo ham 
tashqi va ichki omillar boshqaruviga tushmaydigan holatga bog‗liq. Ekspert 
ma‘lumotlarni tahlil qilish asosida kompaniyaning umumylashtirilgan funksiyalash 
muhiti yaratiladi, unda kompaniya faoliyatiga ta‘sir ko‗rsatuvchi asosiy siyosiy, 
iqtisodiy, ijtimoiy, texnologik omillar imkoniyatiga ko‗ra ishtirok etadi. Ushbu 
model doirasida barcha imkoniyatli tashqi holat: talab hajmi va tuzilishi hamda 
kompaniyaning tarmoqli va tarmoqsiz mahsulotlari, bozor tendensiyalari, hamkor 
va raqobatchilar faoliyati, resurslar zahirasi va ta‘minlanganlik va hokazolar 
prognozlanadi . 
Muhitning yuqori noaniqlik vaziyatida strategik qarorlar qabul qilish uchun 
ssenariyli prognozlash qo‗llaniladi. Strategik boshqaruv sohasida ssenariyli 
yondashuv asosan sanoat, tuzilishining o‗zgarishlarini, yirik makroiqtisodiy, 
siyosiy, ekologik, texnologik tren va xavflar, shuningdek, raqobatchilar holati bilan 
bog‗liq turli vaziyatlarni oldindan aytish uchun foydalaniladi. 
Kompaniya faoliyatiga shuningdek, kompaniyaning ichki muhitininng holati 
ham ta‘sir ko‗rsatadi. Strategik va tezkor tahlil qilish doirasida bozor muhitida 
kompaniyaning raqobatbardosh imkoniyatini har tomonlama baholashga 
yo‗naltirilgan kompaniyani ko‗p bosqichli va ko‗p omilli tekshirish amalga 
oshiriladi. Kompaniya ichki muhitining o‗ziga xosliklari, imkoniyatlari, 
kompaniyaning tashqi o‗zgarishlarga moslashuvi belgilanadi. 
Modellash va prognozlash usullari va uskunalari juda turlicha. Ular 
zamonaviy matematik usullarda tuzilgan, dasturlar va vositalar bilan amalga 
oshirilgan hamda zamonaviy AKTga tahliliy tizimostining 6 xil shakli kiradi. 12.11 
va 12.12-rasmlarda misol tariqasida yasama modellash (YAM) va YAMni qayta 
ishlashning 
amaliy 
bosqichlari 
ko‗rsatilgan 
[
http://3dvok.com/ua/imitation-
modelling.html
]. 

---

152