O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti biznes moliyasi

La Mer plc kompaniyasining 10 000 dona aksiyasini sotib olish	10 000
1800
	20 000	2800

Shuningdek, bu yerda ham real pozitsiyadan muqobil pozitsiyaga o‘tish riskning ayni bir darajasida xuddi shunday kutilgan daromadlilikni beradi.

Kompaniya uchun bu - aksiyadorlar farovonligini faqatgina o‘z daromadlarini ma'lum bir sxema bo‘yicha taqsimlash yoki “qadoqlash” (packaging) hisobiga amalga oshirish mantiqsiz ko‘rinadi.
Bu ayrim aksiyadorlar bu taqsimotni faqat qarz olish va/yoki qarz berish hisobiga o‘z ehtiyojlari uchun moslashtirishi mumkinligi tufayli ayniqsa mantiqsiz tuyuladi. Risk va kutilgan foydaning ayni bir xil darajasida olingan daromadlar taqsimotdan qat‘i nazar, oqilona bozorda teng baholanishi lozim.
Ushbu misollardan aniq ko‘rinib turibdiki:
Sea ning o‘z mablag‘lari umumiy qiymati / 100 = La Mer ning o‘z mablag‘lari umumiy qiymati /100 + La Merning qarz mablag‘lari
umumiy summasi /100
Ushbu formulani o‘zgartirgan holda quyidagini hosil qilamiz:
Sea ning o‘z mablag‘lari umumiy qiymati = La Mer ning o‘z mablag‘lari umumiy qiymati va La Merning qarz mablag‘lari umumiy summasi
Buni yanada soddalashtirsak:
V_U = V_G,
Bu yerda V_U va V_G kompaniyalarning mos ravishda leverejsiz va leverejli umumiy qiymati.
MM fikrining natijasi shundaki, kompaniya qiymatiga
moliyalashtirish usuli ta‘sir qilmaydi (ya‘ni, V_U = V_G); shunday qilib, leverejni joriy etish kapital qiymatini kamaytirmaydi (yoki umuman ta‘sir qilmaydi). Kompaniya qiymati va uning WACCini belgilaydigan omillar esa quyidagilardir:

• 
  
  kutilganidek, korxonaga investitsiyalar olib kelayotgan pul oqimi;
  
• 
  
  ularning risk darajasi (tadbirkorlik riski nazarda tutilmoqda).
  

Bu Fisherning taqsimoti bilan bir xil modelga mos keladigan yana bir hodisadir. MM, mohiyatan, menejment investitsiyalarni topish va ularni boshqarishga barcha sa‘y-harakatini qaratishi kerak deb hisoblagan, bu esa moliyaviy mexanizmlarni aksiyadorlar e‘tiboriga havola qiladi.
MM tomonidan ko‘rilgan va ifodalangan samarani grafik tarzida tasvirlash ham mumkin.
Unda arzon qarz mablag‘lar summasini oshirish hisobiga WACCni kamaytirish salohiyati o‘z kapitali qiymatini oshirish bilan to‘liq kompensatsiyalanishini ko‘rishimiz mumkin. Shunday qilib, WACC leverej darajasiga ta‘sirchan emas.
Leverejga ega kompaniyalarning aksiyadorlari leverejsiz
kompaniyalardan shu kabi daromadni, shuningdek, leverej darajasiga to‘g‘ri proporsional bo‘lgan mukofotni kutishadi. Shunday qilib, leverej aksiyadan foydani oshirishi bilan birga yuqori risk tufayli kapital bozorida aksiyalarning kutilgan daromadliligini ham oshiradi. Ushbu omillarning har bir aksiya qiymatiga umumiy ta‘siri nolga teng bo‘ladi, ya‘ni, bu ta‘sir teng va qarama-qarshi bo‘ladi (MM fikriga muvofiq).
Ushbu nuqtayi nazarga ko‘ra mantiqiy xulosa shundan iboratki, leverejning optimal darajasi mavjud emas. Har qanday leverej darajasida WACC bir xil bo‘ladi. Buning sababi shundaki, o‘z kapitalining qiymati leverejning barcha darajalarida qarz kapitalning past qiymati afzalligini yaqqol yo‘qqa chiqaradigan miqdorda ortadi.
MM ga ko‘ra, kapital bozorida kutilayotgan daromad va leverej darajasi o‘rtasidagi nisbat quyidagicha:
k EG = k EE ^{+ (k}EE ^{- k}L) LG / SG
bu yerda k _EG va k _EE - mos ravishda leverejli kompaniya (qarz mablag‘larinmg salmoqli ulushi) va to‘liq o‘z kapitali hisobida moliyalashtiriladigan kompaniya aksiyalarining kutilayotgan daromadligi, L_G va S_G - leverejga ega kompaniyaning mos ravishda obligatsiyalari va aksiyalarining umumiy bozor qiymati, k_L esa - obligatsiyalar bo‘yicha foiz stavkasi.
Shunday qilib, La Mer plc kapital tuzilmasiga 50% lik leverej joriy etish, kapital bozorida uning aksiyalari bo‘yicha kutilgan daromadni 18% gacha oshirgan bo‘lardi (k_EG = 14 + (14 - 10) (1 mln f. st. / 1 mln f. st.) = 18%). 18% miqdoridagi bir aksiya uchun taxmin qilingan foyda (356-betga qarang) aksiyalar qiymatini o‘zgarmas - 1 f. st. ligicha qoldiradi.
MM va an‘anaviy yondashuv tarafdorlari o‘rtasidagi farq shundan iborat ediki, MM qarz mablag‘laridan foydalana boshlashi bilan kapital bozorida daromadlilik kutishlari o‘sishini va kutishlar ortishi bilan leverej o‘sishini ko‘rdilar. An‘anaviy nuqtayi nazar tarafdorlari leverejning past darajalarida bu sodir bo‘lmaydi, deb hisoblashgan.