O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti

Ularni quyidagi usullar bilan amalga oshirishga to’g’ri keladi:

1,Engil yaralarni artib-tozalab (spir yoki odekalon) bog’lash.
2,Qon tomirlaridan otilib yoki to’xtovsiz oqib turgan joyning yuqori qismini qisib (jugut yoki ro’mol bilan) bog’lash.
3,Qo’l yoki oyoqlarning bo’g’ini chiqsa yoki suyaklar sinsa yog’ochlardan mos-ama (shina) yasab uni qo’shib bog’lash.
4.Yurish holiga ega bo’lmaganlarni 2-3 kishi bo’lib qo’lda yoki tayoqlar-dan yasalgan zambillarda (nosilka) ko’tarib tegishli joyga olib borish
5.Kuyishning darajalariga qarab yog’ (vazelin) surtish va bog’lash.
6.Suvda cho’kib yoki yiqilib hushsiz bo’lganlarga sun’iy nafas oldirish, og’ziga puflash.

• Bemor nafas olmasa uning og’zini zo’rlab bo’lsada ochish va ro’mol, do’ppi (shapochka) yoki biron buyumni tishlatib qo’yib tilini barmoqlar bilan tortish, chiqarish, ko’kragini (o’pka va yurak usti) sekin-sekin bosish lozim bo’ladi.
• Og’ir ahvoldagi bemor yoki jarohatlanganlarni yaqin atrofdagi shifoxonaga (medpunkt) yetkazish yoki u yerga borib telefon orqali tibbiy hodimlarni yordamga chaqirish kerak bo’ladi.

• Hozirgi texnik taraqqiyot jarayonida qo’l telefonlaridan (sotka) sayohatlarda ham maqsadli foydalanish kerak.
• Umuman olganda sayohatlarda jarohatlanish va ko’ngilsiz hodisalar sodir bo’lmaslikka jiddiy e’tibor berish lozim. Buning eng asosiy chorasi qatnashchilarni avvaldan tayyorlash, tartibi buzuqroqlarni doimo ogohlantirish, ular ustidan qo’shimcha (o’rtoqlari, faollar hisobidan) nazorat o’rnatish lozimdir.
• Mazkur birinchi tibbiy yordam ko’rsatishni bo’lajak kasb-hunar egalari puxta egallashlari maqsadga muvofiqdir. CHunki bunday holatlar mehnat jarayonida yoki ko’cha-ko’yda sodir bo’lishi mumkin. Ularni ko’rganda insoniy fazilat sifatida tezda ko’maklashish har bir kishining vijdonan burchi bo’l-mog’i kerak.

Mazkur bobga umumiy xulosa qilinsa aytish lozimki, hozirgi texnik taraqqiyot, odamlarning mehnat va turmush yumushlari bilan o’ta bandligi sababli sihat-salomatlikni saqlash, jismonan barkamol bo’lish kabi ehtiyojiy faoliyatlarga e’tibor susaymoqda. O’quvchi-yoshlar va talabalarning kundalik jismoniy mashqlarni (o’yin, sport va h.k) bajarish miqdorlari susayib bormoqda. Sport to’garaklari, jamoalar (komanda) va sport maktablarida muntazam shug’ullanuvchilar soni 5-10 % dan oshmaydi. Yil davomida o’tka-zilmayotgan 10-15 ta sport musobaqalarida faol ishtirok etuvchilar ham 15-20 % ga yetib boradi. Xullas 65-75 % o’quvchi-yoshlar va talabalar jismoniy mashqlar (sport, o’yinlar va h.k) bilan muntazam shug’ullanib o’zlarining barkamolligini oshirishdan orqada qolmoqda.

• Mazkur bobga umumiy xulosa qilinsa aytish lozimki, hozirgi texnik taraqqiyot, odamlarning mehnat va turmush yumushlari bilan o’ta bandligi sababli sihat-salomatlikni saqlash, jismonan barkamol bo’lish kabi ehtiyojiy faoliyatlarga e’tibor susaymoqda. O’quvchi-yoshlar va talabalarning kundalik jismoniy mashqlarni (o’yin, sport va h.k) bajarish miqdorlari susayib bormoqda. Sport to’garaklari, jamoalar (komanda) va sport maktablarida muntazam shug’ullanuvchilar soni 5-10 % dan oshmaydi. Yil davomida o’tka-zilmayotgan 10-15 ta sport musobaqalarida faol ishtirok etuvchilar ham 15-20 % ga yetib boradi. Xullas 65-75 % o’quvchi-yoshlar va talabalar jismoniy mashqlar (sport, o’yinlar va h.k) bilan muntazam shug’ullanib o’zlarining barkamolligini oshirishdan orqada qolmoqda.

Sayohatlarning tarbiyaviy va sog’lomlashtirish xususiyatlarini keng targ’ibot qilish, o’quv dasturlari va ish rejalarida mazmun topgan sayohatlarni maqsadli tashkil qilish hamda o’tkazishni yo’lga qo’yish, ularning sifat darajasini doimiy ravishda nazorat ostiga olish lozim.
Bunda mutasaddi vazirliklar, jamoatchi sport uyushmalari (“Yoshlik”, “Talaba” va h.k) va ayniqsa O’zbek turizm kompaniyasining quyi tarmoqlaridagi (viloyat, shahar-tuman, o’quv yurti) mutasaddi xodimlarning mas’uliyatlarini oshirish lozim bo’ladi. Eng muhimi esa o’quv yurtlarida turizm bo’yicha klublar (seksiya yoki komanda) tashkil qilish maqsadga muvofiqdir.