O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

NAMUNA:

Quyidagi variantni echilish tartibini ko’rib chiqamiz.
Variant -30

A).15,NM₁₀ = ushbu sonini ikkilik,sakkizlik, o’n oltilik sanoq sistemalariga

o’tkazing.

B).52,7₈+14,6₈ = X₈ = X₁₀ quydagi misolni sakkizlik sanoq sistemasida

qo’shing, hosil bo’lgan natijani o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazing.

C).10001,101₂ = X₁₀ = X₈ quydagi misolni o’nlik,sakkizlik sanoq sistemasiga

o’tkazing.

D). 101,1101₂ * 110,11₂ = X₂ = X₁₀ quydagi misolni ikkilik sanoq sistemasida

ko’paytiring, hosil bo’lgan natijani o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazing.

E).AB7,EF₁₆+ A9B3,EF₁₆ =X₁₆ = X₁₀ quydagi misolni o’n oltilik sanoq sistemasida

qo’shing, hosil bo’lgan natijani o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazing.

Izox: M xarfi guruh raqami, N xarfi esa jurnaldagi raqamni bildiradi
Echish:

A).15,NM₁₀ = ushbu sonini ikkilik,sakkizlik, o’n oltilik sanoq sistemalariga

o’tkazing. Jurnaldagi raqamingiz 2 bo’lsin, Guruhingiz esa 5 bo’lsin.

Natijada kuyidagi ko’rinishga keladi 15,25₁₀ = X₂ = X₈ = X₁₆

15,25₁₀ = X₂ = X₈ = X₁₆

1). 15,25₁₀ = X₂. ikkilik sanoq sistemasiga o’tkazish uchun butun qismi ikkiga bo’linadi, kasr qismi ikkiga ko’paytiriladi.

2). 15,25₁₀ =X₈. sakkizlik sanoq sistemasiga o’tkazish uchun butun qismi sakkizga bo’linadi, kasr qismi sakkizga ko’paytiriladi.

3). 15,25₁₀ = X₁₆. o’n oltilik sanoq sistemasiga o’tkazish uchun butun qismi o’n oltiga bo’linadi, kasr qismi o’n oltiga ko’paytiriladi.

15	2			0	25x2		15	8		0	25x8
14	7	2		0	50x2		8	1		2	00x8
1	6	3	2	1	00x2		7
	1	2	1
		1
Javob: X2=1111,012						Javob: X8=17,28
						E=15 16				0	25x16
										4	00x16
						Javob: X16=E,416
Umumiy javob: 15,2510 = 1111,012 = 17,28 = E,416

B). 52,7₈+14,6₈ =X₈ = X₁₀ quydagi misolni sakkizlik sanoq sistemasida qo’shing, hosil bo’lgan natijani o’nlik sanoq sistemasiga o’tkazing.

Ushbu misolni sakkizlik sanoq sistemasida qo’shish uchun yuqoridagi jadvaldan foydalanamiz.

52,78 + 14,68
67,58
Javob: X8=67,58				Javob: X10=612510

C). 10001,101₂ = X₁₀ = X₈ quydagi misolni o’nlik,sakkizlik sanoq sistemasiga o’tkazing.

1). 10001,101₂ = X₁₀. Quyidagi misolni o/nlik sanoq sistemasiga o’tkazish uchun butun qismiga o’ngdan raqamlab chiqiladi, kasr qismini chapdan raqam qo’yib chiqiladi.


Javob: X₁₀ = 17,625₁₀
17,625₁₀---X₈

­17	8		0	625X8		Javob: X8=21,58
16	2		5	000X8
1

D). 1101,1101₂*110,11₂