O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

I. Savol va topshiriqlar:

1. Ergash gap deb nimaga aytiladi?

2. Bosh gapga ta’rif bering.

3. Ergash gapni izohlang.

4. Ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalar haqida

gapirib bering.

II. Quyidagi gaplarni davom ettiring va ergash gapni

bosh gapga bog‘lovchi vositalar haqida gapirib bering.

1. Vatanimiz gullab-yashnasin deb, ...

2. Ekinlarga o‘z vaqtida ishlov berishdi,...

3. Kimning bilimi kuchli bo‘lsa,...

III. Krossvordni yeching, unga yashiringan ergash gapli

qo‘shma gapni topib izohlang.

1–3. «Asal» so‘zining sinonimi.

4–5. Dona son qo‘shimchasi

6–8. Uyqudagi holat.

9–10. Ravishdosh yasovchi qo‘shimcha.

14–18. Daraxt kesilgandan keyingi qoldiq.

19–21. «Hordiq» so‘zining sinonimi.

22–23. Buyruq fe’li.

24–25. Sifatdosh yasovchi qo‘shimcha.

Dars oxirida o‘qituvchi faol o‘quvchilarni, ya’ni so‘nggi

bekatga yetib kelganlarni baholab, yil davomida o‘tilganlarni

umumlashtiradi va darsni yakunlab beradi.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

1

1

1

2

1

3

1

4

1

5

1

6

1

7

1

8

1

9

1

0

2

1

2

2

2

3

2

4

2

5

2

528

Tushunilishi qiyin bo‘lgan so‘zlar lug‘ati

harzago‘y

— sergap

takallum

— so‘z, nutq

aqli  qosir

— aqli zaif

xushgo‘y

— shirinso‘z

muvahhish

— mudhish

rifq

— lutf

muvoso

— murosa, kelishish

qali

— agar, basharti

o‘g

— aql

o‘kush

— ko‘p

kanora

— chet, chekka

ma’mura

— mamlakat, obod shahar,

obodonchilik

529

ÒESÒLAR

1. Alisher Navoiy o‘z asarlarida nechta so‘zdan foydalangan?

A. 21193 ta;

C. 18000 dan ortiq;

B. 26035 ta;

D. 20000 dan ortiq.

2.  «O‘zbek  tiliga  davlat  tili  maqomining  berilishi  to‘g‘risida

qonun»ning  qaysi  moddalarida  boshqa  millat  tillarining  amal

qilinishi himoya qilingan?

A. 3-, 6-, 20-,  23-, 24-moddalarda;

B. 2-, 4-, 6-, 10-, 14-moddalarda;

C. 1-, 8-, 15-,  20-, 21-moddalarda;

D. 4-, 6-, 17-,  18-, 24-moddalarda.

3.  Hozirgi  barcha  turkiy  tillar  uchun  umumiy  til  (bobo  til)

qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Qadimgi uyg‘ur tili;

C. O‘g‘uz tili;

B. Qadimgi turkiy til;

D.  Qiðchoq tili.

4. Mahmud Koshg‘ariy o‘z davridagi turkiy qabilalarning tillarini

chuqur o‘rganib, tilshunoslikning qaysi yo‘nalishiga asos soldi?

A. Òil tarixiga;

B. Qiyosiy-tarixiy tilshunoslikka;

C. Zamonaviy tilshunoslikka;

D. Dialektologiyaga.

5. Uma kelsa, qut kelur (Mehmon kelsa, baraka keladi) maqoli

kimning qaysi asarida berilgan?

A. Yusuf Xos Hojibning «Qutadg‘u bilig» asarida;

B. Mahmud Koshg‘ariyning «Devonu lug‘otit-turk» asarida;

C. Alisher Navoiyning «Muhokamat ul-lug‘atayn» asarida;

D. Boburning «Boburnoma» asarida.

6.  Òilimiz  tarixida  XII–XIII  asrdan  to  XX  asrning  boshla-

rigacha bo‘lgan davr qanday nomlanadi?

A. Qadimgi turkiy til;

C. Hozirgi  o‘zbek tili;

B. Eski o‘zbek tili;

D. Oltoy tili.

530

7.  Bu  ulus  to  xublar  ko‘rdik,  ey  o‘zbegim,  Dilraboliqda

sizingdek sho‘xi ra’no ko‘rmadik (Atoiy) misralarida tilga olingan

«ulus» so‘zining ma’nosi qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Chiroyli, ko‘rkam;

C. Kishilar, odamlar;

B. El, xalq;

D. Baland bo‘yli, xushqomat.

8. Fon (allafon) yoki tovush deb nimaga aytiladi?

A. Nutq apparati yordamida hosil qilingan til birligiga;

B. Fonemaning real talaffuz qilingan, quloq bilan eshitilgan

ko‘rinishiga;

C. Eng kichik til birligiga;

D. So‘zlovchi va tinglovchi o‘rtasidagi nutqiy faoliyatga.

9.  So‘zlovchi  va  tinglovchi  o‘rtasidagi  axborot  uzatish  nima

deb nomlanadi?

A. Òil;

C. Gap, so‘z;

B. Nutqiy faoliyat;

D. Òilshunoslik.

10. Òil deb nimaga aytiladi?

A. Nutq apparatida hosil qilingan har qanday tovush yoki

tovushlar birikmasiga;

B. Hali voqelanmagan imkoniyat tarzidagi, ma’lum jamiyat

a’zolari uchun barobar xizmat qiluvchi ijtimoiy-ruhiy aloqa vositasiga;

C. Muayyan shaxsning nutqiy faoliyatida namoyon bo‘luvchi

hodisaga;

D. Yozuv orqali kitoblarga bitiluvchi fikr-mulohazalarga.

11.  Nutq  tovushlarining  uch  tomoni  qaysi  qatorda  to‘g‘ri

ko‘rsatilgan?

A. Aytilishi, yozilishi, eshitilishi;

B. Òalaffuzi (fiziologiyasi), eshitilishi (akustikasi), farqlash vazifasi;

C. Yozilishi, ketma-ket kelishi, yaxlit bir ma’noni berishi;

D. Aytilishi, ma’no farqlashi, yozilishi.

12. Òovush deb nimaga aytiladi?

A. Bevosita kuzatishda bir nechta tovushlar orqali talaffuz

qilinuvchi  so‘z  va  uning  ma’noli  birliklarini  shakllantirish  va

farqlash vazifasini bajarishga xoslangan, ketma-ketlik jihatidan

boshqa mayda bo‘lakka bo‘linmaydigan eng kichik til birligi;

531

B. Nutq jarayonida real talaffuz qilingan, qulog‘imiz bilan eshitgan

eng kichik va boshqa mayda bo‘lakka bo‘linmaydigan nutq parchasi;

C. Un paychalari yordamida hosil qilingan eng kichik nutqiy

bo‘lak;

D. Narsalarning bir-biriga tegishi va ishqalanishi natijasida hosil

qilinadigan hodisa.

13.  O‘rta  tor  yoki  o‘rta  keng  unlilari  qaysi  qatorda  to‘g‘ri

ko‘rsatilgan?

A. i, u;

B. e, o‘;

C. a, o;

D. u, o‘.

14.  Ovoz  va  shovqinning  ishtirokiga  ko‘ra  unlilar  qanday

turlarga bo‘linadi?

A. Portlovchilar va sirg‘aluvchilar;

B. Jaranglilar va jarangsizlar;

C. Sirg‘aluvchilar va qorishiqlar;

D. Òil oldi undoshlari.

15. Òil orqa undoshlari to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping.

A. b, p, m;

B. g, k, ng;

C. q, g‘, x;

D. z, s, sh.

16. Fonemaning yozuvdagi belgisiga nima deyiladi?

A. Alifbo;

B. Harf;

C. Un paychalari;

D. Òovush.

17.  «Lotin  yozuviga  asoslangan  o‘zbek  alifbosini  joriy  etish

to‘g‘risida»gi qonun qachon qabul qilingan?

A. 1995-yilning 5—6-may kunlari;

B. 1993-yilning 2-sentabr kuni;

C. 1995-yilning 24-avgust kuni;

D. 1989-yilning 21-oktabr kuni.

18. O‘zbek xalqi o‘tmishda qo‘llagan yozuvlar qaysi qatorda

to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Avesto, lotin, kirill;

B. Avesto, o‘rxun-enasoy, sug‘d, xorazm, uyg‘ur yozuvlari;

C. Arab, o‘rxun-enasoy, kushon, lotin;

D. Kirill, arab, rus.

19. Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosida nechta harf mavjud?

A. 31 ta harf va tutuq belgisi;

C. 29 ta harf;

B. 26 ta harf va 3 ta harflar birikmasi;

D. 26 ta harf.

532

20. Imlo qoidalariga zid holda yozilgan qatorni toping.

A. Zaxira, saxiy, saxovat, baynalmilal, tutqich;

B. Òadbiq, hayol, ta’magirlik, tanqit, iðtido;

C. Metall, zamin, jumboq, yomg‘ir, ma’no;

D. Mo‘tabar, mo‘jiza, ta’lim, a’lo, san’at.

21.  Òabriknoma,  xushbichim,  hamshahar,  sherdil,  oshxona

so‘zlari yozuvda qanday yoziladi?

A. Ajratib yoziladi;

C. Chiziqcha bilan yoziladi;

B. Qo‘shib yoziladi;

D. Bosh harf bilan yoziladi.

22. Oliy darajadagi unvonlar va mukofotlar tarkibidagi so‘zlar

qanday yoziladi?

A. Birinchi so‘z bosh harf bilan, qolganlari kichik harf bilan

yoziladi;

B. Har bir so‘z bosh harf bilan yoziladi;

C. Gapning boshida kelsa bosh harf bilan yoziladi;

D. Qo‘shtirnoqqa olinganda bosh harf bilan yoziladi.

23. Imlo qoidalariga mos ravishda yozilgan qatorni toping.

A. 21 mart, 2015 yil, «Mahalla» jamg‘armasi;

B. 8-mart, 2021-yil, Janubiy Koreya;

C. XX asr, III-kurs, Davlat test markazi;

D. XIX-bob, II-bosqich, o‘rinbosar.

24.  His-hayajonsiz  aytilgan  darak,  buyruq  gaplardan  so‘ng

qanday tinish belgisi qo‘yiladi?

A. Undov belgisi;

C. Nuqtali vergul;

B. Nuqta;

D. So‘roq belgisi.

25. Vergul to‘g‘ri qo‘yilgan qatorni toping.

A. Uka o‘qishning, erta-kechi bo‘lmaydi;

B. Men Sizni, oyijon, juda yaxshi ko‘raman;

C. Salom, Sizga purviqor tog‘lar;

D. Xayr, biz, jo‘nab ketyapmiz.

26. Rus yozuvchisi N.M. Karamzin tomonidan XVIII asrda

amaliyotga kiritilgan tinish belgisi qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Qavs;

C. Qo‘shtirnoq;

B. Òire;

D. Ikki nuqta.

533

27. Ko‘chma ma’noda qo‘llangan so‘zlar, ishlatilishi odat tusiga

kirmagan, eskirgan yoki yangi qo‘llanilayotgan, kesatiq, piching,

do‘q-po‘pisa va shu kabi ma’nolarni bildiruvchi leksik birliklarda

qanday tinish belgisi ishlatiladi?

A. Ko‘p nuqta;

C. Qavs;

B. Qo‘shtirnoq;

D. Nuqtali vergul.

28. Morfemika deb nimaga aytiladi?

A. Bir asosdan yasalgan so‘zlarga;

B. So‘zning eng kichik ma’noli qismlarini o‘rgatuvchi tilshu-

noslik bo‘limiga;

C. So‘zning tub ma’nosini bildiruvchi qismga;

D. Asosga qo‘shilib, unga turli xil ma’nolar beruvchi qismning

umumiy nomiga.

29. Yetakchi morfemalarga qo‘shilib, yangi so‘z hosil qilmay-

digan, so‘zning turli xil shakllarini yuzaga keltiradigan morfema-

larga nima deyiladi?

A. So‘z yasovchi morfemalar;

C. Yetakchi morfemalar;

B. Shakl yasovchi morfemalar;

D. Ko‘makchi morfemalar.

30.  Lug‘aviy  shakl  yasovchi  morfemalar  to‘g‘ri  ko‘rsatilgan

qatorni toping.

A. -lik, -iy, -boz, -don, -kor;

B. -gach, -tacha, -ovlon, -ib, -gan;

C. -ga, -da, -dan, -ni, -ning;

D. -im, -ing, -si, -imiz, -ingiz.

31. Asosga qo‘shimchalarning qo‘shilish tartibi to‘g‘ri ko‘rsa-

tilgan qatorni toping.

A.  Lug‘aviy  shakl  yasovchi  qo‘shimchalar,  sintaktik  shakl

yasovchi qo‘shimchalar, so‘z yasovchi qo‘shimchalar;

B.  So‘z  yasovchi  qo‘shimchalar,    lug‘aviy  shakl  yasovchi

qo‘shimchalar, sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalar;

C.  Lug‘aviy  shakl  yasovchi  qo‘shimchalar,  so‘z  yasovchi

qo‘shimchalar,  sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalar;

D. Lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar, sintaktik shakl

yasovchi qo‘shimchalar.

32. Qalamdon, qadrdon; chaqin, erkin, birin-ketin; yoshlik,

sirdaryolik; yuzsiz, so‘zsiz so‘zlari tarkibida kelayotgan qo‘shim-

chalarda qanday hodisa kuzatiladi?

534

A. Qo‘shimchalarda zid ma’nolilik;

B. Qo‘shimchalarda shakldoshlik;

C. Qo‘shimchalarda ma’nodoshlik;

D. Qo‘shimchalarda asosdoshlik.

33. So‘zning ma’noli qismlarga bo‘linishiga nima deb aytiladi?

A. So‘z yasalishi;

C. Asos qism;

B. So‘zning morfemik tuzilishi;

D. Yetakchi morfema.

34. So‘z yasalishi jarayonida ro‘y bergan o‘zgarishlar qaysi

qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Qo‘lla, binokor, suvli, toshloq, sarg‘ay;

B. Saylov, o‘yna, yasha, so‘roq, qizar;

C. Òilak, tikuvchi, shifokor, oqla, o‘ynoqi;

D. O‘quv, angla, ongsiz, suvdon, beta’sir.

35. Òarixan tarkib topgan, qat’iy me’yorlarga bo‘ysunuvchi,

so‘zlashuvchilarning qaysi hududda yashashidan qat’i nazar barchasi

uchun umumiy bo‘lgan tilga nima deyiladi?

A. Jonli so‘zlashuv tili;

C. Mahalliy shevalar;

B. Adabiy til;

D. Lahja.

36. So‘z va uning ma’nolarini o‘rganuvchi tilshunoslik bo‘limiga

nima deyiladi?

A. Morfemika;

C. So‘z yasalishi;

B. Leksikologiya;

D. Leksikografiya.

37. Qaysi qatorda so‘zga to‘g‘ri ta’rif berilgan?

A. Harflar vositasida yozma ravishda bayon qilinuvchi adabiy

til shakli;

B. Ma’lum ma’no bilan bog‘langan va morfologik shakllangan

tovush yoki tovushlar birikmasi;

C. Òovushlar vositasida og‘zaki ravishda bayon qilinuvchi adabiy

til shakli;

D. Òilning lug‘aviy (leksik) ma’no bildiruvchi birligi.

38. Ko‘chma ma’nodagi so‘z qo‘llangan qatorni toping.

A. Eng maqbul fazilat – Vatanga va odamzodga ko‘rsatilgan

xizmatdir (J. Delit);

B. Yangi binolar qurilishi asossiz ravishda cho‘zib yuborildi;

535

C. Bilib bilmagandan ko‘ra, bilmay bilgan yaxshiroq (G‘aybulla

as-Salom);

D. Oltin o‘tda bilinadi, odam – mehnatda.

39. Bola onasining oldiga tushib pildirab ketdi. Ushbu gapda

qanday ma’no ko‘chish usulidan foydalanilgan?

A. Metonimiya;

C. Sinekdoxa;

B. Metafora;

D. Vazifadoshlik.

40. Metafora usuli deb nimaga aytiladi?

A. Narsa va hodisalar o‘rtasida makon va zamondagi o‘zaro

aloqadorlik asosida biri nomining ikkinchisiga ko‘chishi;

B. Bir predmet nomining boshqa predmet nomiga ular o‘rtasidagi

ma’lum o‘xshashlik asosida ko‘chishi;

C. Bo‘lak orqali butunni yoki butun orqali bo‘lakni ifodalash;

D. Narsa va hodisalar o‘rtasidagi vazifaviy bir xillik asosida

ma’no ko‘chishi.

41.  Ma’lum  fan  yoki  kasb-hunar  sohasidagi  muayyan

tushunchani aniq ifodalash uchun ma’nosi maxsuslashtirilgan so‘z

yoki so‘z birikmalariga nima deyiladi?

A. Shevaga xos so‘zlar;

C. So‘z birikmalari;

B. Atama (termin);

D. Kasb-hunarga oid so‘zlar.

42. Atama (termin)larning to‘liq qatorini toping.

A. San’at, madhiya, mo‘jiza, navo, istiqlol;

B. Dizayn, lizing, birja, audit, marketing;

C. Bojxona, hisobot, samolyot, texnika, ilm;

D. Òenglik, barpo, muhr, hissador, olmos.

43. Cherik, rasadxona, charx, faytun, musofirxona kabi so‘zlar

qaysi qatlamga xos so‘zlar sanaladi?

A. Yangi paydo bo‘lgan so‘zlar qatlamiga;

B. Eskirgan so‘zlar qatlamiga;

C. Òerminologik qatlamga;

D. Umumxalq leksikasiga.

44. Faqat ma’lum bir sotsial guruh hamda ma’lum bir hudud

doirasidagina  qo‘llanib,  umumxalq  tiliga  xos  bo‘lmagan  so‘zlar

qanday nomlanadi?

536

A. Chegaralanmagan so‘zlar;

C. Kasb-hunarga oid so‘zlar;

B. Chegaralangan so‘zlar;

D. Shevaga xos so‘zlar.

45. Antroponimlar deb nimaga aytiladi?

A. Geografik obyektlar va ularning nomlariga;

B. Shaxs va ularga qo‘yilgan nomlarga;

C. Hayvon nomlari va ularga atab qo‘yilgan nomlarga;

D. Suv havzalari inshootlari va ularga atab qo‘yilgan nomlarga.

46. Nayman, Jaloyir, Do‘rmon, Balandqishloq, Chuqurko‘cha

nomlari qanday so‘zlar sanaladi?

A. Shevaga xos so‘zlar;

B. Geografik obyektlar va ularning nomlari;

C. Atamalar;

D. Mahalla va qishloq nomlari.

47. Lug‘aviy omonimlar berilgan qatorni toping.

A. Mard bir marta o‘lar, nomard — ming marta;

B. Yuzta nomarddan bitta mard yaxshi. Yuz terisini toza saqlamoq

uni har xil mikroblardan xoli qiladi;

C. Achchiqko‘l Farg‘ona viloyati O‘zbekiston tumanidagi qishloq

nomi;

D. Òarix — haqiqat mezoni. U aldamaydi, aldanmaydi ham.

48. Sinonimlar deb nimaga aytiladi?

A. Òovush (yozuvda harflar) tomoni bir xil bo‘lib, turlicha

ma’nolarni ifodalovchi so‘z yoki qo‘shimchalarga;

B. Bir umumiy ma’noni ifodalovchi so‘z yoki qo‘shimchalarga;

C. O‘zaro zid ma’noli so‘z yoki qo‘shimchalarga;

D. Òo‘g‘ri javob yo‘q.

49. Zid ma’noli so‘z ishlatilgan gapni toping.

A. Boriga baraka qildi;

B. Bor maqtansa topilur, yo‘q maqtansa chopilur;

C. Bu yil Samarqand shahriga ziyoratga bormoqchiman;

D. Hovlimizda bir tup olma daraxti bor.

50. Yerga urmoq, ichi qora, qo‘li egri, pixini yorgan, sirkasi suv

ko‘tarmaydi, qildan qiyiq topmoq kabi til birliklari nima deb ataladi?

A. So‘z birikmalari;

C. Maqollar;

537

B. Iboralar (frazeologizmlar);

D. Matallar.

51. Maqol berilgan qatorni toping.

A. Qizlar har zamonda ishdan bosh ko‘tarib, bir-biriga gap otishadi;

B. O‘zga yurtda shoh bo‘lguncha, o‘z yurtingda gado bo‘l;

C. Bilaman ta’rifing so‘zga sig‘maydi, Go‘zallik haqida gap

sotmoq bekor;

D. Daladagi hosilni ko‘rib raisning boshi osmonga yetdi.

52. Dehqoni boy yurt qudratli bo‘lur, qudratli yurtning dehqoni

boy bo‘lur (I. Karimov). Ushbu gapga qaysi qatorda to‘g‘ri ta’rif

berilgan?

A. Maqol;

C. Matal;

B. Hikmatli so‘z (aforizm);

D. Ibora (frazeologizm).

53.  Lug‘atga  kiritilayotgan  birliklar  barcha  tushunchalarni

o‘z ichiga olsa, bunday lug‘atlar nima deb ataladi?

A. Imlo lug‘ati;

B. Ensiklopedik (qomusiy) lug‘at;

C. Filologik (lingvistik) lug‘at;

D. Etimologik lug‘at.

54. So‘zlarni to‘g‘ri yozishga qaratilgan lug‘atlar qanday lug‘at

turiga kiradi?

A. Izohli lug‘atga;

C. Òarjima lug‘atiga;

B. Imlo lug‘atiga;

D. Òarmoq lug‘atiga.

55. Adabiy tilning ijtimoiy hayotning ma’lum bir sohasi doirasida

qo‘llaniladigan ko‘rinishiga nima deyiladi?

A. Alifbo;

C. Manbashunoslik;

B. Nutq uslublari;

D. Yozma adabiy til.

56. So‘zlashuv uslubiga qaysi qatorda to‘g‘ri ta’rif berilgan?

A. Ommaviy axborot vositalarida, majlis va anjumanlarda

qo‘llaniladigan nutq uslubi;

B. Kundalik hayotda, ko‘cha-ko‘yda, ish joylarida va boshqa

joylarda kishilarning bir-birlari bilan erkin muloqotga kirishuvi;

C. Badiiy asarlarni bayon qilish uslubi;

D. Ilm-fan sohasida qo‘llaniluvchi nutq uslubi.

538

57. Ariza, ishonch qog‘ozi, tilxat qaysi uslubda yoziladi?

A. Ilmiy uslubda;

C. Badiiy uslubda;

B. Rasmiy uslubda;

D. Og‘zaki so‘zlashuv uslubida.

58.  Ushbu  parcha  qaysi  uslubda  yozilgan?  Bobojonim,  ayting,

orzularingiz shul emasmi, tomirimda oqayotgan turkiy degan qonmasmi?

A. Og‘zaki so‘zlashuv uslubida;

C. Badiiy uslubda;

B. Publitsistik uslubda;

D. Ilmiy uslubda.

59. Ma’lum so‘roqqa javob bermaydigan, atash ma’nosiga ega

bo‘lmagan, faqat grammatik ma’no ifodalovchi, o‘zidan oldin kelgan

so‘zga grammatik shakl sifatida qo‘shilib, u bilan birga bir lug‘aviy

urg‘u ostida birlashmaydigan so‘zlarga qanday so‘zlar deyiladi?

A. Mustaqil so‘zlar;

C. Ikkinchi darajali bo‘laklar;

B. Yordamchi so‘zlar;

D. Undov va modal so‘zlar.

60. Mirzacho‘llar obod bo‘ldi gapidagi -lar qo‘shimchasi gapga

qanday ma’no yuklamoqda?

A. Ko‘plik ma’nosini;

B. Joyning kengayishini, boshqalar bilan birgalikda ekanligini;

C. Hurmat ma’nosini;

D. Kesatiq ma’nosini.

61.  Mehnatsevarlik — vaqtni bekor o‘tkazmaslik, har doim

foydali  biron  ish  bilan  mashg‘ul  bo‘lish,  har  qanday  befoyda

mashg‘ulotlardan  voz  kechish  demakdir.  Ushbu  gapda  tagiga

chizilgan so‘zlar qaysi so‘z turkumiga kirishini ayting.

A. Harakat nomiga;

C. Sifatga;

B. Otga;

D. Mustaqil so‘z turkumiga.

62. Sifat so‘z turkumi qo‘llangan gapni belgilang.

A. Inson har qanday sharoitda ham o‘zini tiyishi lozim;

B. Yoshlardan yurak jo‘shqinligi, qalb qo‘ri, bilak kuchi, teran

aql-idrok talab qilinadi;

C. Jo‘jani kuzda sanaydilar;

D. Intilganga tole yor.

63. Kimki ko‘zini tez-tez yumib-ochsa, u sodiq do‘st va yomon

ishlardan  xoli  kishidir.  Ushbu  gapda  ishlatilgan  sifatlarning

darajasini aniqlang.

539

A. Asliy sifat;

C. Orttirma daraja;

B. Oddiy daraja;

D. Ozaytirma daraja.

64. Sifat yasovchi qo‘shimchalar to‘liq berilgan qatorni toping.

A. -dar, -kor-, paz, -shunos-, lik, -garchilik;

B. -li, -dor, -kor, -siz, -chan, -chil;

C. -ay, -sira, -a, -la, -lan, -lash;

D. -cha, -ona, -an, -siz, -larcha, -layin.

65. Ko‘m-ko‘k, qizil, sap-sariq dumaloq, oppoq, yashil. Bular

qanday sifatlar?

A. Ozaytirma va oddiy darajadagi sifatlar;

B. Oddiy va orttirma darajadagi sifatlar;

C. Orttirma va oddiy darajadagi sifatlar;

D. Nisbiy sifatlar.

66. Sonning ma’no turlarini hosil qiluvchi -ta, -tacha, -larcha,

-ov, -ovlon, -nchi, -inchi qo‘shimchalari qanday qo‘shimchalar

sanaladi?

A. Son yasovchi qo‘shimchalar;

B. Lug‘aviy shakl yasovchi qo‘shimchalar;

C. Sintaktik shakl yasovchi qo‘shimchalar;

D. So‘z yasovchi qo‘shimchalar.

67. Bosh, nafar, tup so‘zlari qanday o‘lchov so‘zlari sanaladi?

A. Og‘irlik o‘lchovchilari;

C. Uzunlik o‘lchovchilari;

B. Donalik o‘lchovchilari;

D. Maydon o‘lchovchilari.

68. Do‘kondan ko‘p kitob sotib oldim. Bu gapda «ko‘p» so‘zi

qanday ma’noni anglatyapti?

A. Miqdorning aniqligini;

C. Miqdorning ortiqligini;

B. Miqdorning noma’lumligini;

D. Miqdorning kamligini.

69. Yaxshilik qo‘lingdan kelmasa, yomonlik qilma. Bu hech

qachon yodingdan chiqmasin. Ushbu gapda olmoshning qanday

turi qo‘llangan?

A. Kishilik olmoshi;

C. Belgilash olmoshi;

B. Bo‘lishsizlik olmoshi;

D. Gumon olmoshi.

70. Olmoshlar yana qanday nom bilan yuritiladi?

A. Yordamchi so‘zlar;

C. Modal so‘zlar;

540

B. «Ichi bo‘sh so‘zlar»;

D. Mustaqil so‘zlar.

71. Men, sen, u, bu, shu olmoshlariga kelishik qo‘shimchalari

qo‘shilganda qanday hodisa yuz beradi?

A. Hech qanday o‘zgarish bo‘lmaydi;

B. Tovush tushishi va tovush orttirilishi hodisasi sodir bo‘ladi;

C. Òovush almashishi ro‘y beradi;

D. Òovush tushiriladi.

72.  Ot  va  otlarga  qo‘shilib,  uni  boshqa  so‘zlarga  bog‘lab

keladigan grammatik shakllar tizimiga nima deyiladi?

A. Òuslovchi qo‘shimchalar; C. So‘z yasovchi qo‘shimchalar;

B. Kelishik qo‘shimchalari; D. Egalik qo‘shimchalari.

73. Òushum kelishigi belgisiz ishlatilgan gapni toping.

A. Bilagi zo‘r birni yiqar, bilimi zo‘r — mingni;

B. Bugun tong otguncha kitob o‘qib chiqdim;

C. Hayotim lazzati, qalbim qo‘risan, Vatanim!

D. Boyagi yigitning, Avazning qo‘li gul ekan.

74.  Kuldi,  xursand  bo‘ldi,  qayg‘urdi,  iztirob  chekdi  so‘zlari