O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta`lim vazirligi

Bakterial infeksiya 
Erta  boshlanadi  (1-2  kunlaridan): 
muddatiga  yetmay  tug‘ilish  (2/3 
bolalar),  asfiksiya,  apnoe  xurujlari, 
pnevmoniya, 
meningoentsefalit, 
isitma,  anemiya,  qusish,  diareya, 
o‘tkir  gepatit,  holangit,  endokardit, 
sepsis  klinikasi,  papulyoz-rozeolez 
toshmalar  orqada  ,  qorinda  bo‘lishi 
xos. Oqish-sarg‘imtir tugunchalar 1-3 
mm  li  halqumning  orqa  devoriga, 
kon’yuktivaga,  bodomcha  bezlariga 
toshadi. 
Kechki 
boshlanishi 
(2 
haftadan  so‘ng):  meningit,  diareya, 
sepsis,  bo‘yin  limfa  tugunlarining 
kattalashishi.  
Tug‘ma nuqsonlar xos emas. 
 
Apmitsillin 
gentamitsin  bilan  katta 
dozada, tomir ichiga, 3 
hafta 
davomida; 
“himoyalangan” 
penitsillinlar, 
eritromitsin, 
levomitsitin, 
rifampitsin. 
TSefalosporinlar 
samarasiz. 
Sil 
mikobakteriyasi; 
gematogen; 
ko‘pincha 
infeksiya  tushgan 
Hayotning  2-3  haftasi  va  keyinroq 
aspiratsion 
infeksiya 
tushganda 
intoksikatsiya,  ichak  disfunktsiyasi 
yoki  tutilishi,  gepatospinomegaliya, 
qaytirish 
anemiya, 
gipotrafiya 
Ftiziator 
tomonidan 
silga qarshi vositalarini 
birgalikda tayinlash.  

 
267 
homila 
oldi 
suvlaridan 
aspiratsiyada  
anemiya  striklik,  periferik  va  qorin 
limfatik  tugunlari  sitalashishi  asosiy 
o‘pka 
shikastlanishi 
gematogen 
infeksiya 
tushganda-chala 
tug‘ilganlik  homilaning  rivojlanishda 
orqada  qolishi  anemiya  sariklik 
gepato- 
va 
spennomegaliya, 
meningit, 
pnevmaniya, 
buyrak 
etishmovchiligi.  Tug‘ma  nuqsonlar 
harakterli emas.  
Zaxm 
oqish 
treponema 
gematogen 
tug‘ruq  yo‘llarida 
infeksiya 
tushganda 
orttirilgan zaxm  
Triada  xos:  rinit  pufak  yara  gepato- 
va splenomegaliya riniy quruq serozli 
yiringli  gemorragik  ajaralma  bilan. 
Pishillpsh  tovonda  kaftlarda  diametri 
3  dan  10  mm  gacha  mis-qizil  rangli 
infil’trativ  fondagi  xaltum-xaltum 
bo‘shashagan 
pufak 
yaralar, 
Naysimon 
suyaklar 
periostit 
va 
osteoxondritlar. 
Pnevmoniya, 
gemolitik 
anemiya, 
og‘iz 
burchaklarida, 
to‘g‘ri 
ichak 
yorilishlar,xorioritinit.  1-2-  haftasida 
paydo  bo‘lishi  mumkin.  Bezovtalik 
sababsiz  cho‘chib  tushish  yig‘lash 
teri 
oqarishi 
tana 
vazni 
kam 
qo‘shilishi ko‘krak yoshi: tovon kaft, 
yuzda 
teri 
infeksion 
goxzinger 
infil’tratlari,  papulyoz  toshmalar, 
anus 
atrofida 
kandilomalar, 
gepatosplenomegaliya,  osteoxondrit, 
Penitsilin 
10000-
150000  tb/kg  sutka 
dozada  3  in`ektsiyani 
14  kun  ichida.  Takror 
kursi 
tekshirish 
na 
tijalariga ko‘ra 1,2,4, 6 
va 
12 
oylarda. 
Treponemasiz 
serologik  
testrlar  3  oyda  so‘nadi 
va  6  oyda  manfiy 
bo‘lib qoladi. 

 
268 
Parro  soxta  falaji,  og‘iz  atrofiyasi, 
yamoqlar 
(Furn’e 
yamoqlar), 
anemiya, 
maktabgacha 
yosh: 
Getchinson  triadasi,  (keratit,  karlik, 
tishlar distrofiyasi). 
Intranatal 
bakterial 
infeksiyalar 
(infitsirlangan 
amnion  sindromi) 
V, 
D 
guruh 
streptokokk, 
ichak  tayoqchasi, 
enterobakter, 
ko‘tariluvchi; 
kontaminatsion. 
Bolalarning  asfiksiyada  tug‘ilishi, 
uzoq  suvsizlik  davri,  homila  oldi 
suvlari  hidli,  homiladorning  tug‘ruq 
davomida 
isitmalashi. 
Tug‘ma 
pnevmoniya,  ichak  tutilishi,  isitma, 
enterokolit,  piodermiya,  gemorragik 
sindrom, 
meningit, 
sariqlik, 
pielonefrit, sepsis. 
Tug‘ma nuqsonlar xos emas. 
Boshlang‘ich 
antibiotiklari 
– 
ampitsillin  gentamitsin 
bilan. 
Keyinchalik 
bakteriologik 
tekshirishlarga 
asoslangan holda. 
 
Toksoplazmoz 
(Toxoplasmosis); 
Toksoplazma 
Gondii; 
gematogen 
Parazitar kasalliklar 
O‘tkir  –  umumiy  belgilar  ustunlik 
qiladi: 
subfibrilitet, 
isitma, 
limfaadenopatiya, 
gepatosplenomegaliya, 
makulopapulez 
ekzantemalar, 
shishlar,  anemiya,  trombotsitopeniya 
tufayli 
gemmoragiyalar, 
sariqlik, 
diareya, 
pnevmoniya, 
miokardit, 
nefrit. 
O‘tkir  osti  –  faol  entsefalit  belgilari 
ustunlik qiladi. 
Surunkali: 
gidrotsefaliya 
yoki 
mikrotsefaliya, 
miyada 
 
Pirimetamin 
(1mg/kg/sut  bir  marta 
ichishga) 
+ 
sul’fadiazin 
(50-
100mg/kg/sut  4  mahal 
ichishga) 
3hafta 
davomida  (haftasiga  2 
marta  folevaya  kislota  
5 mg ichishga beriladi) 
va  keyin  bir  oylik 
spiramitsin  kursi  (100 
mg/kg/sut 
3 
mahal 
ichishga). 
1 
yil 

 
269 
kal’tsifekatlar,  talvasa,  xorioretenit, 
strabizm,  ko‘ruv  nervi  atrofiyasi. 
Homila  ichi  infitsirlanishining  85  - 
90% 
holatlarda 
klinik 
belgilar 
neonatal  davr  oxirlarida  yuzaga 
chiqadi.  3  xil  shaklning  kechish 
nisbati  1:10:100 
 Tug‘ma  nuqsonlar:  gidrotsefaliya, 
mikrotsefaliya, 
koloboma, 
mikroftal’miya. 
davomida 
3-4 
kurs 
davo o‘tkaziladi. 
Mikloplazmoz 
Mikoplozmalar 
Gematogen 
YUqoriga 
ko‘tariluvchi 
 Ko‘pchilik 
 
bolalarda 
 
chala 
tug‘ilganlik 
 
nafas 
buzilishilari  
sindromi, sklerema,  kefalogematoma  
va  boshqa  gemorragiyalar,    Sariqlik 
bilvosita 
bilirubin 
bilan, 
meningoentsefalit. 
 
Muddatida  
tug‘ilgan 
chaqaloqlar: 
Tug‘ma  
pnevmoniya,  terining    kulrang    tusli  
rangparligi, 
gemorragik 
sindrom, 
yorug‘    oraliqdan»  so‘ng    mening 
entsefalit 
Tug‘ma  nuqsonlar  –  15  %  bolalarda  
lekin  harakterlisi  yo‘q,  qayta  aloqa  
ehtimoli  bor  -  tug‘ma  nuqsonlar  
mikoplazmadan 
infeksiyalanish 
xavfini  belgilaydilar. 
 
Eritromitsin  va  boshqa 
makrolidlar  10-14  kun  
mobaynida 
viferon 
bilan 
birgalikida 
(dozalariga quyiga q.) 
Xlamidioz: 
Xlamidiya 
traxomatis  
 Yiringli    kon`yuktivit  (  blenoreya)  
Hayotning  5-14    kuni  qovoqlarning 
yaqqol  shishi  bilan,    rinit  faringit, 
Ertromitsin 
vena 
ichiga 
 
sutkasiga 
50mg/kg    dozasida  14 

 
270 
yuqoriga 
ko‘tariluvchi,  
tug‘ruqlarda  
kontaminatsion 
otit, 
 
asta-sekin 
boshlanadigan  
pnevmoniya,    xurujsimon    qattiq 
yo‘tal,  rentgenogrammada  o‘pkada  
ho‘l  ikfil’trativ    o‘zgarishlari    bilan,  
lekin 
qaltirashsiz 
eozinofiliya:  
kechishi  uzoq  vaqt.    O‘lik  bola  
tug‘ilishiga    erta  o‘limga    olib  
keladigan 
antenatal 
pnevmoniya 
bo‘lishi ehtimol. 
Tug‘ma  nuqsonlar  harakterli emas 
 
kungacha  yoki boshqa  
makrolidlar 
ichishga 
(Azitromitsin,  
roksitromitsin, 
midekalitsin)  1-2  kurs 
viferon 
bilan 
birga 
(dozasi yuqoriga q.) 
 
Tashxisi. HII nospetsifik diagnostika usullariga siydik, qonning klinik tahlili, qon 
plazmasi  yoki  zaradobdagi  “o‘tkir  fazali  oqsillar”  kontsentratsiyasiga,  gemostaz 
ko‘rsatkichlariga immunoglobulin darajasiga baho berish, qator hollarda orqa miya 
suyuqligi  tahlili  va  b.  Instrumenal  diagnostika  usullariga  rentgenologik, 
okuloskopik,  ul’tratovush,  yadro-magnitli  rezonans  va  b.  kiradi.  HII  ga  gumon 
qilingan  har  bir  bolani  okulist  bir  necha  marta  tekshirishi  lozim.  Ilk  go‘dak 
yoshidagi  va  hatto  maktabgacha  yoshdagi  bolalardagi  toksoplazmozli  xorioretinit 
odatda, homila ichi toksoplazmozining belgisi  hisoblanadi.  
HII o‘ziga xos tekshirish usullaridan markerlarninig ikkita guruhi ajratiladi:  
1) qo‘zg‘atuvchi, uning genomi yoki antigenlarini topish;  
2) spetsifik immun javob belgilarini aniqlash;  
Quyidagilar juda muhim:  
1) bir necha tekshirish usullarini o‘tkazish:  
2) bola-ona juftligini tekshirish;  
3)  2 haftadan so‘ng bolani takror tekshirish. 
So‘nggi  vaqtlarda  har  xil  qo‘zg‘atuvchilarga  spetsifik  M  va  G  immunoglobulinni 
aniqlash,  immunoferment  usulidan  ayniqsa  keng  foydalaniladi.  M  sinfidagi 
spetsefik  antitanalar  yaqinda  bo‘lgan  infeksiyadan  dalolat  beradi,  ularni  Yangi 

 
271 
tug‘ilgan chaqaloqda topish, tegishli antenatal HII ning shubhasiz belgisidir. Yangi 
tug‘ilgan kasal chaqaloqlar onalaridagi antiSitomegalovirus va antitoksoplazmozli 
antitanalar  ularning  bolalaridagiga  nisbatan  ikki  baravar  ko‘proq  aniqlangani 
o‘ziga  e`tiborni  tortadi.  Demak,  homiladorlik  davrida  onanning  birinchi 
infeksiyalanishi  hamma  vaqt  ham  bolaning  infeksiyalanishiga  olib  kelavermaydi. 
Ikkinchi 
tomondan, 
Yangi 
tug‘ilganlik 
davrida 
M 
sinfiga 
mansub 
immunoglobulinlarning  yo‘qligi,  antenatal  infeksiyalanmaganligidan  dalolat 
beradi.  Bu  OIV  infeksiya,  V  gepatiti  uchun  ayniqsa  xosdir.  Bu  infeksiyalarga 
gumon  bo‘lganda  birinchi  galda  Yangi  tug‘ilgan  bola  qonida  virus  genomi  yoki 
uning antigenlarini topishning usullari muhimdir. 
Qiyosiy  tashxisi.  HII  noinfeksion  embrio-  va  fetopatiyalar,  postgipoksik 
ensefalopatiya,  kalla  suyagli  ichi  tug‘ruq  jarohatlari,  pnevmoniyalar,  irsiy 
patologiya,  noinfeksion  etiologiyali  giperbilirubinemiyalar,  birlamchi  gemorragik 
sindromlar, lekin eng muhimi sepsis va orttirilgan yiringli yallig‘lanish kasalliklari 
bilan o‘tkaziladi. 
 
 
 
 
 
Homila ichi infeksiyalari bilan kasallangan onalardan tug‘ilgan chaqaloqlarni 
olib borish taktikasi 
 
Qizilcha bilan kasallangan onadan tug‘ilgan chaqaloqni olib borish taktikasi  
Virus 1yil mobaynida ekmalarda aniqanishi mumkin. eng yaxshisi tekshiruv 
uchun materialni burundan, halqumdan, orqa miya suyuqligidan, kon’yunktivadan 
va  peshobdan  olish  kerak.  Tug‘ma  qizilchaga  chalingan  chaqaloqlar  1  yil 
mobaynida  kontagiozligi  saklanganligi  sababli,  to  burun  va  halqum  shuningdek, 
peshob  ekmasi  natijalari  qayta  -  qayta  manfiy  chiqmaguncha,  ular  boshqa 
chaqaloqlardan  alohidalashtiriladi.  Lekin  bunday  chaqaloqlar  onalari  bilan 

 
272 
birgalikda    bo‘lishi  shart.  Ona  suti  ta`qiqlanmaydi.  emlangan  ayollar  ona  sutida 
qizilcha virusi bo‘lishiga karamasdan virus chaqaloqqa qandaydir ziyon keltirishini 
tasdiqlovchi tasdiqlar mavjud emas.  
Qizilcha profilaktikasi:  
Emlash tadbirlaridan maqsad tug‘ma qizilcha sindromining oldini olish.  
Qizilchaga  qarshi  emlashni  ikkita  yo‘llanmasi  bor:  majburiy  va  selektiv  emlanish. 
Majburiy  emlanish  qizilcha  va  bu  virus  chaqiruvchi  tug‘ma  rivojlanish 
nuqsonlarining  avjiga  chiqish  ko‘rsatkichlarini  kamayishiga  olib  keladi.  YUqori 
emlanish  ko‘rsatkichlariga  erishish  va  bu  holatni  saqlash  kerak;  shuningdek 
qizilchaga  nisbatan  immuniteti  bo‘lmagan  va  tug‘ish  yoshiga  kirgan  hamma 
ayollar emlanishi shart.  
Agar  ayolning  emlanish  tarixi  noma’lum  bo‘lsa  bunday  holatlarda  
tug‘ruqdan,  abort  yoki  bola  tushishidan  so‘ng  emlanish  tavsiya  etiladi    Asosan 
hamma emlangan ayollarda antitanachalar ishlab chiqariladi va  kamchiliklari kam. 
Homilador ayollar qizilchaga qarshi emlanmaydi, lekin emlanishdan so‘ng uch oy 
ichida  homilador  bo‘lgan  yoki  homiladorlik  paytida  emlangan  ayollar  nazorat 
ostida bo‘lishi kerak.  
 
Toksoplazmoz bilan kasallangan onadan tug‘ilgan chaqaloqni olib borish 
taktikasi 
Kindik  qoni,  amniotik  suyuqlik  yoki  platsentadan  olingan  materialni  ekish 
mumkin.  Mikroorganizmlarning  platsenta  to‘kimasida  aniqlanishi,  homila 
zararlanganligidan  dalolat  beradi.  Tug‘ma  toksoplazmoz  tashxisi  ko‘pincha  klinik 
belgilar va serologik testlar asosida qo‘yiladi. 
Zararlangan  chaqaloqlarni  davolash  quyidagi  dorilar  kombinatsiyasidan 
iborat: pirimetamin,  sul’fadiazin va    folat  kislotasining  qo‘shilmasi.  Homiladorlik 
paytida  toksoplazmozga  chalingan  ayollardan  tug‘ilgan  sog‘lom  chaqaloqlar  test 
orqali  yoki  4  hafta  mobaynida  virus  aniqlanmaguncha  preventiv  davo  olishi 
mumkin.  Agar  tug‘ma  toksoplazmoz  tashxisi  kechroq  qo‘yilsa,  davo  chora 
tadbirlari  xuddi  subklinik  toksoplazmozga  chalingan  bolalar  davosi  singari 

 
273 
muddatga cho‘ziladi. Pirimetamin va  sul’fadiazin qabul qiluvchi chaqaloqlarning 
qon  tahlilini,  trombotsitlar  miqdorini  va  peshob  mikroskopiyasini,  davolash 
paytida kelib chiqishi mumkin bo‘lgan kamchiliklarni, o‘z vaqtida aniqlash uchun 
har hafta o‘tkaziladi.  
 
Toksoplazmoz profilaktikasi :  
Toksoplazmoz  va  boshqa  ovqat  orqali  yuquvchi  infeksiyalar  bilan 
zararlanishning  oldini  olish  uchun  oqkatni  xavfsiz  haroratda  tayyorlash  kerak 
(71°S [1600F]). 
Tibbiyot  xodimlari  ayollar  maslahatxonasiga  birinchi  marta  kelgan 
homilador  ayolga  ovqatlanish  gigienasi  va  mushuklar  bilan  muloqotni  cheklash 
haqida tushuntirish ishlarini olib borishlari kerak. 
Tibbiyot  xodimlari  homilador  ayolga  T.  Gondii  serologik  testlarini  o‘tkazilganda 
kuzatiladigan quyidagi 2 muammo bilan tanishtirishlari lozim: 
1)
 
Hech  qaysi  tekshiruv  usuli  toksoplazma  bilan  birlamchi  zararlanish  vaqtini 
aniq ko‘rsatib bera olmaydi.  
2)
 
T. Gondii infeksiyasi kam kuzatiladigan guruhlarda,  IgM analiziga musbat 
natija ko‘p hollarda  yanglish chiqadi. lojno-polojitel’nimi. 
 
Listerioz bilan kasallangan onadan tug‘ilgan chaqaloq bilan ish yuritish 
    Listeriozga  chalingan  bolalar  ham    onalariga  buyurilgan  antibiotiklarni    qabul 
qilishlari  kerak,  ammo  shifokorlar  tashxisni  tasdiklashidan  oldin  antibiotiklarni 
kombinatsiya holatida tavsiya qilinadi. 
    Orqa  miya  suyuqligida,  qonda,  amniotik  suyuqlikda,  platsenta  va  mekoniy 
ekmasida Listeria aniqlanishi tashxisni tasdiqlaydi.  
Tavsiya etilgan davolash algoritmi: 
 
Tashxisni  tasdiqlash  uchun  tug‘ruqdan  keyin  darhol  diagnostik  materialni 
olinishi lozim. 
 
Antibiotikoterapiya o‘tkaziladi (tavsiya etilgan rejalar): 
o
 
Amoksitsillin / ampitsillin (50 mg/kg dan har 12 soatda), yoki 

 
274 
o
 
Gentamitsin (2,5 mg/kg dan  har 12 soatda)  
o
 
Agar  standart  davolash  natija  bermasa,  kotrimaksozol  qo‘llashni 
ko‘rib chiqish lozim.  
 
Laborator test natijalarini olgandan so‘ng: 
 
Yangi  tug‘ilgan    chaqaloq  sog‘lom  bo‘lsa  -  48  soatdan  so‘ng 
antibiotikoterapiyani to‘xtatiladi. 
 
Yangi  tug‘ilgan  chaqaloqda tekshiruv natijasi musbat bo‘lsa: 
o
 
Orqa 
miya 
suyuqligi 
ekmasi 
musbat 
natija 
bersa, 
amoksitsillin/ampitsillin  va  gentamitsin  bilan  davolashni  21  kun 
mobaynida davom ettiriladi. 
o
 
Orqa 
miya 
suyuqligi 
ekmasi 
manfiy 
natija 
bersa, 
amoksitsillin/ampitsillin va gentamitsin bilan davolashni faqat 14 kun 
mobaynida davom ettiriladi.  
 
Listerioz profilaktikasi : 
Umumiy tavsiyalar: 
 
YArim tayyor go‘sht mahsulotlarini, sabzavotlardan, shuningdek 
termoishlovdan o‘tgan  va iste`molga tayyor mahsulotlardan alohida saqlash 
kerak. 
 
Xom mahsulotlarni ishlovidan so‘ng pichoq, taxtakach va qo‘lni yuvish 
lozim. 
 
Tez buziladigan va iste`molga tayyor mahsulotlarni iloji boricha tezroq 
iste`mol qilish kerak. 
 
Infeksiya bilan zararlanish homiladorlik vaqtiga to‘g‘ri kelsa, o‘z vaqtida 
o‘tkazilgan antibitikoterapiya  homila yoki Yangi tug‘ilgan chaqaloqni 
zararlanishining oldini oladi. 
 
TSMV infeksiyasi bilan kasallangan onadan tug‘ilgan chaqaloqni olib borish 
taktikasi 

 
275 
TSMV tug‘ma virusli infeksiyalarga olib keluvchi asosiy sabab hisoblanadi.  
Tug‘ruqkacha zararlangan chaqaloqlarda 2ta muammo mavjud: 
 
 10-15%  zararlangan  homilada  tug‘ruqdan  oldin  tarqalgan  infeksiyaning 
rivojlanish  xavfi  bor.  Belgilar  turlicha  bo‘lishi  mumkin:  jigar  va  taloqni 
me`riy  kattalashishidan  (sariqlik  bilan  kechadi),  kasallikni  og‘ir  tarqoq 
ko‘rinishigacha.    80%  dan  90%  gacha  tirik  qolgan  chaqaloqlarni  hayotining 
birinchi yilligida turli xil asoratlar kuzatiladi.  
 
 Barcha  zararlangan  homilalarning  90%  ida  tug‘ilgandan  so‘ng  hech  qanday 
klinik  simptomlar  kuzatilmaydi.  5%-10%  holatlarda  bunday  bolalarda 
keyinchalik  eshituv,  aqliy  va  turli  og‘irlikdagi  muvozanat  buzilishi  kabi 
muammolar kuzatiladi.  
 
  TSMV ni tashxislashda siydik va so‘lakning ekmasi «Oltin standart» hisoblanadi. 
Ko‘pchilik    tug‘ma  TSMV  infeksiyasi  bo‘lgan  chaqaloqlarda  siydik  ekmasi 
hayotining  48-72  soatida  musbat  natija  beradi.    So‘lak  tez  va  oson  yig‘iladi, 
shuning  uchun  hozirda  ishlatiladigan  siydik  tahlilini  keyinchalik  o‘rnini  bosa 
olishiga  shubha  yo‘q.  Hozirgi  kunda  tug‘ma  TSMV  infeksiyasini  davolashda 
birorta ham antivirus preparati o‘zini oqlamagan.  
Zararlangan chaqaloqlar  bir necha oy yoki yillar mobaynida virus  ajratishi 
mumkinligini parvarish qiluvchi tibbiyot xodimlari unutmasligi kerak. Ular boshqa 
chaqaloqlardan ajratilishi va doimiy onalari nazorati ostida bo‘lishi kerak.  
 
TSMV infeksiyasining profilaktikasi: 
Hozirda    hamma  chora-tadbirlar  xavfsiz  vaksina  ishlab  chiqarishga 
qaratilgan.  Xodimlar  va  asosan  homilador  ayollar  uchun  standart  ximoyalanish 
chora-tadbirlari,  yo‘rgakni  almashtirishdan  so‘ng  qo‘lni  yaxshilab  yuvishdan 
iborat.  
 
Genital gerpes bilan  kasallangan onalardan tug‘ilgan chaqaloqlarni 
olib borish taktikasi 

 
276 
Agar onada qaytalanuvchi gerpes bo‘lsa va  chaqaloqda infeksiya namoyon 
bo‘lmasa:  
 
Erta  gerpetik  infeksiyaning  belgi  va  ko‘rinishlarini    aniqlashni  onalarga 
o‘rgatish lozim. 
 
 Tug‘ilgandan keyingi birinchi 24-48 soat  ichida chaqaloqdan olingan 
materialni virusologik tekshirish lozim.  
 
 Agar  kasallikning  belgilari  paydo  bo‘lgan  bo‘lsa  yoki  virusologik  tekshiruv 
musbat natija bersa davo chora-tadbirlarini boshlash kerak.  
Agar onada birlamchi infeksiya bo‘lsa: 
 
Bola tug‘ilishi bilan va  virusologiyaga material olingandan  so‘ng asiklovir  
tavsiya etiladi.  
 
Hozirgi  paytda    chaqaloqlarni  davolashda  keng  qo‘llaniladigan  dori  
asiklovir  hisoblanib,  uni  21  kun  mobaynida  yuqori  dozalarda      60 
mg/kg/kuniga  qabul qilish tavsiya etiladi. 
 
Genital gerpes profilaktikasi: 
Genital gerpesning eng yaxshi profilaktik usuli – zararlanmaslik.  
Genital gerpesni birlamchi profilaktik usullari quyidagilar bo‘lishi kerak: 
 
Jinsiy hamroxlar sonini kamaytirish; 
 
Prezervativlarni to‘g‘ri va doimiy ishlatish. 
SHuningdek, genital gerpes profilaktikasiga uni vaqtida aniqlash va samarador 
davolash  ham  kiradi.  Bu  nafaqat  infeksiyaga  chalingan  insonda  asoratlar  xavfini 
kamaytiradi,  balki  boshqa  insonlar  zararlanishiga  shuningdek  vertikal  yo‘l  bilan  
yuqishning oldini oladi. 
 
Xlamidioz  bilan  kasallangan  onadan  tug‘ilgan  chaqaloqni  olib  borish 
taktikasi 
Yangi tug‘ilgan chaqaloqda xlamidiya infeksiyasi eritromitsin bilan 14  kun 
mobaynida davolanishi kerak. 
Agar kon’yunktivit rivojlansa: 

 
277 
 
Agar yiringni olish qiyinchilik tug‘dirmasa, steril tampon yordamida tahlil 
uchun namuna olinadi 
 
Yiringni  Gramm  buyicha  bo‘yash,  ekish  va  antibiotiklarga  bo‘lgan 
sezuvchanlikni aniqlash uchun namunani laboratoriyaga yuboriladi.  
 
14 kun mobaynida eritromitsinni per os qabul qilish tavsiya etiladi. 
 
Steril fiziologik eritma  yoki toza suv (qaynatilgan va sovutilgan)  va toza 
tamponni ishlatib, ko‘zning ichki burchagidan tashqi burchagiga yo‘nalgan 
holda bola ko‘zini tozalanadi (iloji boricha bu muolajani onani o‘zi qilishi 
kerak).  Bu  muolajani  ko‘z  to‘liq  tozalanmagunga  qadar  kuniga  4  mahal 
o‘tkazilishi shart . 
 
Ko‘z tozalangandan so‘ng, yuqori qovoq ustiga 1%li tetrasiklin malhamini 
qo‘yiladi.  To  ko‘z  qizarishi,  shishi,  yopishishi  va  yiring  ajralishi 
to‘xtamaguncha bu muolajani davom ettirish kerak bo‘ladi. 
Xlamidioz profilaktikasi: 
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda xlamidiya kon’yunktivitining profilaktikasi:  
 
Universal profilaktik ko‘rsatma tug‘ilgandan so‘ng 1 soat mobaynida 0,5%li  
eritromitsin yoki 1%li tetrasiklin malhamlarini chaqaloqning ikkala ko‘ziga 
surtish.  
 
Gepatit V bilan kasallangan onadan tug‘ilgan chaqaloqni olib borish 
taktikasi. 
 Gepatit V ga qarshi vaksina, immunoglobulin, shuningdek ularni  birgalikda 
qo‘llanilishi  gepatit  Vga  yuzaki  antigen  analizi  natijalari  musbat  bo‘lgan 
ayollardan  tug‘ilgan  chaqaloqlarning  gepatit  V  bilan  zararlanish  ko‘rsatkichini 
pasayishiga olib keladi.  
 Gepatit V profilaktikasi: 
Gepatit V profilaktikasi uchun umumiy tavsiyalar: 
 
Himoyalanmagan jinsiy aloqadan qochish 
 
Gepatit V ga qarshi  doimiy emlanish gepatit V profilaktikasida birlamchi 
strategiya hisoblanadi. 

 
278 
 
Ineksiya ignalarini 1 marotaba ishlatish lozim.  
 
Asboblarni birlamchi ishlovisiz  tatuirovka i pirsing qilmaslik lozim. 
 
Ishlatilgan ignalarni qayta  ishlatish mumkin emas. 
 
Maniqyur/pedikyur asboblarini umumiy ishlatmaslik lozim.  
 
Gepatit V ga chalingan ayol tug‘rug‘ida maxsus choralar ko‘rish kerak.  
 
Emlanishdan so‘ng ona suti bilan boqishga qarshi ko‘rsatma yo‘q.