O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus


  Silindrik  jismning  xajmini  hisoblash


Download 174.17 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/3
Sana27.06.2020
Hajmi174.17 Kb.
#122054
1   2   3
Bog'liq
ikki karrali integrallar


2.  Silindrik  jismning  xajmini  hisoblash.

  Yuqoridan 

( )

y

x

f

z

,

=



  sirt,  quyidan 

0

=



z

 tekislik, yon tomondan to’g’ri silindrik sirt bilan hamda 



XOY

 tekislikda 



D

 sohani hosil qiladigan



 silindrik jismning xajmi

 

                                 



( )

∫∫

=



D

dxdy

y

x

f

V

,

   



integral bilan xisoblanadi. 

2-misol. 

2

1

x



y

+

=



0

,



5

,

3



=

=

=



z

y

x

z

  sirtlar  bilan  chegaralangan  I 

oktantdagi jismning hajmini hisoblang. 

Yechish.  Hajmi  hisoblanishi  kerak  bo’lgan  jism  yuqoridan 



x

z

3

=



 

tekislik,  yondan 

2

1

x



y

+

=



  parabolik  silindr, 

5

=



y

  tekislik  bilan 

chegaralangan. Shunday kilib, 

[

]



(

)

.



.

12

12



24

4

2



2

2

3



4

2

4



3

4

3



)

1

(



5

3

3



3

4

2



2

0

2



0

2

0



4

2

3



5

1

2



0

2

2



bir

кub



x

x

dx

x

x

dx

x

x

dy

xdx

xdxdy

V

D

x

=



=











=

=











=

=



+

=



=

=

∫∫





+

 



bo’ladi. 

3.

  S


tatik    momentlarini  hisoblash.

    Plastinka  har  bir  nuqtasidagi  zichlik 

funksiyasi 

( )


y

x,

γ

 bo’lsa, uning massasi    



           

( )


∫∫

=

D



dxdy

y

x

m

,

γ



 

integral bilan hisoblanadi.  

 Plastinkaning 

OY

va

OX

 o’qlarga nisbatan 



statik  momentlari.

 

                       



( )

∫ ∫


=

D

x

dxdy

y

x

y

M

,

γ



 , 

( )


∫ ∫

=

D



y

dxdy

y

x

x

M

,

γ



 

formulalar bilan hisoblanadi.  



4.  Og’irlik  markazining  koordinatlarini  hisoblash.

  Plastinka  birjinsli,  ya’ni 



nt

cos


=

γ

 bo’lganda uning 



og’irlik markazining koordinatlari

  

                       



S

xdxdy

S

M

x

х

c

∫∫

=

=



 

S

ydxdy

S

M

y

D

x

c

∫∫

=



=

 

formulalar yordamida topiladi, bu yerda  



S

,   


D

 sohaning yuzi.  



5.  Inersiya  momentlarini  hisoblash.

  Plastinkaning  ОХ   va  ОУ     o’qlariga 

nisbatan

 inersiya momentlari 

 


        

( )


∫∫

=

D



x

dxdy

y

x

y

J

,

2



γ

 , 


( )

∫∫

=



D

y

dxdy

y

x

x

J

,

2



γ

 

formulalar bilan, koordinatlar boshiga nisbatan inersiya momenti  



                                 

(

)



( )

∫∫

+



=

+

=



D

y

x

J

J

dxdy

y

x

y

x

J

,

2



2

0

γ



 

 formula bilan aniqlanadi.  

 3-misol.   

4

2



,

4

4



2

2

+



=

+



=

x

y

x

y

  chiziqlar  bilan  chegaralangan 

figuraning og’irlik markazining koordinatlarini toping.  

        Yechish.  Chiziqlar 



OX

  o’qiga  nisbatan  simmetrik  bo’lganligi  uchun 

0

=

с



y

 

c



x

 ni topamiz: 

=









=









=

=



=

∫∫







dy



y

dy

y

y

dy

dy

dxdy

S

D

y

y

2

0



2

4

4



4

2

0



2

0

2



2

2

2



2

4

3



3

2

4



4

2

4



2

2

 



8

12

8



2

6

12



6

2

0



3

=







=





=



y

y

(

)



(

)

∫∫





=









=



=

=

L



y

y

c

dy

y

y

xdxdy

dy

xdxdy

x

2

0



2

4

4



4

2

0



2

2

2



2

2

2



16

4

4



4

8

1



2

8

1



8

1

       



(

)

=



+

=





dy

y

y

4

2



0

2

16



3

2

3



3

8

1



5

2

80



3

2

3



8

1

2



0

5

3



=







+

=



y

y

y

.  


 Demak 

)

0



;

5

2



(

C



 

 

 

35.5-ilova 

“Ikki karrali integrallar” mavzusi bo’yicha ttst topshiriqlari 

 

I darajali testlar

 

1. Ikki karrali integralning ta’rifini toping. 



A) ta’rif. 

(

)



i

n

i

i

i

n

S

y

x

f

S

=



=

1



,

 integral yig’indining, 



D

 sohaning qismlarga 

bo’linish usuliga, 

i

D

 qismda 


)

,

(



i

i

i

y

x

P

  nuqtaning tanlanishiga bog’liq 

bo’lmagan 

0



λ

dagi(


λ

 qism sohalar diametrlarining eng kattasi)    limiti mavjud 



bo’lsa, bu limitga 

)

,



(

y

x

f

funksiyaning 



D

 sohadagi 



ikki karrali integrali

 deyiladi 

va                                                                                                                     

(

)



∫∫

D

ds

y

x

f

,

 



simvol bilan belgilanadi 

В

) ta’rif. 



(

)

i



n

i

i

i

n

S

y

x

f

S

=



=

1



,

 integral yig’indining, 



D

 sohaning qismlarga 

bo’linish usuliga, 

i

D

 qismda 


)

,

(



i

i

i

y

x

P

  nuqtaning tanlanishiga bog’liq 

bo’lmagan 

i

D

0



dagi limiti mavjud bo’lsa, bu limitga 

)

,



(

y

x

f

 funksiyaning 



D

 

sohadagi 



ikki karrali integrali

 deyiladi va                                                                                                              

(

)

∫∫



D

ds

y

x

f

,

 



simvol bilan belgilanadi 

D) ta’rif. 

(

)

i



n

i

i

i

n

S

y

x

f

S

=



=

1



,

 integral yig’indining, 

0



λ



dagi(

λ

 qism sohalar 



diametrlarining eng kattasi)    limiti mavjud bo’lsa, bunga limitga 

)

,



(

y

x

f

funksiyaning 



D

 sohadagi 



ikki karrali integrali

 deyiladi va                                                                                                                    

(

)

∫∫



D

ds

y

x

f

,

 



simvol bilan belgilanadi 

E) ta’rif. 

(

)

i



n

i

i

i

n

S

y

x

f

S

=



=

1



,

 integral yig’indining, 



D

 sohaning qismlarga 

bo’linish usuliga, 

i

D

 qismda 


)

,

(



i

i

i

y

x

P

  nuqtaning tanlanishiga bog’liq 

bo’lmagan 

0



λ

dagi(


λ

 qism sohalar diametrlarining eng kattasi)    limiti mavjud 

bo’lmasa, bu limitga 

)

,



(

y

x

f

funksiyaning 



D

 sohadagi 



ikki karrali integrali

 

deyiladi va                                                                                                                     



(

)

∫∫



D

ds

y

x

f

,

 



simvol bilan belgilanadi 

 

2. 


D

 

soha 



)

(

),



(

2

1



x

y

y

x

y

y

=

=



 

funksiyalar 

grafklari 

hamda 


b

x

va

a

x

=

=



 to’g’ri chiziqlar bilan chegaralangan bo’lsa,  ya’ni 

( )


( )







x



y

y

x

y

b

x

a

2

1



 

tengsizliklar bilan aniqlangan bo’lsa, ikki karrali integral  qanday hisoblanadi?  

A)

(

)



(

)

( )



( )

(

)



( )

( )


∫∫



=







=



D

b

a

x

y

x

y

b

a

x

y

x

y

dy

y

x

f

dx

dx

dy

y

x

f

ds

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida 

В

)  



( )

( )


( )

( )


( )

( )


( )

∫∫





=







=

D

d

s

y

x

y

x

d

s

y

x

y

x

dx

y

x

f

dy

dy

dx

y

x

f

dxdy

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida 

D)

(



)

(

)



( )

( )


(

)

( )



( )

∫∫





=







=

D

a

a

x

y

x

y

a

a

x

y

x

y

dx

y

x

f

dx

dx

dy

y

x

f

ds

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida 

E)

(



)

(

)



( )

( )


(

)

( )



( )

∫∫





=







=

D

b

a

x

y

x

y

b

a

x

y

x

y

dx

y

x

f

dy

dy

dx

y

x

f

ds

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida       

 

3. 



D

 soha  


( )

( )








y

x

x

y

x

d

y

с

2



1

 

tengsizliklar bilan aniqlangan bo’lsa , ikki karrali integral qanday hisoblanadi?  



A)

( )


( )

( )


( )

( )


( )

( )


∫∫



∫ ∫

=







=

D



d

с

y



x

y

x

d

с

y



x

y

x

dx

y

x

f

dy

dy

dx

y

x

f

dxdy

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida 

В

( )



( )

( )


( )

( )


( )

( )


∫∫



∫ ∫

=







=

D



d

s

y

x

y

x

d

s

y

x

y

x

d

у

y



x

f

d

х

d

х

d

у

y



x

f

dxdy

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida  

D)

( )



( )

( )


( )

( )


( )

( )


∫∫



∫ ∫

=







=

D



d

s

y

x

y

x

d

s

y

x

y

x

d

у

y



x

f

d

х

dy



dx

y

x

f

dxdy

y

x

f

2

1



2

1

,



,

,

 



formula yordamida  

E) 


( )

( )


( )

( )


∫∫



=

D

с

с



y

x

y

x

dх

y

x

f

dу

dxdy

y

x

f

2

1



,

,

 



formula yordamida  

II darajali testlar

 

4. 



∫∫

D

ydxdy

ln

  integralni 



D

  soha: 


4

0





x



e



y



1

  to’g’ri  to’rtburchak 

bo’lganda hisoblang. 

A) 16 


В

) 8 


D) 4 

E) 0 


 

5. 


(

)

∫∫





D

dxdy

y

x

  integralni 

1

2

,



2

:

2



=



=

x

y

x

y

D

,  chiziqlar  bilan 

chegaralangan soha bo’lganda hisoblang. 

A) 4


15

4

 



В

) 4 


D) 

15

4



 

E) 0 


 

 

 

III darajali testlar

 

6. 



4

2

,



4

4

2



2

+



=

+

=



x

y

x

y

 chiziqlar bilan chegaralangan figuraning og’irlik 

markazining koordinatlarini toping. 

A) 


)

0

;



8

(

C

 

B) 


)

0

;



2

(

C

 

D) 


)

0

;



5

2

(



C

 

E) 



)

0

;



5

(

C

 

 

7. 



2

1

x



y

+

=



0

,



5

,

3



=

=

=



z

y

x

z

 sirtlar bilan chegaralangan I oktantdagi 

jismning hajmini hisoblang. 

A) 


.

.

24



bir

êub

V

=

 



B) 

.

.



36

bir

êub

V

=

 



D) 

.

.



8

bir

êub

V

=

 



E) 

.

.



12

bir

êub

V

=

 



 

 

35.6-ilova 

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar  

  

 

1. 

(

)



dxdy

y

xy

x

D

∫∫

+



2

3



2

  integralni 

2

,

,



0

:

2



=

=

=



y

y

x

x

D

  chiziqlar 

bilan chegaralangan soha bo’lganda hisoblang.  

2.   


0

,

2



2

=

+



=

y



x

y

y

x

  chiziqlar  bilan  chegaralangan  yuzani  ikki 

karrali integral yordamida hisoblang. 

3. 


4

4

,



2

2

+



=

=



x

y

x

y

 chiziqlar bilan chegaralangan yuzani hisoblang. 

4. 

4

,



0

,

0



,

0

,



8

2

2



=

+

+



=

=

=



=

+

z



y

x

z

y

x

y

x

 

sirtlar 



bilan 

chegaralangan jism hajmini hisoblang. 

5.   

0

,



0

,

4



2

,

2



2

=

=



=

+

+



=

z

y

z

y

x

y

x

  sirtlar  bilan  chegaralangan 

silindrik jismning hajmini hisoblang. 

6. 


2

,

1



,

2

,



2

2

=



=

=

=



x

x

x

y

x

y

 chiziqlar bilan chegaralangan yuzaning 

og’irlik markazini toping. 

7. 


y

x

x

y

=

=



2

2

,



 parabolalar bilan chegaralangan yuzaning og’irlik markazini 

toping.


  

 

Download 174.17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling