O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta

I bob bo‘yicha xulosa

Davlat byudjetidan oliy ta‘lim muassasalarini moliyalashtirish ijtimoiy- iqtisodiy modelga to‘g‘ri keladi – davlat o‘z byudjetida mamlakat milliy daromadining sezilarli qismini to‘plagan holda, keng rivojlangan oliy ta‘lim muassasalari tarmog‘ini ularning asosiy ehtiyojlarini qondiradigan darajada saqlash imkoniyatiga ega bo‘ldi. Maktablarga faqat ta‘lim muassasasi sifatida emas, balki juda ko‘p ijtimoiy muammolarni hal qiladigan markaz sifatida qarash maqsadga muvofiq bo‘ladi. -Oliy ta‘limni muassasalarida jinoyatchilikka, SPIDga va narkomaniyaga qarshi ko‘rashish, ta‘lim standartlari asosida va ta‘lim xizmati sifatini oshirish maqsadida psixolog, logoped kabi shtatlarni hamda ―ijtimoiy instruktorlar‖ kabineti tizimini joriy etish yaxshi natijalar beradi. Birinchi bob bo‘yicha xulosa qilar ekanmiz, avvalambor ―Ta‘lim to‘g‘risida‖gi qonunning 31-moddasiga muvofiq davlat ta‘lim muassasalarini moliyalash respublika va mahalliy byudjetlar mablag‘lari, shuningdek byudjetdan tashqari mablag‘lar hisobidan amalga oshiriladi. Oliy ta‘lim muassasalarida ta‘lim muammolari yuzasidan xalqaro hamkorlikda ishtirok etadilar, chet davlatlarning tegishli o‘quv
yurtlari bilan bevosita aloqalar o‘rnatish, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ular bilan qo‘shma o‘quv yurtlari tashkil etish huquqiga ega.
Yuqorida sanab o‘tilgan o‘zgaruvchi ko‘rsatkichlarning moliyalashtirish formulasiga kiritilishi resurslarni barcha o‘quvchilar o‘rtasida teng taqsimlash imkonini beradi. Ammo resurslarni jon boshiga moliyalashtirish asosida taqsimlashning samaradorligini ta‘minlash uchun ta‘limning belgilangan darajasini ta‘minlash, resurslar miqdori va narxidan kelib chiqqan holda ularning miqdoriy tahlilini olib borish zarur. Aks holda, sarflanayotgan xarajatlar va ta‘lim sifati o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash qiyin kechadi.
Har bir mamlakat ijtimoiy siyosatning ustuvor yo‘nalishlari, byudjet tizimining xususiyatlari va ta‘lim tizimini boshqarish tamoyillaridan kelib chiqib ta‘lim soxasini moliyalashtirishning u yoki bu usullarini qo‘llaydi. Shu bilan birga, aksariyat ta‘lim tizimlarida ta‘lim muassasalarini moliyalashtirishning bir nechta keng qo‘llaniladigan usullarini ko‘rib chiqish muhim ahamiyatga ega):

• 
  o‘tgan davr ko‘rsatkichlari asosida moliyalashtirish—bu usul tashkilot byudjetini o‘tgan davr xarajatlari darajasida (inflyatsiyani hisobga olgan holda) mazkur muassasa moliyalashtirilayotgan tegishli byudjet imkoniyatlaridan kelib chiqib aniqlashni ko‘zda tutadi;
  
• 
  alohida shartnomalar asosida moliyalashtirish - xar bir ta‘lim muassasasi belgilangan mezonlarga muvofiq zarur resurslarga bo‘lgan o‘z ehtiyojlarini asoslab berishi lozim. Ushbu resurslarga bergan buyurtmasi talablarga mos kelgandagina ega bo‘ladi.