O’zbeкiston respubliкasi oliy va o’rta

I  sh  l  a  sh    t  a  r  t  i  b  i.  Gigroskopik  nami  aniqlanmoqchi 

bo’lgan  maydalangan  quruq  tuproqdan  3-4  g  olinadi.  Tuproq 

termostatda  quritilgan,  og’zi  yopiladigan  quritgich  staka nga 

solinadi  va  analitik  tarozida  og’irligi  aniqlanadi.  Stakan  (qopqog’i 

---

ochilgan  holda)  termostatga  qo’yilib,  105-110

o

C  issiqda  3-4  soat 

quritiladi. So’ngra quyi qismiga kaliy sulfatining to’yingan eritmasi 

va tuzi solingan eksikatorda sovitilib, analitik  tarozida tortiladi.  

    Quritish,  sovitish  va  o’lchash  ishlari  o’zgarmas  og’irlik  hosil 

bo’lguncha takrorlanadi.  





H

b

a

X

100







 

 

X – gigroskopik suvning foizi; 

a – stakanning quritilmagan tuproq bilan birga og’irligi (g 

hisobida) 

b – stakanning quritilgan tuproq bilan birga og’irligi (g 

hisobida) 

N – tuproqning og’irligi (g hisobida) 

Masalan, a – 25,33 g, b – 25,23g, H – 4 g bo’lsa, 

gigroskopik namning  og’irligi miqdori 2,5 % ga teng.   

 





%

5

,

2

4

100

10

,

0

4

100

23

,

25

33

,

25













X

 

 

Gigroskopik  namni  aniqlash  tuproqning  bir  qancha 

fizikaviy  xossalarini  o’rganish,  ayniqsa  kimyoviy  tahlililar 

natijasini aniq hisoblashga yordam beradi.  

Gigroskopik namlik koeffitsienti (K)ni aniqlash gigroskopik 

namlik  foizi  ma’lum  bo’lgandan  keyin  tubandagi  formula  bilan 

aniqlanadi. 

100

100 a

K





 

 

K – tuproqning gigroskopik namlik koeffitsienti; 

100 – foiz; 

a – gigroskopik namlik (foiz hisobida). 

Masalan, gigroskopik namlik a- 2,5 % bo’lganda. 

 

2

,

0

100

5

,

2

100







K

 

---

 

Bu gigroskopik koeffitsient namlikning quruq tuproqqa 

bo’lgan foizini aniqlashda kerak bo’ladi.