O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

                 Internet порталлар ва сайтлар 

8. 

http://www.gov.uz-

 Ўзбекистон Республикаси ҳукумати портали. 

http://www.ziyonet.uz-

 ахборот-таълим тармоғи портали. 

---

Kirish 

Ko’pgina  masalalarni  yechish  asosida  informasiya  yoki  axborotlarni  qayta 

ishlash yotadi. Informasiyani qayta ishlashni yengillashtirish maksadida informasion 

sistemalar  yaratiladi.  Avtomatlashgan  informasion  sistemalar  (IS)  (Axborot  tizimlar 

AT)    deb,  shunday  sistemalarga  aytamizki,  ularning  tarkibida  texnik  vositalar, 

jumladan  shaxsiy  kompyuterlar  ishtrok  etadi.  ISlarni   keng  ma’noda  informasiyani 

qayta ishlaydigan ixtiyoriy sistemani tushunish mumkin. Tadbiq etish sohasiga qarab, 

ISlar  ishlab  chikarish  sohasida,  talim  sohasida,  sog’liqni  saqlash  sohasida,  xarbiy 

soqada va boshqa sohalarda ishlatiladigan sistemalarga ajratish mumkin.  

ISlarni  maksadli  ishlatilishiga  qarab  bir  qancha  kategoriyalarga  ajratishimiz 

mumkin. Jumladan boshqariluvchi, informasion qidiruv, informasion ma’lumotnoma 

va boshqa sistemalarga ajratiladi.  

ISlarning  tom  ma’noda  ba’zi  bir  amaliy  masalalarni  yechishga  ishlatiladigan 

apparat  programma  vositalari  majmuasini  ham  tushunamiz  masalan  tashkilotlarda 

ishlatiladigan  kadrlarni  xisobga  olish  va  kuzatish,  omborxona  yoki  skladlardagi 

material va tovarlarni hisobga olish va nazorat qilish, buxgalter masalarini yechish va 

boshqalar.  

ISlarni  asosida  ma’lumotlar  bazasi  yotadi.  MB  degenda,  ma’lumotlarni 

shunday o’zaro bog’langan to’plamini tushunamizki, u mashina xotirasida saqlanib, 

maxsus  ma’lumotlarni  bazasini  boshqarish  sistemasi  to’ldirilishi,  o’zgartirilishi, 

takomillashtirilishi mumkin. 

Aniq ma’lumotlarni (masalani) hal qilishda inson real dunyoni u yoki bu sohasi 

bilan  cheklanadi.  Bunday  hollarda  faqat  ba’zibir  obyektlarni  o’rganishgina  qiziqish 

o’yg’otadi. Bunday obyektlarni majmuasini predmet soxa deyiladi. 

Obyekt – bu ixtiyoriy predmet, xodisa, tushuncha yoki jarayondir. 

Ma’lumot  –  bu  uni  ma’nosiga  e’tibor  bermay  qaraladigan  ixtiyoriy  simvollar 

to’plamidir. O’zaro bog’langan ma’lumotlar  ma’lumotlar sistemasi deyiladi. Barcha 

obyektlar  atributlari  xarakterlanadi.  Masalan,  obyekt  sifatida  fakultet,  biblioteka, 

kompyuter  va  boshqalarni  qarash  mumkin.  Jumladan,  kompyuter  obyektini  atributi 

sifatida hisoblash tezligini , operativ xotira xajmi, o’lchamlari va boshqalarni ko’rish 

mumkin.  Atributlarda  saqlanadigan  xabarlar  ma’lumotlarni  qiymatlari  deyiladi. 

Masalan,  operativ  xotira  xajmi  128  MB,  EHM  hisoblash  tezligi  sekundiga  5  mln.ta 

amal. Atributning qiymatlari mavjudki, ular yordamida obyektlarni identifikasiyalash 

mumkin. Bog’langan atributlarni qiymatlarni birlashtirsak, ma’lumot yozuvlarni hosil 

qilamiz. Tartiblangan yozuvlarnig majmuasi ma’lumot fayli deyiladi.