O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Teri  fiziologiyasi.  Teri  ko’pgina  vazifalarni  bajaradi.  Terining  asosiy 

vazifalaridan  biri  himoyadir.  Teri  a’zoizmni  zararli  mexanik  va  ximik,  hamda 

infektsiya  ta’siridan  saqlaydi.  Yangi  tug’ilgan  chaqaloqlarda  va  bir  yoshgacha 

bo’lgan  bolalarda  bu  hususiyat  kattalarga  nisbatan  kam  rivojlangan  bo’lib,  bu 

terining  o’ziga xos  hususiyati:  asosan  teri  muguz qavatini kam  taraqqiy  etganligi, 

kapillyar to’rini yuzaligi, hamda terida mahalliy immunitet faolligini sustligi bilan 

tushuntiriladi.  Shuningdek,  chaqaloqlar  terisini  kollagen  sekretidagi  muhit  pH 

neytral  (6,3-5,8)  ga  yaqin,  hamda  melanin  donachalar  miqdori  kam  bo’ladi.  Erta 

yoshdagi  bolalarda  terida  so’rilish  jarayoni  faollashgan,  ajratish  jarayoni  esa  kam 

rivojlangan bo’ladi. Shu sababli bola terisi bu yoshda oson jarohatlanishga, har hil 

kasallik  tarqatuvchi  mikroblar  va  zaxarli  ximik  qitiqlovchi  ta’sirotlarga,  ortiqcha 

ultrabinafsha  nurlarga  tez  beriluvchan  bo’ladi.  Shuning  uchun,  bola  terisini 

nihoyatda toza saqlash lozim. O’ta zaxarli ta’sir etuvchi malhamlar surtish tavsiya 

etilmaydi. 

Teri  5  ta  sezgi  a’zolarning  biri  hisoblanadi.  Teridadagi  taktil,  og’riq, 

haroratni  sezuvchi  retseptorlar  tanani  tashqi  muhitga  moslashuvida  muhim 

ahamiyatga ega. Oyoq kafti, yuz terilari o’ta sezuvchan bo’ladi. 

Haroratni  boshqaruv  markazi  sust  rivojlangani  sababli,  bola  tez  isishi  yoki 

sovishi mumkin. Haroratni boshqaruv markazlari bola 3-4 oyligidan rivojlanadi. 

Teri nafas olishda  ham  faol  ishtirok  etadi.  Erta  yoshdagi  bolalarda, ayniqsa 

---

 

12 

 

bir  yoshgacha  bo’lgan  bolalarda  gaz  almashinuvida  ishtirok  etadi,  chunki  bu 

yoshda  teri  muguz  qavati  yupqa  va  qon  aylanish  yuzada,  terining  satxi 

kattalarnikiga  nisbatan  6-8  marta  ko’p  bo’ladi.  Teri  fermentlar,  biologik  faol 

moddalar, melanin, vitamin D

3

 sintezida faol ishtirok etadi.