O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

      Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi. 
  1990  –  yil  kompyuterlashgan  dorixona  dasturi  tasdiqlandi.  Markaziy 
dasturlashgan  maqsadga  o‘tish  sifatli  yangi  dori  vositalari  boshqaruvini  qurishda  va 
amaliyotda  birinchi  avtomatlashtirilgan  boshqaruv  tizimidir.  Dorixona  xizmatini 
iqtisodiy  boshqaruvi  joriy  tarkib  va  status  tuzilishini  o‘zgartiradi.  Ushbu  sharoitda 
dorixona tuzilishi va omborxonalar o‘zlari axborotlarni to‘plashi farmatsevtika bozori 
xaqida xamda o‘zlari taxlil qilib qaror qabul qilishi kerak bo‘ladi. Oxirgi 10 yil ichida 
mutaxassislarni axborot ishi dori vositalari bozori xaqida ma’lumotga ega qilish eng 
katta  muammo  edi.  Ushbu  vazifalarni  axborot  etkazishni  sifatli  tadbiq  etish  3 
bosqichda axborot texnologiyasida olib borildi. 
 
  Masalan: Gipertoniya uchun, yurak etishmovchiligi uchun, buyrak kassaligi 
qandli diabetlar uchun 
  Dimetilsulfoksid  –  amaliyotda  sirtga  qo‘llovchi,  AQSH  va  Kanadada 
eritma  shaklida siydik yo‘llarini davolashda ishlatiladi. 
  Paratsetamol  –  og‘ir  va  engil  isitmada  ishlatiladi.  Ushbu  dori  to‘qima  va 
bo‘g‘imlarda samarasi yuqori emasligi qayd qilingan.  
  Agar  shifokor  tomonidan  belgilagan  miqdor  berilgan  bo‘lsa  retseptda 
uning  ko‘rsatmasiga binoan ishlatish zarur 
  Qabul qilishda ko‘rsatilgan miqdor (masalan aspirin xar 4 soatda), xamda 
ovqatlanishga ko‘ra (masalan sefalosparin – ovqatdan 1 soat oldin yoki 2 soat keyin ). 
dori vositasi istemol qilinishi zarur. 
 
  Farmatsevtika istiqbolida axborotga oid texnologiyalar. 
  Axborotlashgan texnologiyada  - asosiy omil farmatsevtik o‘zgarish. 
  Axborotlashgan tizim “PARUS” “Gedeon Rixter RUS” korxona bo‘limida 
ishlatiladi: 

---

28 
 
  Iqtisodiy mamuriyat 
  Sifatli bo‘lim nazorati 
  Ishlab chiqarish 
  Kapital qurilish bo‘limi 
  Farmatsevtika ombori 
  Buxgalteriya 
  Axborotlashgan xizmat ko‘rsatish bo‘limi 
 
  Xozirgi  kunda  ko‘plab  Rossiya  farmatsevtika  korxonalar  orasida  keng 
tarkalgan axborot texnologiyasi quyidagilardan iborat: 
  Korporativ tashkilotlarga oid portalni yaratish 
  Xamkorlar,  taminotchilar  va  xaridorlar  bilan  aloqa  boshqaruv  tizimini 
yaratish 
  Umumlashgan boshqaruv tizimini joriy qilish 
 
Dorixona  korxonalari  avtomatlashtirilgan  tizimlari  boshqa  xususiyatlari  orasida 
muxim rol o‘ynaydi, shuni takidlash joizki; 
Sotuvchilarni  avtomatlashtirish  ishi.  Elektron  buyurtma  katalogi  imkoniyatlari, 
etkazib beruvchi narxini ro‘yxatlarini taqqoslash 
Narxlashni  avtomatlashtirish.  Turli  sharoitlarga  qarab  narxlash  sxemalarini 
belgilash qobiliyati. 
Taxliliy  xisobot.  Tovar  taxlili  va  tovarlar  guruxlari  tomonidan  xisobotlarni 
tayyorlash. 
Maxsulot  guruxi  xisobotini  olish,  tashkilotning  assortimenti  siyosatini  amalga 
oshirish, boshqarish kiritishingiz zarur. 
Dorixonada  inventarizatsiya  jarayonini  avtomatlashtirish  ishni  soddalashtiradi 
va uzoq jarayyonni qisqartiradi. 
Buxgalteriyani  avtomatlashtirish.  Ixtisoslashgan  buxgalteriya  tizimiga  asosiy 
buxgalteriya yozuvlarni shakllantirish, shuningdek malumotlar uzatish. 
Dorixona  ofisini  avtomatlashtirish  va  farmatsevtik  tashkilotlari  ulgurji  savdo 
ichki monitoring logistikasini tuzish. 
 
  Zamonaviy  sharoitlarda  axborotlarni  to‘plash  va  zarur  bo‘lgan 
malumotlarni  qayta  ishlash  uchun  zarur  bo‘lgan  axborotlar  bilan  taminlash,  muxim 
maydon  bo‘ldi.Axborot  almashinuvi  barcha  kompaniyalar  va  idoralar  o‘rtasida 
yanada  yuqori  bosqichga  korxona  faoliyatni  o‘zaro  axborot  uzatish  aloqasi  amalga 
oshiradi. 
  Biznesga  tegishli  va  o‘zaro  kundalik  bir  qator  bo‘lgan  tijorat  tuzilmalari, 
faoliyatiga,  aloqa  tuzilishi  omili  oliy  va  muxim  normal  faoliyat  xisoblanadi.  O‘z 
vaqtida  va  ishonchli  axborot  aloxida  axamiyatga  ega.  Ko‘p  firmalar  uchun  ichki 
firmalarning axborot tizimini tashkil qilish texnologiyasi muammolarni xal qilish va 
sanoat xarakterga ega.   
 

---

29 
 
Zamonaviy  axborot  texnologiyalarini  rivojlantirishning  asosiy  yo‘nalishlari 
orasida farmatsevtika biznesi rivojlanishini  ajratish mumkin: 
Avtomatlashgan xujjat aylanmasi. 
Aloqa. 
Farmsevtik ishlab chiqarish boshqaruv texnologiyasi 
Avtomatlashgan ish joyini yaratish 
 
  Aloqa  korxona  faoliyatida  asosiy  o‘rin  tutadi.  Tadqiqotlar  natijasida 
korxona  va  tashkilotlarda  boshqaruvchi  xodimlar  o‘rtasida  malumot  uzatish  ish 
vaqtining 70 % dan ortigini sarflaydi. 
  Axborot,  elektron  xujjatlar  tez  almashinishini  taminlash  uchun  e-mail 
tizimini joriy etish kerak. 
  E-mail axborot almashish tizimi kompyuterlardan bir xujjatni ikkinchisiga 
tez va oson utkazadi. 
 
 
  Avtomatik  liniyasisiz  sanoatda  keng  sifat  nazorati  ayniqsa  ishlab 
chiqarilishni individual bosqichlarida foydalaniladi. 
  Agar  ishlab  chiqarishda  kompyuterlardan  foydalanilsa  ishlab  chiqarish 
sifatini yaxshilashni taminlaydi va ishchilar texnologik xatolar oldini oladi. 
 
  Zamonaviylashgan  axborot  texnologiyasi  ish  vaqtini  kamaytiradi, 
marketing  ishlarida  ish  unumdorligini  oshiradi,  buxgalteriya  faoliyatida  xatoliklarni 
oldi  olinadi,  va  boshqa  ko‘rinishdagi  xujjatlar  texnologiyasi  umuman  kompaniya 
ishini sifatini oshiradi. 
  Xozirda shuning uchun xam ko‘pgina kompaniyalar yangi axborotlashgan 
texnologiyada ish olib boradi