O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti

6- Mavzu
: ULGURJI SAVDO FAOLIYATINI 
TASHKILLASHTIRISHDA MEYORIY QONUNIY BAZA. 
Reja: 
1.YAxshi distribyutorlik amalieti xakida tushuncha 
2.Uzbekiston davlat standarti GDPning  bulimlari xakida malumot  
 
 
Tayanch iboralar:yaxshi distribyutorlik amalieti,davlat standarti 
 
 
Good distribution practices (GDP) 
YAxshi distribyutorlik amaliyoti yani O‘zbekiston davlat standarti 2013-yil 1-
martda tasdiqlandi amal qilish muddati esa 1- mart 2018-yilgacha.Ushbu 
standart qo‘llash muomalasi bo‘yicha tegishli disrtibyutorlik amaliyoti 
tarmog;ida foydalanish uchun dori vositalari va tibbiy buyumlar sifat 
standartlarini yagona tartibini belgilaydi.Ushbu standart distribyutorlik 
amaliyoti tarmog‘ida foydalanish uchun dori vositalari va tibbiy buyumlarni 
ulgurji savdo bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar uchun mo‘ljallangan.Ushbu 
standart 17 ta bo‘limdan tashkil topgan: 
1.Qo‘llanish doirasi 
2.Atamalar va tariflar 
3.tamoyillar 
4.Xodimlar 
5.Xujjatlarni yuritish 
6.Uslublar 
7.Bayonnomalar 
8.Jihozlar va binolar 
9.Qabul qilish 
10.Saqlash 
11.Buyurtmachilarga jo‘natish 
12.Kamchiligi bo‘lmagan dori vositalarni va tibbiy buyumlarni qaytarilishi 
13.Favqulotdagi holatlarda harakat rejasi va dori vositalari va tibbiy buyumlarni 
qaytarib olish. 
14. Qalbakilashtirilgan dori vositalari 
15.Ichki tekshiruv 
16.Sotuv uchun mo‘ljallanmagan deb turkumlangan dori dori voitalari va tibbiy 

---

46 
 
buyumlarga nisbatan ehtiyot choralari 
17.Ulgurji savdo tashkilotlar bilan aloqa qilishda davlatlarga qo‘shimcha 
ma’lumot 
Dori vositalari:Kelib chiqishi tabiiy va suniiy bo‘lgan bir yoki bir nechta dori 
moddalari (substansiyalar) hamda yordamchi moddalar asosida hosil qilingan 
,kasalikni oldini olish ,tashhis qo‘yish va davolash uchun qo‘llashga ruhsat 
etilgan dori vositalar. 
Kontaminatsiya(ifloslanish) :boshlang‘ich yoki oraliq material yoki tayyor 
mahsulotga uni ishlab chiqarish na’muna olish,qadoqlash yoki qayta 
qodoqlash saqlash yoki tashish jarayonida kimyoviy hamda mirobga mansub 
aralashmalarni nomaqbul kiritish. 
Seriya:Boshlang‘ich mahsulotning muayyan miqdori  
YAroqlilik muddati:Dori vositasi butunlay Davlat sifat standartiga muvofiq 
barcha talablarga javob beradigan davr. 
Ulgurji savdo tashkiloti(destribyuter):Dori vositalarni va tibbiy buyumlarni 
ulgurji yo‘l bilan sotib olish va sotishni amalga oshiruvchi tashkilot. 
Akkreditatsiya:Muayyan sohadagi baholashga javob beruvchi jismoniy yoki 
yuridik shahsning omilkorligini akkreditatsiya organlari tomonidan rasmiy 
etirof etilishi . 
Tamoyillar.Dori vositalar va tibbiy buyumlarni ishlab chiqarish hamda ulgurji 
savdo tashkilotlarining ish faoliyati yuqori sifatli taminot darajasi bilan 
belgilanadi.Distribyutorlik amaliyotining asosiy prinsiplari quyidagilar: 
-ishlab chiqaruvchi ulgurji savdo tashkilot dori vositalari va tibbiy buyumlarni 
ulgurji va chakana savdo bilan shug‘ullanish uchun farmasevtik litsenziyaga 
ega bo‘lgan subektlarga hamda tibbiy faoliyat uchun litsenziyasi bo‘lgan 
sog‘liqni saqlash tashkilotlariga sotadi. 
Personal:Dori vositalari va tibbiy buyumlarni saqlanishiga aolqador ulgurji 
savdo tashkilotlarining asosiy hodimlari o‘z lavozimlariga muvofiq holda 
kerakli tajriba va ko‘nikmalariga ega bo‘lishi zarur. 
Xodimlarga o‘z kasb majburyatlarning bajarilish qoidalari o‘rganilgan bo‘lishi 
kerak,o‘qish o‘tganligi to‘g‘risida yozuvlar olib borilishi kerak. 
Xujjatlarni yuritish.Dori vositalari va tibbiy buyumlarni xarakatini aniqlavchi 
barcha hujjatlar tegishli mutasadi tashkilotlar so‘rovi bo‘yicha taqdim etishga 
tayyor bo‘lishi kerak. 
Dori vositalari va buyumlarni qabul qilish va jo‘natilishini aks ettiruvchi 
hujjatlar mahsulot haqida quyidagi ahborotlarni o‘z ichiga olish kerak: 
Mahsulotni nomi,qabul qilgan yoki etkazib berilgan miqdori,seriyasi 
,partiyasi,sertifikati,tayyorlangan sanasi,yaroqlilik muddati,saqlash 
sharoiti,tibbiy buyum mahsulotlari uchun kafolatlangan majburyatlari va h.k. 
Uslublar.YOzma uslublari dori vositalari va tibbiy buyumlarni yoki 
distribyuterlik faoliyatining sifatiga ta’sir qiluvchi harakatlar aks ettirilgan 
bo‘lishi kerak. 
Bayonnomalar.har bir ish jarayoni paytida shunday to‘ldirilishi kerakki unhda 
barcha muhum harakat va hodisalarni kuzatish mumkin bo‘lsin. 

---

47 
 
Jihoz va binolar.Jihoz va binolar yaroqlik holda va etarli miqdorda bo‘lishi 
kerak. 
Qabul qilish.Dori vositalari va tibbiy buyumlarni qabul qilish zonasi ularni 
tushurish jarayonida noqulay ob havo sharoitidan saqlanish maqsadida 
talablarga javob berishi kerak. 
Saqlash.Yrug‘lik namlik yoki harorat ta’sirida tarkibiy buzulishlarning oldini 
olish maqsadida dori vositalari va tibbiy buyumlar moshqa mahsulotlarda 
hamda ishlab chiqaruvchi tomonidan ko‘rsatilgan sharoitda GOST 3399-
79,GOST,ISO 40741093 standartlar talablariga muvofiq saqlanishi kerak. 
Buyurtmachilarga jo‘natish.Mahsulotni etkazib berish Oz Res hududidagi 
aholiga dori vositalari va tibbiy buyumlarni olib kirishga ruhsatnomasi 
bo‘lgan shahs yoki litsenziyalangan distribyuterlar tomonidan amalga 
oshiriladi 
Kamchligi bo‘lmagan dori vositalari va tibbiy buyumlarning qaytarilishi. 
Ulgurji savdo tashkiloti tomonidan nazoratdan chiqqan,avvalroq jo‘natilgan dori 
vositalari va tibbiy buyumlar ulgurji savdo tashkiloti omboriga quyidagi 
holatlarda qaytarilishi mumkin: 
-Mahsulot orginal o‘ramda ekanligi va unda buzulganlik izlari yo‘q bo‘lsa  
-mahsulotlar bilan harakatlar o‘rnatilgan tartibda amalga oshgan bo‘lsa 
-qolgan yaroqlilik muddati qoniqtirilsa  
Favqulotdagi holarlarda harakar rejasi va dori vositalari va tibbiy buyumlarni 
qaytarib olish.Dori vositalari va tibbiy buyumlarni qaytarib olish yuzasidan 
ulgurji savdo tashkilotlariga yuborilgan qayd etish guvohnomasi egasi zarur 
bo‘lsa tegishli mutasaddi organlari tomonidan maqullangan murojatnoma 
chakana savdoda dori vositasi va tibbiy buyumlarni qaytarib olish zarurligi 
to‘g‘risida malumotga ega bo‘lishi kekak. 
Qalbakilashtirilgan dori vositalari. Distribyutsiya tarmog‘ida aniqlangan qalbaki 
mahsulot boshqa dori vositalari alohida salanishi kerak.  
Qalbaki mahsulot (sotish uchun emas) deb aniq belgilangan yozuv bo‘lishi 
kerak.Barcha qalbakilashtirilgan mahsulotlar bo‘yicha aniqlangan dalillar o‘z 
vaqtida hujjatlashtirilgan bo‘lishi kerak. 
Ichki tekshiruv.Ushbu standart talablarini sifatli tadbiq etish maqsadida ichki 
tekshiruvlar o‘tkazilishi va hujjatlashtirilishi kerak. 
Sotuv uchun mo‘ljallanmagan deb turkumlangan dori vositalari va tibbiy 
buyumlarga nisbatan ehtiyot choralari. 
Ulgurji savdo tashkilotining sifat buycha vakili,zarur holatda esa qaid etish 
guvohnoma  egasi vakili,zarur xolatda esa kayd etish guvoxnoma egasi vakili 
karor kabul kilish jaraeniga jalb etilishi kerak 
Ulgurji savdo tashkilotlari bilan aloka kilishda davlatlarga kushimcha malumot 
Davlatning mutassada ulgurji organlarni savdo tashkilotini ushbu xududda dori 
vositalari va tibbiy buyumlarni tarkatish bilan boglik bulgan unga 
kuyilayotgan majburiyatlardan xabardor etadi