O`zbеkiston rеspublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

Nazorat uchun savollar. 
1.
 
XIX – asrning II yarmi va XX asr boshlarida Chorizm siyosati. 
2.
 
Turkiston  o‗lkasida  o‗tkazilgan  islohatlar  asosida  qanday  maktablar  tashkil 
qilindi? 
3.  Mazkur davrda ayollar maktabida ta'lim tizimi va mazmuni haqida so‗zlab 
bering. 
4.Jahon otin Uvaysiyning qizlar maktabida ta'lim mazmuni qanday bo‗lgan? 
5.Muhammad  Sodiq  Qoshg‗ariyning  ―Odob  as-solihin‖  asarining  mazmunini 
so‗zlab bering. 
6.―Odob as-solihin‖ asaridan o‗zingiz uchun qanday saboq oldingiz (kichik insho 
yozing). 
7. Xonliklar davridagi ilm-fan, ta'lim-tarbiyadagi o‗zgarishlar haqida gapiring. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
17-mavzu: Mustaqil O‗zbekiston respublikasida ta'lim tizimi. itsiqlol yillarida 
pedagogik fikrlar taraqqiyoti. 
 
1  Mavzu 
 
Mustaqil O‗zbekiston respublikasida ta'lim tizimi. itsiqlol 
yillarida pedagogik fikrlar taraqqiyoti. 
 
2  Darsning 
maqsadi va 
vazifalari 
Talabalarning  Mustaqil  O‗zbekiston  respublikasida  ta'lim 
tizimi.  itsiqlol  yillarida  pedagogik  fikrlar  taraqqiyotihaqidagi 
bilimlarini rivojlantirish.  

 
216 
 
Suhbat – munozara tarzda berilgan mavzu matnining qay darajada 
o‗zlashtirilganligini nazorat qilish. 
       
3  O‗quv 
jarayoning 
mazmuni 
 
Mustaqillikni  qo‗lga  kiritish  arafasida  va  undan  keyingi 
datslabki  oylarda  ta'lim  tizimida  amalga  oshirilgan  islohatlar. 
I.A.Karimovning  ―O‗zbekistonmustaqillikka  erishish  ostonasida‖ 
asarida ta'lim sohasidagi siyosiy - ijtimoiy faoliyatni aks ettirilishi. 
Ta'limiy  islohatlarni  amalga  oshirishning  asosiy  bosqichlari. 
Milliy 
maktabni 
tashkil 
etish 
muammolari. 
O‗zbekiston 
Respublikasining  ―Ta'lim  to‗grisida‖gi  Qonuni  va  ―Kadrlar 
tayyorlash milliy dasturi‖. 
Pedagogik  tadqiqotlarning  asosiy  yo'nalishlari.  Ta'lim 
tizimida milliy ma'rifiy qadriyatlaridan foydalanish. 
O‗zbekiston Prezidenti I.A.Karimov ta'limiy islohatlarning ahamiyati 
va barkamol avlod tarbiyasi haqida (―Yuksak ma'naviyat - yengilmas 
kuch‖ asari misolida). Ta'lim tizimini yuksaltirish va modernizatsiya 
qilish jarayonida ekspert - mutaxassislar muloqoti (―Yuksak bilimli 
va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash - mamlakatni barqaror 
taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti‖ 
mavzusidagi Xalqaro konferensiya) 2012 yil 16-17 fevraldagi 
Xalqaro konferensiyaning yakuniy qo‗llash rezolyusiyasi. 
 
4  O‗quv 
jarayoning 
amalga 
oshirish 
texnologiyalasi  
 
Dars turi : Ma'ruza 
Metod : Tushuntirish, og‗zaki bayon qilish, ― Suxbat munozara ‖  
Dars shakli : Guruxda va jamoada  
Vosita : Ma'ruza matni, didaktik tarqatma materiallar, test, mavzuga 
oid adabiyotlar, chizma jadvallar, slaydlar, doska, bo‗r.  
Usul : Tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida. Nazorat : 
Kuzatish, o‗z -  o‗zini nazorat qilish.  
Baholash : Rag‗batlantirish va reyting asosida. 
5  Kutiladigan 
natijalar 
 
O‗ q i t u v ch i. 
Mavzuni qisqa vaqt ichida barcha  
talabalar talabalar tomonidan  
o‗zlashtirishiga erishadi.  
Talabalarning mustaqil  
fikrlari va faolligini oshiradi.  
Ularga mavzuga nisbatan  
qiziqishini uyg‗otadi, o‗z oldiga  
qo‗ygan maqsadlarga erishadi. 
T a l a b a. 
Mavzuga  doir  yangi  bilimlarni 
egallaydi,  nutq  rivojlanadi  va 
eslab  qolish  qobiliyati  kechadi. 
Kerakli  adabiyotlar  va  ularning 
mazmuni 
bilan 
qisqacha 
tanishadi.  
Ma'ruza  rivojlanadigan  savol  va 
javoblarni 
ongli 
ravishda 
tinglab,  eng  muhim  joylarini 
yozib olishadi. 
6  Kelgusi rejalar 
( tahlili 
o‗zgarishlar ) 
O‗ q i t u v ch i. 
O‗tilgan mashg‗ulotni tahlil qilish, 
yo‗l 
qo‗yilgan 
xato 
va 
kamchiliklarni  o‗ziga  qayd  etish, 
T a l a b a. 
Mavzuga 
oid 
adabiyotlarni 
o‗rganish  konspektlarish,  o‗z 
fikrini 
ravon 
bayon 
qilish 

 
217 
buni  bartaraf  etish  maqsadida  o‗z 
ustuda 
ishlash 
va 
pedagogik 
mahoratini  amalga  oshirishning 
o‗zgartirilgan 
texnologiyasini 
ishlab chiqish. 
ko‗nikmasiga ega bo‗lish 
 
                    Pedagogika fanidan texnologik xarita. 
17-mavzu: Mustaqil O‗zbekiston respublikasida ta'lim tizimi. itsiqlol 
yillarida pedagogik fikrlar taraqqiyoti. 
Иш босқич 
лари ва 
вақти 
Faoliyat mazmuni 
O‗qituvchi 
Talaba 
 
 
 
 
1-
bosqich. 
O‗quv 
mashg‗ul
otiga 
kirish – 
tashkiliy-
tayyorga
rlik 
bosqichi 
(20 
daqiqa) 
1. Mavzu, mavzuni 
o‗zlashtirishdan ko‗zlangan 
maqsad va kutilayotgan 
natijalarni bayon etadi. 
2. ― Suxbat munozara ‖
 
metodi bo‗yicha ishlash 
yuzasidan tushuncha beradi. va 
kichik guruhlarni 
shakllantiradi. 
3. Modullar yordamida o‗quv 
mashg‗ulotining tuzilishli-
mantiqiy sxemasini taqdim 
etadi. 
4. Vaqti-vaqti bilan talabalarga 
murojaat etib, ularni hamkorlik, 
faollikka undaydi. 
5. Talabalar, kichik guruhlar 
faoliyatini nazorat qilib боради. 
6. Kutilgan natijaga 
erishilganlik darajasini 
baholaydi. 
8. Mashg‗ulotni yakunlaydi 
1. O‗qituvchi nutqni 
tinglaydilar, mavzu hamda 
uning mazmunini yorituvchi 
asosiy g‗oyalarni yozib 
oladilar. 
2. ― Suxbat munozara ‖
 
kichik guruhlarda ishlash 
ko‗nikmalarini 
o‗zlashtiradilar.  
3. Taqdim etiladigan sxema, 
plakat va taqdimot bilan 
tanishadilar. 
4. Zarur o‗rinlarda savollar 
bilan  
murojaat qiladilar. 
5. O‗qituvchi yoki 
tengdoshlari bilan muloqot 
asosida mavzuga oid 
bilimlarini 
mustahkamlaydilar. 
6. Mavzu yuzasidan 
tushuncha va bilimlarga ega 
bo‗ladilar 
 
 
 
 
1. Talabalarni mavzu rejasi bilan 
tanishtiradi. 
2. Plakatlar mohiyatini yoritadi. 
3. . ― Suxbat munozara ‖
 
metodi 
bo‗yicha mavzuga oid 
materialni guruhlarga tarqatadi. 
1. Mavzu rejasi bilan 
tanishadilar. 
2. Guruhlarga berilgan 
material mazmunini 
o‗rganadilar. 
3. O‗qituvchi nutqini 

 
218 
 
2-
bosqich. 
Asosiy 
qism – 
anglash 
bosqichi  
(50 
daqiqa) 
  
4. Mavzu mohiyatini yorituvchi 
tayanch tushunchalarni ajratib 
ko‗rsatadi. 
5. Taqdimot asosida nazariy 
ma'lumotlarni bayon etadi.  
6. O‗quv materialining 
har bir bo‗limi va  umumiy 
mazmuni bo‗yicha xulosa qiladi
  
 
tinglaydilar, plakatlar 
mazmuni va taqdimot  bilan 
tanishadilar. 
4. Taqdim etilayotgan 
mavzu, uning bo‗limlari, 
asosiy tushunchalarga oid 
savollar bilan murojaat 
qiladilar. 
5. O‗quv materialining asosiy 
o‗rinlarini o‗z daftarlariga qayd 
etishadi 
 
 
 
3-
bosqich. 
Yakuniy 
qism – 
fikrlash 
bosqichi 
(10 daqiqa) 
 
1. Guruhlardan kichik mavzular 
mohiyatini o‗rganishni  so‗raydi. 
2. Guruhlarga kichik mavzular 
mazmuni yoritish uchun imkon 
beradi. 
3. Guruhlarning jamoa tomonidan 
berilgan savollarga  javob 
qaytarishlari uchun sharoit 
yaratadi. 
4. Mashg‗ulot yuzasidan 
talabalarning fikrlarini o‗rganadi.  
5. Talabalarga mustaqil ishlash  
uchun topshiriq berib, uning 
baholanishiga oid mezonlari e'lon 
qiladi 
 
1. Guruh tarkibida kichik 
mavzuni mohiyatini 
o‗rganadilar. 
 2. Kichik mavzular 
mohiyatini yoritadilar. 
3. Berilgan savollarga javob 
qaytaradilar. 
4. Mashg‗ulot yuzasidan 
fikrlarini bayon qiladilar. 
5. O‗qituvchi tomonidan 
berilgan topshiriqni yozib 
oladilar 
 
 
 
17-mavzu: MustaqilO‗zbekiston respublikasida ta'lim tizimi. istiqlol 
yillarida pedagogik fikrlar taraqqiyoti. 
ReJA: 
1. Mustaqillik va ta'lim tizimida islohotlar. 
2. O‗zbekiston Respublikasi ―Ta'lim to‗g‗risida‖gi Qonun va ―Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi‖. 
3. O‗zbekiston Respublikasida ta'lim tizimi.  
Mustaqillik  e'lon  qilingan  (1991  yil  1  sentyabr)  dastlabki  yillardanoq 
O‗zbekiston  hukumati  ta'limga  ustivor  soha  sifatida  e'tibor  berib  kelmoqda. 
O‗zbekiston  Respublikasining  ta'lim  sohasida  aniq  va  ravshan  hamda  ilmiy 
asoslangan  davlat  siyosati  mavjud  bo‗lib,  u  insonparvarlik  va  demokratik 

 
219 
tamoyillarga  asoslanadi  hamda  har  bir  fuqaroning  bilim  olishi  O‗zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasida qonuniylashtirilgan. 
Mustaqil  Respublikamizda  xalq  ta'limi  tizimi  mazmunini  yangilash  va  yangi 
ijtimoiy  muhit  sharoitida  uni  yanada  rivojlantirish  zarur  edi.  Chunki  huquqiy, 
iqtisodiy,  ma'naviy  sohalarda  olib  borilayotgan  islohotlarda  asosiy  maqsad  ham 
barcha  fuqarolarning  hayotini  ijtimoiy  himoyalash,  ularning  turmush  sharoitini 
yaxshilash, ma'naviy jihatdan yuksaltirish, eng muhimi, ozod va obod Vatan, erkin 
va farovon hayot barpo etishdan iboratdir. 
Ana  shu  maqsadni  amalga  oshirish  borasida  Respublikamiz  hukumati  xalq 
ta'limi  tizimini  tubdan  isloh  qilishni  va  milliy  kadrlarga  bo‗lgan  ehtiyojni  tobora 
ortib borayotganligini hisobga olib ta'lim tizimini ham yangilashni taqozo etar edi. 
Shu maqsadda 1997 yil 29 avgustda O‗zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 1X 
sessiyasida  ―Ta'lim  to‗g‗risida‖  Qonun  hamda  ―Kadrlarni  tayyorlash  milliy 
dasturi‖ keng muhokama qilindi va tasdiqlandi. 
―Ta'lim to‗g‗risida‖gi Qonun ta'lim, tarbiya fuqarolar kasbiy tayyorgarligi va 
har  bir  fuqaroning  ilm  olish  konstitutsion  huquqini  ta'minlash  kabi  qator  dolzarb 
vazifalarni belgilab berdi. 
Respublikamiz  bugungi  kunda  tubdan  yangi  davlat  bo‗lib,  unda  har  bir 
siyosiy,  iqtisodiy,  ma'naviy  sohadagi  islohotlar  ham  yangi  ta'lim  tizimida 
bosqichma-bosqich  olib  borishni  nazarda  tutadi.  Zero,  ta'lim  sohasidagi  islohotlar 
ham  yangi  bosqichma-bosqich  o‗tish  tamoyiliga  asoslangandir.  ―Kadrlar 
tayyorlash  milliy  dasturi‖  ham  uzluksiz  ta'lim  tizimini  isloh  qilishning  tashkiliy, 
ilmiy  va  metodik  asosi  bo‗lib  hisoblanadi.  Milliy  dasturning  asosiy  maqsadi 
uzluksiz  ta'lim  tizimini  rivojlantirish  bo‗lib,  u  ijodiy  va  mustaqil  fikrlovchi, 
tafakkuri  rivojlangan,  erkin  shaxsni  shakllantirish  bilan  barcha  sohalarda 
raqobatbardosh kadrlar tayyorlashni kafolatlash bilan ahamiyatlidir. 
Shunga  ko‗ra,  mamlakatimizda  mustaqillikning  dastlabki  yillaridanoq  boy 
madaniyatimizni  tiklash  va  uni  rivojlantirish, ta'lim  tizimini  takomillashtirish, uni 
zamon  talablariga  javob  bera  oladigan  jahon  andozalari  darajasiga  ko‗tarish 
maqsadiga e'tibor berib borilmoqda. 
Ta'lim  sohasida  ―Ta'lim  to‗g‗risida‖  Qonun  qabul  qilinganligi,  1996—1997 
yildan  boshlab  birinchi  sinflarda  o‗qishning  lotin  yozuviga  asoslangan  yangi 
alifboda  dastur,  qo‗llanma,  dasrliklarning  yaratilganligi  —  bu  ta'lim  sohasida 
qo‗yilgan dastlabki odimlar edi. 
O‗tgan  davrda  yangi  turdagi  ta'lim  muassasalari  tashkil  etildi.  Oliy  o‗quv 
yurtlari  qoshida  litseylar  ochildi.  Qobiliyatli  o‗quvchilar  chet  ellarda  ta'lim  ola 
boshladi.  O‗qituvchilar  xorijiy  davlatlarda  bo‗lib,  ilg‗or  tajribalarni  o‗rganib  kela 
boshladilar. 
Viloyatlarda  yangi-yangi  biznech  maktablari,  kichik  va  o‗rta  kasb  hunar 
kurslari  ochila  boshladi  va  bozor  iqtisodi  sharoitida  fermer,  soliq  va  bojxona 
xodimlari, audit v.b. yangi mutaxasissliklar kiritildi. 
Oliy  maktab  sohasida  test  usuli  joriy  etildi.  Viloyatlardagi  pedagogika 
institutlari universitetlarga aylantirildi, chet el mutaxassislari respublikamiz o‗quv 
muassasalariga jalb etildi. 

 
220 
 ―Mahalla‖,  ―Kamolot‖,  ―Sog‗lom  avlod  uchun‖,  ―Nuroniy‖,  ―Ulug‗bek‖, 
―Umid‖  jamg‗armalari  ham  ta'lim  sohasini  rivojlantirishga  hissalarini 
qo‗shmoqdalar. 
Lekin hozirgi davrda amalga oshirilgan barcha ishlarga qaramay ta'lim tizimi 
hali  hayot  talabi  darajasida  natijalarga  erishmayotgani,  eski  Sho‗ro  zamonidan 
meros bo‗lib qolgan mafkuraviy qarashlardan va sarqitlardan xalos bo‗la olmagani, 
shuningdek, uzluksiz ta'lim tizimini tashkil etish muammolari to‗liq hal etilmagani 
va  nihoyat,  amaldagi  ta'lim  tizimi  taraqqiy  etgan  davlatlar  darajasida  rivojlana 
olmaganini ko‗rsatmoqda. 
Shuningdek,  mutaxassislar  kadrlar  tayyorlash,  ularga  bilim  va  tarbiya  berish 
tizimi  mamlakatimizda  amalga  oshayotgan  islohotlar  bilan  bog‗lanmagani, 
maktablarning  moddiy  bazasi  talabga  javob  bera  olmayotgani,  kadrlar, 
o‗qituvchilar  tayyorlash  muammosi  hali  hal  etilmagani  ma'lum  bo‗ldi.  O‗quv 
dasturlari,  qo‗llanma  va  darsliklar  ham  talabga  javob  bera  olmayotganini  hayot 
ko‗rsatmoqda. 
Oliy  ta'lim  sohasida  ham  islohot  o‗tkazishni  talab  qila  boshladi.  Bularning 
barchasi hisobga olinib, 1997 yil mart oyida Vazirlar Mahkamasining farmoyishiga 
muvofiq,  ta'lim  tizimini  isloh  etilish,  kadrlar  tayyorlash  jarayoniga  zamon  talabi 
darajasida o‗zgartirishlar kiritish maqsadida maxsus komissiya tuzildi va natijada 
―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖ hamda ―Ta'lim to‗g‗risida‖ Qonun Oliy Majlis 
sessiyasida qabul qilindi. 
Bu ikki hujjatga binoan ta'lim tizimi isloh qilishni bosqichma-bosqich amalga 
oshirish nazarda tutiladi: 
Birinchi bosqich — o‗tish davri. 1997—2001 yillar. Bu yillarda yangi talab 
doirasida pedagog kadrlar tayyorlash, ta'lim standartlarini yaratish, o‗quv dasturlari 
ustida ishlash, umumta'lim maktablarini qayta qurish, o‗rta maxsus va kasb-hunar 
bilim yurtlari tizimiga zamin tayyorlash va uzluksiz ta'lim tizimiga asos solish. 
 Ikkinchi bosqich — 2001—2005 yillarga mo‗ljallanadi. Bu davrda milliy 
dasturni to‗liq amalga oshirish mo‗ljallanadi. Uning ba'zi g‗oyalari va qoidalariga 
o‗zgartirishlar kiritilish ham ko‗zda tutilgan. 
 Uchinchi bosqich — 2005 yil va undan keyingi yillar bo‗lib, islohot 
tajribalari tahlil etilib, umumlashtiriladi hamda kadrlar tayyorlash tizimi 
takomillashtirilib, rivojlantirilib boriladi. 
 ―Ta'lim to‗g‗risida‖gi Qonunga asosan Ta'lim O‗zbekiston Respublikasi 
ijtimoiy taraqqiyot sohasida ustuvor deb e'lon qilindi. 
Ta'lim sohasidagi davlatning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: 
- Ta'lim va tarbiyaning insonparvar, demokratik xarakterida ekanligi; 
-  Ta'limning uzluksiz va izchilligi; 
- Umumiy o‗rta, shuningdek o‗rta maxsus, kasb-hunar ta'limining 
majburiyligi; 
- O‗rta maxsus, kasb-hunar ta'limining yo‗nalishini: akademik litsey va kasb-
hunar kollejida o‗qishni tanlash ixtiyoriyligi; 
- Ta'lim tizimining dunyoviy xarakterda ekanligi; 
- Davlat standartlari doirasida ta'lim olishning hamma uchun ochiqligi; 
- Ta'lim dasturlarini tanlashga yagona va tabaqalashtirilgan  

 
221 
- Bilimli bo‗lish va iste'dodni rag‗batlantirish; 
    - ta'lim tizimida davlat va jamiyat boshqaruvini uyg‗unlashtirish.Xalq 
ta'limining asosiy bo‗g‗ini — uzluksiz ta'limi tizimini tashkil etadi.   3. 
O‗zbekiston Respublikasida ta'lim tizimi. O‗zbekiston Respublikasida quyidagi 
uzluksiz ta'lim tizimi asos qilib olingan. Bola shaxsini sog‗lom va yetuk o‗qishga 
tayyorlash maqsadini ko‗zlaydi. Mazkur ta'lim uch yoshdan olti-yetti yoshgacha 
oilada, bolalar bog‗chasida va mulk shaklidan qat'iy nazar, boshqa xil ta'lim 
tashkilotlarida olib boriladi.Umumiy o‗rta ta'lim.  
Umumiy o‗rta ta'lim quyidagi bosqichlarga bo‗linadi: 
Boshlang‗ich ta'lim (I-IV-sinf) 
O‗rta ta'lim  (I-IXsinflar) 
Boshlang‗ich ta'limda umumiy o‗rta ta'lim olish uchun zarur bo‗lgan 
savodxonlik, bilim va ko‗nikmalar asoslari shakllantiriladi. Birinchi sinfga 
bolalar 6—7 yoshdan qabul qilinadi. 
Umumiy o‗rta ta'limda bilimlarni zarur hajmi beriladi. Bolalarda mustaqil 
fikrlash, tashkilotchilik qobiliyati va amaliy tajriba ko‗nikmalari rivojlantiriladi. 
Kasbga yo‗naltiradi, ta'limning navbatdagi bosqichiga yordam beradi. 
Ixtisoslashtirilgan maktalar ham tashkil etilishi va bolalar qobiliyati, 
iste'dodga ko‗ra bunday maktablarda ta'lim olishi mumkin. 
O‗rta maxsus va kasb-hunar ta'limi. 
Har bir yigit-qiz umumiy o‗rta ta'limga ega bo‗lgandan so‗ng akademik 
litsey yoki kasb-hunar kollejida o‗qishni ixtiyoriy ravishda tanlashi mumkin. Bu 
ta'lim muassasalarida o‗qish muddati uch yildan kam bo‗lmaydi. 
Litsey va kollejlar egallangan kasb-hunar bo‗yicha ishlash huquqini 
beradi va hamda ish yoki ta'limni navbatdagi bosqichda davom ettirishi uchun 
asos bo‗ladigan maxsus, kasb-hunar ta'lim beradi. 
 
NAZORAT UChUN SAVOLLAR. 
1. Respublikamizda mustaqillik e'lon qilingandan so‗ng ta'lim sohasida qanday 
o‗zgarishlar sodir bo‗ldi? 
2. Ta'lim sohasidagi islohotlarning mohiyati nimadan iborat edi? 
3. O‗zbekiston Respublikasi ―Ta'lim to‗g‗risi‖ Qonun va ―Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi‖ asosida ta'lim tizimida qanday o‗zgarishlar sodir bo‗ldi? 
4. Respublikamizda ta'lim tizimi qachon tuzilgan? 
5. Mustaqillik yillarida pedagogika fani taraqqiyoti haqida so‗zlang? 
 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.Barkamol avlod O‗zbekiston taraqqiyotining poydevori.  T.: Sharq 1997-64 b. 
2.N.P.Anikeeva. Jamoadagi ruhiy muhit T.: «O‗qituvchi» 1993. 256 b. 
3.O‗zbek  pedagogikasi antologiyasi. T.: «O‗qituvchi» 1995.  

 
222 
4.Pedagogika tarixi. T.: «Sharq». 2000. 
5.R.Mavlanova., O.To‗raeva., q.Xoliqberdiev. Pedagogika T.: 
6.O‗zbek pedagogikasi tarixi. Tuzuvchi muallif, prof. A. Zunnunov. - T.: 
O‗qituvchi, 1997.- 512  
7. Hoshimov K., Nishonova S. Pedagogika tarixi. 2- Qism. T.: Alisher Navoi 
nomidagi O‗zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2005.-304b. 
 
 
18- Mavzu: Jahon pedagogika fanining taraqqiyot tarixi. 
1 
Mavzu 
 
Jahon pedagogika fanining taraqqiyot tarixi. 
2  Darsning 
maqsadi va 
vazifalari 
Talabalarning  jahon  pedagogika  fanining  taraqqiyot  tarixi  haqidagi 
bilimlarini rivojlantirish.  
Suhbat  –  munozara  tarzda  berilgan  mavzu  matnining  qay  darajada 
o‗zlashtirilganligini nazorat qilish. 
3  O‗quv 
jarayoning 
mazmuni 
Qadimgi  Yunoniston  va  Rim  davlatlarida  tashkil  etilgan  ta'lim-
tarbiya 
mazmuni.  Qadimgi  Sharq  davlatlari  va  Yunonistonda  pedagogik 
fikrlarining shakllanishi. 
Qadimgi  Yunoniston  (Sparta  va  Afina  davlatlari)da  ustivor 
bo‗lgan  tarbiyaviy  g‗oyalar  va  ta'lim  tizimi.  Qadimgi  yunon 
faylasuflari  (Suqrot,  Aflotun,  Arastu  va  Demokrit)  ta'limotida 
yoritilgan tarbiya masalalari. 
G‗arbiy  yevropa  mamlakatlarida  tashkil  etilgan  ta'lim-tarbiya 
mohiyati. 
Ya.A.Komenskiyning 
pedagogik 
tizimi. 
Ya.A.Komenskiyning 
pedagogik 
tizimining 
pedagogika 
fani 
taraqqiyotidagi ahamiyati. 
Fridrix  Distervergning  rivojlantiruvchi  ta'lim  nazariyasi.  Fridrix 
Disterverg tomonidan asoslangan ta'limning 33 qoidasi. 
Rus  pedagog  olimlarining  ma'rifiy,  ma'naviy-ahloqiy  g‗oyalari. 
K.D.Ushinskiyning pedagogik merosi. 
Rivojlangan 
mamlakatlarning 
ta'lim 
tizimi. 
Rivojlangan 
mamlakatlar ta'lim muassasalari amaliyoti. 
Pedagogika  fanining  jahon  mamlakatlari  ijtimoiy  fanlar 
tizimidagi o‗rni. 
AQSh  ta'lim  tizimining  yetakchi  an'analari.  Yaponiya  ta'lim 
tizimining  o‗ziga  xos  jihatlari.  Angliya  ta'lim  tizimining  ustuvor 
tamoyillari. Janubiy Koreyada ta'lim tizimining istiqbolli rivojlanishi. 
4  O‗quv 
jarayoning 
amalga 
oshirish 
texnologiyalasi 
Dars turi : Ma'ruza 
Metod : Tushuntirish, og‗zaki bayon qilish, ―Raqamlar‖ 
Dars shakli : Guruxda va jamoada  
Vosita : Ma'ruza matni, didaktik tarqatma materiallar, test, mavzuga 
oid adabiyotlar, chizma jadvallar, slaydlar, doska, bo‗r.  
Usul : Tayyor yozma materiallar va chizmalar asosida.  
Nazorat : Kuzatish, o‗z -  o‗zini nazorat qilish.  

 
223 
Baholash : Rag‗batlantirish va reyting asosida. 
5  Kutiladigan 
natijalar 
O‗ q i t u v ch i. 
Mavzuni qisqa vaqt ichida barcha  
talabalar talabalar tomonidan  
o‗zlashtirishiga erishadi.  
Talabalarning mustaqil  
fikrlari va faolligini oshiradi.  
Ularga mavzuga nisbatan  
qiziqishini uyg‗otadi, o‗z oldiga  
qo‗ygan maqsadlarga erishadi. 
T a l a b a. 
Mavzuga  doir  yangi  bilimlarni 
egallaydi,  nutq  rivojlanadi  va 
eslab  qolish  qobiliyati  kechadi. 
Kerakli  adabiyotlar  va  ularning 
mazmuni 
bilan 
qisqacha 
tanishadi.  
Ma'ruza  rivojlanadigan  savol  va 
javoblarni 
ongli 
ravishda 
tinglab,  eng  muhim  joylarini 
yozib olishadi. 
6  Kelgusi rejalar 
( tahlili 
o‗zgarishlar ) 
O‗ q i t u v ch i. 
O‗tilgan mashg‗ulotni tahlil qilish, 
yo‗l 
qo‗yilgan 
xato 
va 
kamchiliklarni  o‗ziga  qayd  etish, 
buni  bartaraf  etish  maqsadida  o‗z 
ustuda 
ishlash 
va 
pedagogik 
mahoratini  amalga  oshirishning 
o‗zgartirilgan 
texnologiyasini 
ishlab chiqish. 
T a l a b a. 
Mavzuga 
oid 
adabiyotlarni 
o‗rganish  konspektlarish,  o‗z 
fikrini 
ravon 
bayon 
qilish 
ko‗nikmasiga ega bo‗lish