O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
 
1. Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat
qilayotgan firmaning foydasini maksimallashtirish shartlari nimalar? 
2. Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat
qilayotgan firmaning talab chizig‘i qanday ko‘rinishga ega? 
3. Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat
qilayotgan firmaning muvozanat holati qanday aniqlanadi? 
4. Firmaning uzoq muddatli o‘rtacha xarajatining tarkibi qanday aniqlanadi? 
5. Tarmoqning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holati qanday aniqlanadi? 
6. Uzoq muddatli oraliqda tarmoqning kengayish mexanizmini tushuntirib bering. 
7. Firmaning uzoq muddatli oraliqdagi taklif chizig‘i nimalar bilan belgilanadi? 
 

---

186 
15-bob. RAQOBAT VA YAKKA HOKIMLIK 
 
14.1. Raqobatlashmagan bozorlar va ularning xususiyatlari 
Sof monopoliya - bu bitta sotuvchi va ko‘p xaridorlar qatnashgan bozor, yoki 
o‘rnini bosadigan tovar bo‘lmagan tovarni sotadigan yagona sotuvchi bo‘lgan bozor 
vaziyati, yoki tarmoqda yagona hukmron firma bo‘lib, firmaning ishlab chiqarish va 
sotish chegarasi tarmoq chegarasiga teng bo‘lgan bozor. Sof monopoliya va 
raqobatlashgan bozor bir-biriga teskari bozorlar hisoblanadi (14.1-jadval). 
14.1-jadval 
Raqobat muhitiga ko‘ra bozorlarning xususiyatlari 
Mezonlar 
Sof raqobat 
Nomukammal raqobat turlari 
Monopolis-
tik raqobat 
Oligopo-
liya 
Sof mono-
poliya 
Bozordagi firmalar soni 
juda ko‘p 
ko‘p 
kam 
yagona 
Raqobat turi 
narx orqali 
narxsiz 
kelishuv 
yo‘q 
Tarmoqqa 
kirish 
yoki 
chiqishga to‘siqlar 
yo‘q 
kuchsiz 
odatda bor bor 
Mahsulotni tabaqalanishi yo‘q, bir xil
bor 
mumkin 
yo‘q (bitta 
mahsulot) 
Mahsulotga talab elastik-
ligi 
eng yuqori 
o‘rtacha 
kichik 
eng kichik 
Iqtisodiy 
foyda 
olish 
imkoniyati 
uzoq 
muddatli 
oraliqda 
iqtisodiy foyda yo‘q 
firmalar doimo iqtisodiy 
foyda oladi
Narx va chekli xarajat 
nisbati 
narx 
chekli 
xarajatga teng 
(P=MC) 
narx chekli xarajatdan katta 
(P > MC) 
Misol 
qishloq 
xo‘jaligi 
bozori 
restoranlar, 
dorixonalar 
mineral 
o‘g‘itlar 
bozori 
O‘zbekiston 
temir 
yўllari