Оъзбекистон республикаси

1-LABORATORIYA ISHI.
O`zgarmas tok ko`prigi yordamida qarshiliklarni o`lchash.
Ishning maqsadi: o’tkazgichlar qarshiligini o’zgarmas tok ko’prik sxemasi yordamida o’lchash usuli bilan tanishish, qarshiliklarni o’lchash, o’tkazgichlarni ketma-ket va parallel ulashdagi qarshilikni hisoblab formulalarni tekshirish.
NAZARIY MA’LUMOT

O’zgarmas tok ko’prik sxemasi (Uitson ko’prigi) usuli o’tkazgichlar qarshiligini aniqlash usullaridan biri hisoblanadi. Mazkur usul juda katta aniqlikka ega bo’lib, laboratoriya o’lchashlarida keng qo’llaniladi. 1-Rasmda ko’prik usulining sxemasi ko’rsatilgan . o’lchanayotgan R_x qarshilik va uchta o’zgaruvchan R_o R₁ R₂ qarshiliklarni berk ASBD to’rtburchak hosil qiladigan tarzda ulanadi. To’rtburchakning bir diagonaliga galvanometr ulangan . agar galvanometrdagi tok kuchi nolga teng bo’lsa, ASDA va SBDS konturlariga Krixgofning 2- qoidasini qo’llab,

I_x*R_x- I₁R₁=0 (1)

I_0*R₀- I₂R₂=0

ifodani hosil qilish mumkin.


S va D tugunlarga Kirxgofning 1- koidasi qo’llaniladi,

I_s=I_x, I₁=I₂ (2)

hosil bo’ladi.

(1) va (2) munosabatlarga ko’ra

(3)

formula kelib chiqadi. Mazkur formula ko’rikning muvozanati (galvanometr ulangan diaganalidagi tokning noliga teng bo’lishi) shartini ifodalaydi.

Tajribada R₀ o’rniga odatda qarshiliklar magazini ulanadi, AV reoxordning AD va DV qismlari (elkalari esa R₁ va R₂ qarshiliklar rolini o’ynaydi 2-rasm).

Reoxord kalibirlangan (aniq diametrli).

2-rasm
Simdan tayyorlanganligi sababli AD va DV elkalar qarshiliklarning nisbatini ularning uzunliklari nisbati bilan almashtirish mumkin:

bu munosabatni (3) formulaga qo’ysak,

ifoda hosil bo’ladi. Bu ifodadan esa qarshilikni aniqlash formulasini topamiz:

(4)

Bu erda l₁ va l₂ -reoxord elkalarining galvanometr strelkasi nolni ko’rsatgan paytdagi uzunliklari.

O’LCHASHLAR: