O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI


A. QODIRIY NOMLI
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA
INSTITUTI
TABIIY FANLAR FAKUL’TETI


GEOGRAFIYA O’QITISH METODIKASI
KAFEDRASI


Tuproqlar geografiyasi
fanidan
umumiy savollar

Jizzax


TUPROQLAR GEOGRAFIYASI
FANIDAN UMUMIY SAVOLLAR

1. Tuproqlar geografiyasi fanining vazifalari, metodlari va rivojlanish tarixi.

2. Qishloq xo’jaligi ishlab chikarishda Tuproqlar geografiyasining tutgan o’rni va uning muammolari.
3. Gipergenez (nurash) jarayoni va unda tog’ jinslarining o’zgarishi.
4. Gipergenez yo’nalishlari: fizikaviy, kimyoviy va biologik yo’nalishlarning mohiyati, yuzaga kelishi va unda hosil bo’ladigan mahsulotlar.
5. Tuproq hosil qiluvchi ona jinslarning paydo (hosil) bo’lishi va ularning xillari (elyuviy, delyuviy,prolyuviy,allyuviy va boshqalar) .
7. Tuproq hosil bo’lishining biologik asoslari.
8. Tabiatda ozuqa moddalarning aylanishi va ularning mohiyati.
9. Tuproq hosil qiluvchi omillar (faktorlar) ( ona jinslar, iqlim, o’simlik vahayvonot dunyosi, relyef, vaqt, inson faoliyati) va ularning tuprq hosil bo’lishidagi roli.
10. Tuproqning mexanik tarkibi va mexanik elementlar klassifikasiyalari.
11. Tuproq xossalari va tarkibini o’zgarishida mexanik tarkibning ahamiyati.
12. Mexanik tarkibga ko’ra tuproq klassifikasiyasi.
13. Tuproqning fizik xossalari, ularning o’zgaruvchanligi, ahamiyati va yaxshilash yo’llari.
14. Tuproqning fizik-mexanik (ilashimlik, yopishqoqlik, plastiklik, bo’kish, cho’kish) xossalari va ularning ahamiyati.
15. Tuproqdagi suv. Uning holatlari va o’simliklar tomonidan o’zlashtirilishi.
16. Tuproqning suv xossalari ( suv o’tkazuvchanlik, suv o’tkazishlik, suv ko’taruvchanlik, suv sig’imi ) va ularni yaxshilash yo’llari.
17. Tuproqning suv balansi va suv rejimi.
18. Tuprq suv rejimi tiplari va ularni tartibga solish yo’llari.
19. Tuproq havosi. Uning tarkibi. Tuproqning havo xossalari va rejimi. Ularni yaxshilash yo’llari.
20. Tuproqning issiqlik xossalari va rejimi. Ularni yaxshila yo’llari.
21. Tuproq strukturasi (donadorligi) . Uning yuzaga kelishi. Xillari va ahamiyati.
22. Tuproq strukturasining buzilishi (yo’qolishi) va uni tiklash yo’llari.
23. Tuproqning organik qismi. Tuproqda organik qoldiqlarni to’planishi va parchalanishi (gumifikasiya va mineralizasiya jarayonlari) .
24. Tuproq gumusining hosil bo’lishi tarkibi va xossalari.
24. Tuproq kolloidlari, ularni hosil bo’lishi, tuzilishi va xossalari.
26. Kolloidlarni koagulyasiyasi va peptizasiyasi ularni yuzaga kelishi va tuproq hosil bo’lishidagi ahamiyati.
27. Tuproq eritmasi, uning tarkibi va ahamiyati.
28. Tuproq eritmasining reaksiyalari: Kislotalilik, ishqoriylik va buferlik.
29. Tuproq unumdorligi, uning xillari va unumdorlikni oshirish yo’llari.
30. Tuproqlar eroziyasi. Uning yuzaga kelishi va zarari.
31. Suv eroziyasi va unga qarshi ko’rash choralari.
32. Shamol eroziyasi va unga qarshi ko’rash choralari.
33. Tabiatda tuproqlarning tarqalish qonuniyatlari.
34. Tuproqlar klassifikasiyalari.
35. Tuprqshunoslikdagi taksonomik birliklar va ularni ajratish.
36. Arktik mintaqa tuproqlari. Poligonal tuproqlarni tarqalishi, hosil bo’lishi va xossalari.
37. Subarktik mintaqada tundra-geyli tuproqlarni hosil bo’lishi, tuzilishi va klassifikasiyasi.
38. Tayga o’rmon mintaqasi tuproqlarini tarqalishi, podzol tuproqlarni hosil bo’lishi,tuzilishi va klassifikasiyasi.
39. O’rmon-dasht mintaqa tuproqlari. Sur o’rmon tuproqlarini tarqalishi, hosil bo’lishi va klassifikasiyasi.
40. Dasht mintaqasi tuproqlari. qora tuproqlarni tarqalishi va hosil bo’lishi.
41. Qora tuproqlar klassifikasiyalari va ular tipchalariga tavsif (xarakteristika) .
42. quruq dasht mintaqa tuproqlari. Kashtan tuproqlarning tarqalishi, hosil bo’lishi va klassifikasiyasi.
43. Chala cho’lning qo’ng’ir tuproqlari. Ularning tarqalishi. Hosil bo’lishi va klassifikasiyasi.
44. Cho’l mintaqasining tuproqlari: taqirlar, taqirlangan tuproqlar, bo’z (sur)- qo’ng’ir va qumli cho’l tuproqlari.
45. Tog’ oldi cho’lli dashtlar quruq subtropiklar mintaqasi tuproqlari. Bo’z tuproqlarining tarqalishi, va o’rganilish tarixi.
46. Bo’z tuproqlarning hosil bo’lishi, tuzilishi, xossalari, klassifikasiyasi va qishloq xo’jaligida tutgan o’rni.
47. Sug’oriladigan bo’z tuproqlar. Ularning hosil bo’lishi,tuzilishi,xossalari va klassifikasiyasi.
48. Sho’rlangan tuproqlar. Ularni tarqalishi va tuproqda tuz to’planish sharoitlari.
49. Sho’rlangan tuproklar klassifikasiyasi va ular meliorativ holatini yaxshilash yo’llari.
50. O’zbekistonda sug’oriladigan yerlarning qayta sho’rlanishi va unga qarshi ko’rash choralari.
51. Sho’rhoklar. Ularning hosil bo’lishi, klassifikasiyasi va meliorasiyalash.
52. Sho’rtoblar. Ularning hosil bo’lishi, tuzilishi va klassifikvsiyalari.
53. Sho’rtoblarning meliorativ holatini yaxshilash yo’llari.
54. Tog’li hududlar tuproqlari va ularni joylanish xususiyatlari.
55. Markaziy Osiyo tog’liklari tuproqlari va ularni xalq ho’jaligidagi ahamiyati.
56. Daryo qayiri tuproqlari. qayirning tuzilishi va qayir tuproqlarini hosil bo’lishi.
57. O’zbekistonda tarqalgan gidromorf tuproqlar o’tloqi, o’tloqi-botqoq, (botqoq-o’tloq) va botqoq tuproqlarni hosil bo’lishi.
58. Agro ishlab chiqarish guruhlari tuproqlarni agro guruhlarga ajratish.
59. Yer kadastri va tuproqlar banitirovkasi.
60. Yerlarni iqtisodiy jihatdan baholash va uning mohiyati.