O‘zbekiston Respublikasida birlamchi energiya

Naftalin. Bu quvur ichki devorlariga yopisha borib, uning kesimini kichraytiradi va gaz quvurining o‘tkazish qobiliyatini pasaytiradi. Shu-

ning uchun uning miqdori yozda 10gr/100 m³, qishda esa 5 gr/100 m³ dan oshmasligi kerak.

Ammiak. Gaz quvurini korroziyaga olib boradi hamda zaharli mod- dalar ajratib chiqaradi, uning miqdori 2 gr/100 m³ dan oshmasligi kerak.
Karbonat angidrid (SO₂). Zararsiz modda, lekin u yonmaydi, gazda ma’lum hajmni egallab, uning issiqlik berish qobiliyatini pasaytiradi. Shuning uchun miqdori 2% dan oshmasligi kerak.
Gazlarning turi
Gazlashtirish tizimlarida ishlatiladigan gazlar ikkiga bo‘linadi:

1. 
   Tabiiy gazlar, ya’ni yer ostidan qazib olinadigan gazlar.
   
2. 
   Sun’iy gazlar - qattiq yoki suyuq yoqilg‘ilarni qayta ishlash natijasida hosil qilinadigan gazlar.
   

Tabiiy gazlar ikkiga bo‘linadi:

1. 
   Toza gaz konlaridan chiquvchi gazlar. Bunday toza tabiiy gazlar gaz konlaridan qazib olinib, uning asosiy qismini metan (SN₄) tashkil qiladi. Uning miqdori 92 - 98 % ga boradi. Qolgan qismini esa boshqa uglevodorodlar tashkil qiladi. Bu gazlarning issiqlik berish qobiliya- ti - 34 - 39 MJ/m³. Bu gazlar havodan yengil.
   
2. 
   Yo‘ldoshgazlar. Bu gazlar yer osti qatlamlarida neft bilan aralash bo‘lib, neftni qazib olish jarayonida u bilan birga chiqadi va yer sathiga chiqqandan so‘ng bosim pasayishi natijasida neftdan ajraladi. Shuning uchun uni yo‘ldosh gazi deb atashadi. Uning tarkibida metan miqdo­ri - 40 - 60 %, qolgan qismini esa boshqa og‘ir uglevodorodlar tashkil qiladi. Shuning uchun yo‘ldosh gazlarning issiqlik berish qobiliyati yuqo- ri - 45 - 50 MJ /m³ gacha yetadi.
   

Sun’iy gazlar to‘rtga bo‘linadi:

1. 
   Qattiq yoqilg‘ini havosiz joyda 900 - 1100°C gacha qizdirish natijasida koks gazi hosil bo‘ladi. Koks gazining issiqlik berish qo­biliyati - 16 - 18 MJ/m³. Ularning asosiy qismini uglerod oksidi (SO) tashkil qiladi. Bundan tashqari, ularning tarkibini SO₂, N₂S, N₂ va boshqa gazlar tashkil qiladi.
   
2.