O‘zbekiston respublikasida sug‘urta xizmatlari yo‘lida chorvo‘chilik mammolari va yechim yollari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA SUG‘URTA XIZMATLARI YO‘LIDA CHORVO‘CHILIK MAMMOLARI VA YECHIM YOLLARI.

Utemuratova Rayxan Bahadirovna

Toshkent amaliy fanlar universiteti talabasi


Annotatsiya: Maqolada chorvachilik xo‘jaliklari, qishloq xo‘jaligi korxonalari faoliyati bilan bog‘liq risklar va ularning sug‘urta bilan bog‘liq muammolari hamda davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash orqali sug‘urta xizmatlari samaradorligiga erishish masalalari yoritilgan va xulosalar chiqarilgan.
Kalit so‘zlar: qishloq xo‘jaligi, chorvachilik, chorvachilik faoliyati bilan bog‘liq risklar, qishloq xo‘jaligi sug‘urtasi, sug‘urta tariflari, sug‘urtani davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash, risklarni boshqarish.
Аннотация: В статье описаны риски, связанные с деятельностью животноводических хозяайств, сельскохозяйственных предприятий и их проблемы связанные страхованием, а также вопросы достижения эффективности страховых услуг за счет государственной поддержки и сделаны выводы.
Ключевые слова: сельское хозяйство, животноводства, риски, связанные с деятельностью животноводством, агрострахование, страховые тарифы, государственная поддержка страхования, управление рисками.
Annotation: The article describes the risks associated with the activities of livestock farms, agricultural enterprises and their problems associated with insurance, as well as the issues of achieving the effectiveness of insurance services through state support and draws conclusions.
Keywords: agriculture, animal husbandry, risks associated with livestock activities, agricultural insurance, insurance rates, state support for insurance, risk management.

Mamlakatimizda chorvachilikni rivojlantirishga davlatimiz tomonidan alohida e’tibor qaratilmoqda. Xususan, shaxsiy sho‘ba, dehqon va fermer xo‘jaliklarida chorva mollarini ko‘paytirish, chorvachilik tarmog‘ini iqtisodiy rag‘batlantirish, sohani rivojlantirishga subsidiyalar ajratish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishni ta’minlash yo‘li bilan soha rivojida ijobiy o‘zgarishlarga erishish uchun imkoniyatlar yaratilmoqda. imtiyozli kreditlar bilan sanoatni yo‘lga qo‘yish va soha uchun keng ko‘lamli xizmatlarni tashkil etish.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Qishloq xo‘jaligini barqaror rivojlantirish va agrar tarmoqda fermerlikni qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishni rivojlantirish masalalariga bag‘ishlangan Murojaatnomasida “Biz bundan buyon ham qishloq xo‘jaligini rivojlantirishni davom ettiramiz. chorvachilik, ipakchilik kabi boshqa tarmoqlarda ham bugungi kun talablariga javob beradigan klasterlar yaratish ustida ish olib borish”. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2020-2030-yillarda O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirish strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmonida “Chorvachilik mahsuldorligini oshirish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishni barqaror intensivlashtirishga qaratilgan ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish. baliq va parranda go‘shti, shuningdek sut”[1]. Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining chorvachilik sohasini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan farmoni, tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash, tijorat banklarini subsidiyalash masalalarini ishlab chiqish maqsadida chorvachilik tarmog‘ini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida chorvachilik mahsulotlarini yetishtirish va qayta ishlash loyihalarini amalga oshirish, davlat jamgʻarmasi mablagʻlari hisobidan chorvachilik, parrandachilik, baliqchilik va quyonchilik dasturlarini ishlab chiqish, shu jumladan chorvachilik komplekslarini qurish, kreditlar va kreditlar berish masalalari hamda yirik va mayda shoxli hayvonlarning naslli chorva mollarini olish, chorvachilik mahsulotlarini yetishtirish va qayta ishlash loyihalarini amalga oshirish bo‘yicha tijorat banklarining kafolatlari ko‘rsatilgan.
Qishloq xo‘jaligida amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida 2020-yilning yanvar-dekabr oylarida chorvachilik sohasida ijobiy o‘sish ta’minlandi va 2019-yilning shu davriga nisbatan go‘sht yetishtirish (tirik vaznda) 102,1 foizga o‘sishga erishildi. foizga, sut 102,8 foizga. Chorvachilik mahsulotlarini fermer xo‘jaliklari toifalari bo‘yicha olib qaraydigan bo‘lsak, 2020 yilda fermer xo‘jaliklarining ulushi 5,1 foizni, qishloq xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlarning ulushi 3,5 foizni, dehqon (shaxsiy yordamchi) xo‘jaliklarning ulushi 91,4 foizni tashkil etdi. 2019 yilning shu davriga nisbatan dehqon xo‘jaliklarining ulushi kamaygan. [2]
Bunday kutilmagan tabiiy hodisalar va tabiiy ofatlar natijasida yetkazilgan zarar oqibatlarini bartaraf etishda sug‘urtaning o‘rni ham muhim. Shundan kelib chiqib, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 30-sentabrdagi 830-son qarori bilan tasdiqlangan “Aholining va chorvachilik xo‘jalik yurituvchi subyektlarning xonadonlarida boqiladigan uy hayvonlarini sug‘urta qilish tartibi to‘g‘risida”gi nizomda bu masalaga alohida e’tibor qaratilmoqda. [1]
Yuqoridagi qarorda “O‘zagrosug‘urta” aksiyadorlik jamiyatining hududiy filiallari va boshqa sug‘urta tashkilotlari chorvachilik tarmog‘ini sug‘urta qilish bilan shug‘ullanishi belgilab qo‘yildi.O‘zbekistonda hayvonlar ixtiyoriy ravishda sug‘urta qilinadi.
Uy hayvonlarini sug‘urtalashda sug‘urta mukofoti uy hayvonlarini sug‘urtalash to‘lovlariga nisbatan 8,0 foiz miqdorida belgilanadi.