O'zbekiston tarixi
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
!
0 ‘sha manba, 2 -varaq. 2 0‘sha manba, 2-5-varaqlar. 263 borish, Pavlik Morozov «jasorati»ni takrorlash yoii edi. Ikkinchi yoi Shohmurod hayotini saqlab qolishning kafolatigina boiib qolmasdan, unga «oltin qafasda parvoz» qilish imkoniyatini ham berar edi. U ikkinchi yoini tanladi. Shohmurod sho„rolar bilan «bitim» tuzadi, otasi yoiini inkor etuvchi va uni la‟natlovchi xatga imzo chekadi. Bu xat 1929-yil 16-iyunda «Izvestiya» gazetasida «Buxoro amirining o„g„li o„z otasiga shunday deydi» degan sarlavhada eion qilinadi. Unda biz quyidagilami o„qiymiz: «Men senga umrimda birinchi va sc^nggi marotaba xat yozayapman. Men xat yozishni, oramizda hech qanday aloqa o'matilishini istamagan edim. Lekin keyingi kunlarda yuz bergan voqealar meni senga yuragimning qoni bilan xat yozishga majbur etdi. 1917-yilda dunyo insoniyat tarixida birinchi marta ikki lagerga boiindi: kapitalizm lageri va sotsializm lageri. 1918-yil keldi. Bu vaqtda sening krepostnoy hokimiyatingda teskarichilik juda kuchaydi. Registon kambag'al kosiblari va dehqonlari qattiq zulmga qarshi bosh ko„tarishga jur‟at etgan va sen hukmronlik qilgan vaqtda butunlay talangan kishilaming qoni bilan toidi. Sen esa aysh-ishrat bilan mashg„ul eding. Ota-o„g„il boi- ganimiz holda men bilan yiliga bir marotaba uchrashar, boshqa vaqtlarda bizlar (uch birodar) o„z onalarimiz bilan birga yashar edik. Sen o„g„illaring borligini bilmas eding! Sen ulami anglamas eding. Lekin onamning shikoyatlari hali esimda turibdi. 1920-yil keldi. Buxorodagi mustabid, krepostnoy, yarim mustamlaka va teskarichi hokimiyat qulatildi. Mullalaming, boylaming hokimiyati, sening hokimiyating qulatildi. Amir hokimiyati yo„q boidi. Uning o„miga yangi hokimiyat - xalq hokimiyati keldi. Yangi tashkil etilgan Buxoro xalq sho„rolar respublikasi bizlami o„z bag„riga oldi. U bizlami boqdi va kiyintirdi. 1923-yilda bizlar o„qimoq uchun Moskvaga bordik. Bu vaqtga kelib Turkiston sho„rolari, Buxoro va Xorazm respublikalari birlashib, 0„zbekiston sho„rolar respublikasini jumhuriyatini tashkil etdilar. 0„zbekiston Respublikasi boshqa respublikalar bilan teng huquqqa ega boigan holda SSSR tarkibiga kirdi. Yolgiz sengina emas, balki sening xo„jayining boigan msiya samoderjaviesi tomonidan ham ezilgan amir Buxorosi tugadi. Buxoro yangi, boshqa boidi. Hozir u yerda zo„rlik va zulm yo„q, u yerda nodonlik, savodsizlik yo„qolmoqda, maktablaming soni ko„paymoqda. Batraklar va mehnatkash xalqning o„n minglab bolalari bu maktablarda har xil ilmlami o„rganishmoqda. 264 Bolsheviklar partiyasining to„g„ri rahnamoligi ostida xalq xo„jaligi rivojlanmoqda va mustahkamlanmoqda. Men olti yildan buyon Butunittifoqning siyosiy va iqtisodiy markazi bo„lgan Moskvada o„qimoqdaman. Men ishchilar fakultetida bilim oldim. Bu yerda orttirgan o„rtoqlarim bilan birga o„qib va yashab katta sho„rolar jamoasining a‟zosi bo„ldim. Men seni yomon ko„raman. Men otam yo„q, deb hisoblayman va senga ham o„g„ling borligini yodingdan chiqarishingni taklif etaman. Men sening ilgarigi o„g„ling emasman, u yangi til bilan gapiradi. U hur fikrli va turmushga yangicha qaraydigan kishiga aylandi. Dunyo ikki lagerga boiindi. Inqilobiy harakat yolg„iz G„arbda emas, balki Sharqda ham o„smoqda. Xitoy qullari mustamlakachilik zulmiga qarshi qo„zg„oldilar, hindilar mustaqillik uchun intilmoqdalar. Inqilob o„ti butun yer yuziga yoyilmoqdakim, u shubhasiz alangaga aylanib, zindonlami yondiradi. Mustamlakachilar millatlar o„rtasiga nifoq soladilar, ulami o„z qullariga aylantirish uchun aldaydilar... Sen, inidan quvilgan tulki, Sho„ro Turkistoniga hujum qilishni, keyin esa mustamlakachi homiylaring himoyasi ostida Buxoroga kelishni o„ylabsan. Sen shu yo„1 bilan Sho„ro hukumatini yiqitib, yana amir Buxorosini tuzmoqchi boiayapsan. Bu yerda farq bitta: ilgari sen xalqni ezib, topganlaringni Russiya hokimi mutlag„i bilan bo„lishar eding. Endilikda esa ochofatligi bilan tanilgan dunyo yirtqichi - Angliya bilan hamtovoqlik qilmoqchisan. Lekin sen chuchvarani xom sanayapsan. Tojikistonda Sho„ro hokimiyati yashaydi va yashayajak. Sho„ro hokimiyatini barpo qilish oson boimadi. Senday iflos, ahmoq va darbadar odam Sho„ro hukumatini osonlik bilan yo„qota olmaydi. Sen 1920- yilda Buxorodan qochayotib butun Sharqiy Buxoroga bosmachilik umg„ini sepding. G„olib ishchi- dehqon qizil qo„shini va ko„ngilli askarlar bosmachilami tor-mor keltirdilar. Lekin bosmachi shaykalari sho„ro tuprog„ida yana paydo bo„la boshladilar. Bu gal ham Qizil qo„shin aldangan kishilar to„dasini tor-mor qilajak. Sho„ro Tojikistonining ortida 140 million kishilik kuchli Sho„ro Ittifoqi turibdi. Sho„ro Ittifoqini G„arbdagi ishchilar sinfi va butun mustamlaka Sharqi himoya qiladi. Bular mening senga aytgan eng so„nggi so„zlarimdir. Sen bilan abadiy ajralishamiz. Agar o„zim istamaganim holda taqdir meni sen bilan uchrashtirsa, unda sen bilan dushmanlarcha uchrashamiz. Sening sobiq o„giing Shohmurod» 1 . 1 Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|