O'zbekiston tarixi

1
 0‘zR MDA, 837-fond, 27-ro‘yxat, 152-ish, 47-varaq.
2
0‘sha manba, 53-varaq.
3
Rajabova R.Yo. va boshqalar. 0‘zbekiston tarixi. (1917-1993 yy.). /Ilmiy muharrir 
0‘zFAAA.Asqarov/.-Т.: 0‘qituvchi, 1994, 199-bet. 
4
Закономерности роста уровня жизни населения в условиях некапи-
талистического развития. - Т.: Фан, 1976, 75-бет. 
5
 Народное хозяйство СССР за 70 лет. - М.: Финансы и статистика, 1987. 434-бет.
6
 Народное хозяйство СССР за 70 лет. - М.: Финансы и статистика, 1987, 458-бет.
376

---

tirish harakati boshlandi. Buning oqibati oiaroq xususiy mulkchilik bitirildi, 
hamma narsa davlat mulkiga aylantirildi. Xususiy ishlab chiqarish tugatildi, 
kosib-hunarmandlar davlat uchun ishlaydigan boidilar. Xususiy, ya‟ni erkin 
savdo man etildi, savdo-sotiq hukumat idorasi va nazorati ostiga o„tdi. 
Raqobat oidi. Maiumki, raqobat boimagan yerda yangilik yaratish ham, sifat 
uchun 
kurashish 
ham 
boimaydi. 
Majburiy 
rejalar, 
shartnomalar, 
majburiyatlar asosida ish yuritiladigan boidi. Qisqasi, xususiy xo„jalik 
bitirilib, «xalq xo„jaligi» deb atalgan davlat tizimi o„matildi. Barcha soha va 
tarmoqlar markazdan - Moskvadan idora etiladigan boidi. Mana shu usulda 
iqtisodiy taraqqiy ot keng quloch yoyolmadi. U sirtmoqqa ilindi. Yuqorida 
qayd 
etganlarimizning 
dastlabki 
oqibati 
oiaroq 
mamlakatimizga, 
xalqimizning boshiga ocharchilik balosi keldi, keldi emas, keltirdilar. 
Millionlab yurtdoshlarimiz oiishdi, bu zaminda hatto it-mushuklar 
ko„rinmaydigan boiib qoldi...»
1
. 
Och-nochorlikdan о„lib ketgan minglab oilalaming farzandlari yetim 
qoldi. Ulaming maium bir qismi bolalar uylariga joylashtirildi. Bolalar 
uylarining 
miqdori 
esa 
oshdi. 
30-yillaming 
oxirlariga 
kelganda 
respublikadagi jami 150 bolalar uylarida 16310 bola bor edi, ulaming 49% 
o„zbeklar, 22,7% mslar, 15,2% qozoqlar, 3,1% tatarlar, 2,6% mahalliy 
yahudiylar va 0,5% uyg„urlar
2
dan iborat edi. 
1930- 
yillarda 0„zbekistonda sun‟iy vujudga keltirilgan ochar- 
chilikning bosh sababchisi Sho„ro hukumati va Kompartiyaning adolatsiz 
siyosati boidi. Ana shu siyosatning tarkibiy qismi soliq siyosati edi. 
Respublikada amalga oshirilgan quloqlami sinf sifatida tugatish asosida avj 
olib ketgan jamoalashtirish yillarida adolatsiz va notekis soliq siyosati 
qoilanildi. Bunday siyosat oqibatida dehqonlaming turli xil ijtimoiy 
gumhlariga solinadigan soliqlar miqdori o„rtasidagi farq astronomik 
miqdorga yetgan edi. Jumladan, har bir xonadonga hisoblaganda jamoa 
xo„jaligi a‟zosiga nisbatan yakka xo„jalik xonadoni 10 marta, quloq xo'jaligi 
esa 140 marta ko„p miqdorda soliq toiagan. Quloq xonadoniga tushadigan 
soliqlar 1929—1930-yillarga nisbatan 1931-yilda 2,2 baravar oshdi. 
Natijada mamlakat aholisini oziq-ovqat va xom ashyo mahsulotlari bilan 
muttasil ta‟minlab kelgan qishloq mehnatkashlarining katta qismi quloq 
sifatida tugatilgan boisa, yana bir boshqa qismi quloq boiishdan saqlanib 
qolish uchun umuman xo„jalik ishlari bilan