O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)
Download 5.41 Mb. Pdf ko'rish
|
l32MmY01DL7iLbVLIVEmcDPgpD4LasJXjJapnzXy
- Bu sahifa navigatsiya:
- Savol va topshiriqlar 1.
- 41-§. mE’mORchIlIK VA TASVIRIy SAN’AT
|
O‘zingizni sinang!
Xalq dostonlari – ... maqomlar – ... muhammad Rahimxon II – ... Tarixiy hujjat «Biz kim, Xorazm mamlakatining oliy xoqoni Muhammad Rahimxon Soniy quyidagi farmoni oliyga imzo chekdik. Xorazm maqomlari xalqning daxlsiz mulki deb e’lon qilinsin. Ushbu farmoni oliyga shak keltirgan va maqomlarni kamsitgan yoki uni buzib ijro etgan kimsalar qattiq jazolansin!» 1882yil Savol va topshiriqlar 1. Xalq an’anaviy teatrlari haqida nimalarni bilib oldingiz? 2. Turkiston o‘lkasiga rus teatrlari qachondan kirib kela boshladi? 3. Qo‘qonda dastlabki havaskorlik teatrini kim tashkil qilgan? Uning tash- kilotchisi haqida nimalarni bilasiz? 4. XIX asr oxirida Turkistonda qaysi musiqa asboblari bo‘lgan? 5. Xorazm maqomi va musiqasi ravnaqida Muhammad Rahimxon II (Feruz)- ning o‘rni nimalardan iborat? 150 41-§. mE’mORchIlIK VA TASVIRIy SAN’AT XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Turkistondagi yalpi iqtisodiy ta- nazzul, o‘zaro urushlar, Xiva xonligi va Buxoro amirligining isyonchi guruhlarga qarshi kurashi, shuningdek, Rossiya imperiyasining harbiy yurishlari nafaqat siyosiy va iqtisodiy, balki madaniy taraqqiyotga ham salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Uning oqibatlari kelgusidagi o‘lka taraqqiyotida og‘ir asoratlar qoldirdi. Bu asorat izlari o‘zbek me’morchiligini ham chetlab o‘tmadi. Shunday bo‘lsa-da, bu davr milliy me’morchiligida be- takrorlik va rang-baranglik hamda an’anaviy arxitektura saqlanib qoldi. XIX asrning oxirlarida Buxoro va Xorazm me’- morchiligi qadimiy an’analarni saqlagan holda zamon ruhi bilan boyib bordi. Saroy majmualari, madrasa, jome masjidlari, kasalxona kabi davlat va jamoat binolari, shu- ningdek, ulkan minoralar barpo etildi. Ularni bunyod etganlar o‘z davri- ning yetuk me’morlari bo‘lib, qadimiy Buxoro va Xivaning tarixiy bino- larini vujudga keltirishdek og‘ir, lekin sharafli ishga bosh-qosh bo‘lgan ajdodlarning binokor avlodlari edilar. XIX asr oxiri va XX asr boshla rida nomlari nafaqat Buxoro amirligi, balki Xiva xonligi, Turkiston va Xurosonda ham mashhur bo‘lgan Oblo- qul va Ibrohim Hofizovlar, Mo‘minjon Solihov, Shirin Murodov kabi ko‘plab ustalar yetishib chiqdi. XX asr bosh- larida barpo etilgan Sitorai Mohi Xosa qurilishida yuqorida nomlari zikr etil- gan me’morlar, ustalar faol qatnashgan edilar. Majmua ning maxsus Oqsaroy zaliga pardoz berish ishini Usta Shirin Murodov boshchiligida bir guruh usta ganchkorlar amalga oshirdilar. Xorazm me’morchilik maktabi ning sarkori Odina Muhammad Murod par- doz hamda naqshinkor parchinlarni joylashtirishning barcha sir-sino at larini mukammal egallagan. Usta kulollar Nur- muhammad, Abdujabbor, uning o‘g‘ li So‘ fimuhammad Niyoz va Abdullalar esa oddiy loydan go‘zal san’at asarla- Download 5.41 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|