Hasharotlarning morfologiyasi, anatomiyasi va fiziologiyasi Reja: 1. Hasharotlarning morfologik tuzilishi. 2. Hasharotlarning ichki organlari tuzilishi. 3. Hasharotlar fiziologiyasi. - Hasharotlarning gavdasi to`lig` 3 bo`g`imga ajralgan. Buni 3 ta tegma deyilib, boshi Cepalon, ko`kragi - thorax, korni abdomen deyiladi. Boshi yaxlit bo`lib, segmentlar - 5 ta, ko`kragida 3 ta, g`orinda 2-ta. Umuman hamma sigmentlar soni 19 ta bo`lishi mumkin.
- Boshi - ko`p oyog`li hasharotlar singari og`iz oldi kuragi va 4 ta tana sigmentining birga g`o`shilishidan hosil bo`lgan. Ayrim hasharotlarda esa bosh tepasi, ensa, chakka, lunj deb ataladigan g`ismlari bor. Bosh g`ismida 4 juft oyog` mo`ylovlar va og`iz apparatiki hosil g`iluvchi 3 juft oyog` mavjud.
- Hid bilishda muylovlari muhimdir, ular har xil shaklda bo`lishi mumkin. Og`zi ularni hayot kechirishiga g`arab: kemiradigan bo`lishi, unda yug`ori jag`lar - mandibo`llalar, pastki jag`lar - maksillalar ularni bo`g`im oyog`laridan iborat. Bundan tashg`ari 3-nchi juft og`iz oyog`lari kelib chig`ishi jihatidan ikkinchi juft maksillalar deyilib, pastki lablarni hosil g`iladi.
- Hasharotlarni og`iz organlarini o`zgarishi sharoitning ho- disalariga, yashash sharoitiga moslashgan.1) Suyug` ovg`at(nektar) bilan ovg`atlanuvchilarga suruvchi apparat deyiladi. Bunga kapalaklar, arilar, ulardagi surish apparati shunday moslashganki ular xitindan iborat bo`lib, o`simliklardagi shirani surishga moslashgan.
- Masalan, chivinlar ilgari chakmas edi. Ularda shunday xu-susiyat keyingi paytlarda paydo bo`ldiki, ular chakishga o`tdilar, balki bir necha yildan keyin pashshalar kabi surishga moslashib ketishi mumkin. Shuning uchun ham ayrim hasharotlarni sanchib suruvchi apparati hatto 20 sm.ga yetadi. G`andalalar hayvon terisini hatto teshib undagi suyug`lik va g`onni surishga moslashganligi hasharotlarni fag`at o`simliklar bilan emas, hayvonlar bilan ozig`lanishidan darak beradi.
- Ko`kragi 3 g`ismdan iborat:
- 1.Ko`krak oldi
- 2.Ko`krak o`rtasi
- 3.Ko`krak oxiri
Do'stlaringiz bilan baham: |
