O’zbekistonda ishlab chiqarishning tarkibiy tuzilishini qayta qurish jarayonida makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash muammolari

O’zbekistonda ishlab chiqarishning tarkibiy tuzilishini qayta qurish jarayonida makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash muammolari.

Tayyorladi: Abduraimov Shaxbozbek

Reja:

• Milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarish tarkibiy tuzilishini shakllanishi va uning mohiyati.
• Milliy iqtisodiyotda iqtisodiy mutanosiblik va ularning turlari.
• Iqtisodiyotning muvozanatli o’sishidagi barqarorlik va davlat tomonidan tartibga solishining zarurligi.
• O’zbekistonda iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash yo’llari va asosiy mezonlari.

Milliy iqtisodiyotdagi muvozanatlik uning turli tomonlari va sohalari o’rtasida mutanosiblik bo’lishini taqazo qiladi.

Milliy iqtisodiyotdagi muvozanatlik uning turli tomonlari va sohalari o’rtasida mutanosiblik bo’lishini taqazo qiladi.

Iqtisodiy mutanosiblik – Iqtisodiyotning turli tomonlari va sohalari o’rtasida miqdor va sifat jihatidan ma’lum moslik bo’lishidir.

Iqtisodiy mutanosiblik turlari:

• Umumiqtisodiy tavsifdagi mutanosibliklar.
• Tarmoqlar aro mutanosibliklar.
• Tarmoq ichidagi mutanosibliklar.
• Hududiy mutanosibliklar.
• Davlatlar aro mutanosibliklar.

Umumiqtisodiy tavsifdagi mutanosibliklar. Bunga milliy daromaddagi tarkibiy qismlar: iste’mol fondi va jamg’arish fondi o’rtasidagi; iqtisodiyotdagi tovar va xizmatlar massasi bn pul massasi o’rtasidagi; aholining daromadlari bn xarajatlar o’rtasidagi mutanosibliklarni misol qilib ko’rsatish mumkin.

Umumiqtisodiy tavsifdagi mutanosibliklar. Bunga milliy daromaddagi tarkibiy qismlar: iste’mol fondi va jamg’arish fondi o’rtasidagi; iqtisodiyotdagi tovar va xizmatlar massasi bn pul massasi o’rtasidagi; aholining daromadlari bn xarajatlar o’rtasidagi mutanosibliklarni misol qilib ko’rsatish mumkin.

Tarmoqlar aro mutanosiblik.

Tarmoqlar aro mutanosiblik.

Bir tarmoqda yaratilgan mahsulot boshqa tarmoqda iste’mol qilinadi yoki pirovard mahsulotga aylantirilib, o’z iste’molchisini topadi. Tarmoqlar aro mutanosibliklarga sanoat bn qishloq xo’jaligi va xalq xo’jaligining boshqa tarmoqlar o'rtasidagi mutanosibliklar misol bo’ladi.

Tarmoq ichidagi mutanosibliklar.

Tarmoq ichidagi mutanosibliklar.

Tarmoqlar ichidagi mutanosiblik alohida olingan tarmoq tarkibidagi soha va ishlab chiqarishlar o’rtasidagi bog’liqlikni ifodalaydi. Masalan, sanoatning qazib olish va qayta ishlash tarmoqlar, chorvachilikning sut va go‘sht ishlab chiqarish sohalari o’rtasida va boshqalar.

Hududiy mutanosibliklar.

Hududiy mutanosibliklar.

Hududlar o'rtasidagi mutanosibliklarning mamlakat iqtisodiy rivojidagi roli to’liq namoyon bo’lmaydi. Lekin alohida hududiy bo’linmalar bir-biriga iqtisodiy va tashkiliy jihatdan bog'liqligi, ixtisoslashish ishlab chiqarish kooperatsiyasi va kommunikatsiyasi nuqtai nazaridan qaralsa, bu bog’liqlikning ahamiyati yaqqol ko’rinadi.

Davlatlar aro mutanosibliklar.

Davlatlar aro mutanosibliklar.

Bu mutanosiblikni 2 holat taqazo qiladi. Birinchidan, dunyoning ko’pchilik mamlakatlari xalqaro mehnat taqsimoti orqali bir-biri bn bog’langan, ikkinchidan, shu bog’liqlik milliy ishlab chiqarishning bir qismi chet elliklar tomonidan xarid qilinadi yoki milliy ishlab chiqaruvchilar o’z iste'molining bir qismi chetdan keltirilgan mahsulotlar hisobiga qondiradi. Bu bog’liqlik qanchalik katta bo’lsa, sof eksport hajmi orqali makroiqtisodiy muvozanatlikka shunchali kuchli ta’sir ko’rsatadi.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish deganda, jamiyat a'zolarining extiyotlarini qondirish darajasini oshirish uchun cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan yanada samarali foydalanishni ta’minlovchi, umumiy iqtisodiy muvozanatga erishish yo’naltirilgan, ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish bo’yicha davlatning faoliyati tushiniladi.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish deganda, jamiyat a'zolarining extiyotlarini qondirish darajasini oshirish uchun cheklangan ishlab chiqarish resurslaridan yanada samarali foydalanishni ta’minlovchi, umumiy iqtisodiy muvozanatga erishish yo’naltirilgan, ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish bo’yicha davlatning faoliyati tushiniladi.

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning asosiy maqsaddi.

Bozor tizimining samarali amal qilishiga imkon tug’diruvchi huquqiy asos va ijtimoiy muhitni ta’minlash;

To’liq bandlik va narxlarning barqaror darajasiga erishishga yordam berish

Raqobatni himoya qilish

Iqtisodiy o’sishni rag’batlantirish

Iqtisodiyotni barqarorlashtirish, ya’ni iqtisodiyotning barcha sohalarini resurslar bilan ta’minlash

Milliy xo'jaliklarning tarmoq va mintaqaviy tuzilishini takomillashtirish

O’zbekistonda iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash yo’llari

• Tarkibiy qayta qurishlar asosida butunlay yangi xalq xo’jalik majmuasini bunyod etish;
• Iqtisodiyotning tarmoq tuzilishi, hududlarning tarkibiy tuzilishini takomillashtirish;
• Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turini o’zgartirish, sifatini yaxshilash va mahsulot tayyorlashga ketadigan jami xarajatlarni kamaytirish;

Chetdan mahsulot olib kelishni qisqartirish;

• Chetdan mahsulot olib kelishni qisqartirish;
• Xalq xo'jaligini xom-ashyo yetishtirishga qaratilgan bir tomonlama yo’nalishni bartaraf etish;
• Tarmoqlar ichidagi va hududiy jihatdan vujudga kelgan nomutanosibliklarni bartaraf etish asosida iqtisodiyotni mutanosib va barqaror rivojlantirish;

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!