O`zbekistonda Sun`iy intelektning rivojlanish bosqichi va o`rni Reja Kirish
Download 35.24 Kb. Pdf ko'rish
|
AIarticle
|
O`zbekistonda Sun`iy intelektning rivojlanish bosqichi va o`rni Reja Kirish. Sun`iy intelektning dolzarbligi va ahamiyati Asosoy qism: 1. Sun`iy intelektning O`zbekiston iqtisodiyoti va siyosatida tutgan o`rni 2. Sun`iy intelekt turlari va imkoniyatlari 3. Talaba va yosh kadrlar o`quv dasturlariga sun`iy intelekt kiritish Xulosa. Information Texnologiyalar bilan kelajak poydevorini qurish. “Sun`iy intelekt” termini birinchi bor ilk kompyuterlar yaratilgandan 10-15 yil o`tib paydo bo`la boshlagan. Bundan ko`zlangan asosiy maqsad odamlarga o`xshab fikr yurituvchi dastur yaratish bo`lgan. Bu harakatlar 1980-yillarga kelib to`xtagan. O`sha davrda sun`iy intelektni algoritmlar yordamida yaratish imkonsiz edi va hozirgi sun`iy intelekt texnologiyalari algoritmga emas, balki, ma`lumotlarga tayangan holda ish ko`radi. Ya`ni biz massiviy ma`lumotlarni ombori yordamida keraksiz ma`lmotlar ichidan kerakli ma`lumotlar to`plami va hattoki yangi xulosalarni ham qo`lga kiritishimiz mumkin. Rivojlangan davlarlarning bari sun`iy intelekt texnloiyalarini hayotning barcha javhalariga tadbiq qilib ulgurdi. Bu texnologiyalar orqali ilm-fan, tibbiyot, sport, iqtisodiyot, siyosat, qishloq ho`jaligi va hattoki kndalik yuushlarda ham foydalilik xususiyatini o`zida saqlaydi. Bugungi kunga kelib, Sun`iy intelekt o`zining yuqori samaradorlikka ega ekanligini butun dunyo bu turdagi texnologiyalardan keng ko`lamda foydalanib kelayotganidan ko`rishimiz mumkin. O'zbekiston iqtisodiyoti hozirgi kunda yuqori tezlikda rivojlanayotgan, va bu rivojlanishning keyingi bosqichlarida sun'iy intelekt katta ahamiyat kasb etadi. Sun`iy intelekt, biznes jarayonlarini optimallashtirish, ta'lim va fan sohalarida rivojlanishni yaxshilash, ma'lumotlarni tahlil qilish va aniqlash, iqtisodiyotda rivojlantirish va boshqa ko'plab sohalarda ishlatilishi mumkin. Sun'iy intellekt turlari ⠀ Sun'iy intellekt deganda ko'pchilik filmlaridagi yovuz robotlar, terminator filmlaridagi kabi qahramonlarni tushunishadi. Aslida esa sun'iy intellektning ham klassifikatsiyalari mavjud. Quyida sun'iy intellekt (artificial intelligence) turlari mavjud ⠀ ANI (Artificial Narrow Intelligence) — kuchsiz sun'iy intellekt sifatida tanilgan bo'lib, ma'lum bir vazifa uchun kodlangan va o'z buyruqlaridan tashqariga chiqa olmaydigan sun'iy intellekt turidir. Bunga misol qilib, Siri, Googel asistenti, Alisa kabilarni keltirish mumkin. ⠀ AGI (Artificial General Intelligence) — bu turdagi sun'iy intellektni kuchli sun'iy intellekt sifatida ham ta'riflashadi. Bu turdagi sun'iy intellekt inson qilishga qodir bo'lgan barcha mashg'ulotlarni bajarish imkoniga ega deb hisoblanadi. Hozirda kompyuter texnologiyalar ma'lumotlarni insonlardan bir necha yuz barobar tez qayta ishlay olishiga qaramasdan, haligacha fikrlash qobiliyatiga ega emas. AGI sohasida hali ham ko'plab izlanishlar olib borilmoqda. ⠀ ASI (Artificial Super Intelligence) — Terminator va Matritsa kabi filmlarda tasvirlangan turdagi sun'iy intellekt uchun ishlatiladigan termin. ASI — sun'iy intellekting barcha sohalarda insonlardan yuqori natijalar ko'rsatishi nazarda tutilgan, lekin bu sohada hali ko'rinarli yutuqlarga erishilgan emas. Sun`iy Intelekt yordamida, bizneslar, start-uplar o'z muvaffaqiyatlarini ko'paytirish uchun mijozlarining talablariga mos tovar va xizmat ko`rsatish imkoniyatiga ega bo`ladilar. Bunda mijozlar bilan to'liq muloqotda qilish, ularning talablariga mos maxsulot va xizmatlar taklif etish va kelajakda yana qanday xarajatlar yuzaga kelishi mumkinligini aniqlashda Sun`iy intelekt asosiy o'rni beqiyos darajada desak adashmagan bo`lmaiz Tijorat markazlari, Sun`iy intelek yordamida mijozlarga xizmat ko'rsatishda, ma'lumotlarni to'play olish va bir -biriga qiyoslashda ham katta ahamiyat kasb etadi. Sun`iy intelek yordamida, mijozlarning xaridlariga oid statistik ma'lumotlar to'plananadi va mijozlarning talablariga mos mahsulotlarni tayyorlashda foydalaniladi. Shui ham ta`kidla o`tish joizki, hozirgi kunga kelb, kompaniya va fabrikalar asosiy fokusini katta miqyosda tovar va xizmatlar turini ko`paytirish o`rniga, o` mijozlari nimani istashlarini inobatga olgan holda, mahsulot va xizmatlar taklif bildirishmoqda Sun`iy intelek ta'lim sohasida ham katta ahamiyat kasb etadi. Tadqiqotchilar va ilg'orlarning Sun`iy intelek yordamida yaratilgan ta'lim dasturlari, talabalar va o'qituvchilar uchun zarur ma'lumotlarni taqdim etish va ta'lim jarayonini optimallashtirishda katta yordam beradi. Shuningdek, Sun`iy intelek masofaviy tibbiyot sohasida ham katta ahamiyat kasb etadi. Bizneslar, siyosiy va iqtisodiyot tashkilotlari, hokimiyatlar va shaxslar uchun tibbiyot xizmatlarini taklif etishda SI yordamidan foydalanishadi. Sun`iy intelektni ilm-fan va ta`lim tizimiga olib kirish katta miqyosdagi tejamkorlik va ta`lim sifatini yaxshilanishiga sabab bo`ladi. Misol qili aytadigan bo`lsak : talim tizimida o'quv va o'qitishni avtomatlashtirish, ta'limga yo'naltiriladigan resurslar va dasturlar tuzish, ta'limga ta'sir qiladigan sharoitlarni baholash, talim muassasalarining rejalashtirilishini tahlil qilish va talabalarining talim yutuqlarini baholashda yordam berishga qaratilgan. Bu holat SI yordamida ta'lim muassasalarining moliyaviy ehtiyojlarini kamaytirish va talim tizimini yanada samarali hollarda tashkil qilish imkonini beradi. Yuqoridagilarni inobatga olib, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2021—2022-yillarda O‘zbekiston sun’iy intellektni rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi farmoni loyihasi e’lon qilindi. Qarorda, 2021–2022-yillarda O‘zbekistonda sun’iy intellektni rivojlantirish strategiyasini amalga oshirish bo‘yicha amaliy chora-tadbirlar rejasi ochiqlandi. Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti qoshida Artificial Intellegence and Data Science ilmiy-tadqiqot institutini tashkil etish mo‘ljallanmoqda. Bunda : -Artificial Intellegence and Data Science ilmiy-tadqiqot institutini tashkil etish qaror loyihasini ishlab chiqish; qarorda ilmiy-tadqiqot faoliyatining mashinaviy o‘rganish (Deep learning, Neural network), kompyuter yordamida ko‘rish (Computer vision) va ma’lumotlar tahlilchisi (Data analyst) yo‘nalishlarini doktorant va mustaqil tadqiqotchilarni tayyorlash uchun qo‘shimcha kvotalar ajratishni belgilash; Shuningdek, Sun’iy intellekt sohasida mahalliy va respublikadagi xorijiy oliy ta’lim va ilmiy tadqiqot muassasalarining o‘zaro hamkorligidagi ilmiy tadqiqot loyihalari faolligini oshirish va respublikada STEM ta’lim yo‘nalishlari va ilmiy tadqiqot faoliyatlarini 2030-yilgacha tizimli rivojlantirish konsepsiyasini ishlab chiqish ko‘zda tutilgan. -Sun’iy intellekt sohalarida normativ-huquqiy va axloqiy munosabatlarni tartibga solish masalalarini Qonunchilik palatasi tarkibidagi Innovatsion rivojlanish, axborot siyosati va axborot texnologiyalari masalalari qo‘mitasining faoliyatlari tartibidan biri etib belgilash tavsiya etiladi. -Sun’iy intellekt sohasidagi startap loyihalarini jahon tajribasi asosida kraudfanding (jamoaviy moliyalashtirish) tizimi orqali moliyalashtirishning normativ-huquqiy asoslarini ishlab chiqiladi. -Umumta’lim maktablarida “Axborotlashgan jamiyat va unda sun’iy intellekt o‘rni” mavzusida ochiq darslar tashkil etish rejalashtirilgan Tadqiqotlarga ko‘ra, keyingi o‘n besh yil ichida Sun`iy intelekt texnologiyalari jamiyat hayotiga boshqa har qanday erishilishi mumkin bo‘lgan yutuqlardan samaraliroq natija beradi va global inqilob darajasidagi o‘zgarishlarni amalga oshiradi. Bir narsa aniqki. Texnika asrida Information texnologiyalar bilan hamohang tarzda yashash va ularni turli soh ava javhalarda qo`llash inqilobiy rivojlanishni yuzaga keltiribgina qolmay, bularsiz zamon talablariga mos raqobat muhitini yaratishni iloji amri maholdir. Download 35.24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|