O’zbekistonda turizmni rivojlantirish masalalari. Reja: I. Kirish. II. Asosiu qism

II.Asosiu qism.
1. O’zbekistonda turizmni rivojlantirishning dolzarb masalalari
Jahon tadqiqotlarida turizm sohasida alohida e'tibor qaratilib kelinmoqda.
Jumladan, hozirgi kunda rivojlangan davlatlar ilmiy tadqiqotlarida turizm sohasini
ularning iqtisodiyotiga, ijtimoiy sohasiga, ekologiya va boshqa sohalarga ta'siri
o‘rganish bo‘yicha bir qancha tadqiqotlar olib bormoqdalar. Ushbu tadqiqotlarning
asosiy mazmunida ijtimoiy kapitalning turizm yo‘nalishida olib borilayotgan
siyosatga mos tushadimi. Ushbu jumboqni ochib berishda bir nechta olimlar AQSh
3 ta shtati, Avstraliya va Okeaniya mamlakatlarida 74 qiziqish bildirgan tomonlar
bilan tadqiqot o‘tkazilgan. Ushbu tadqiqot natijasiga ko‘ra ular o‘zaro bog‘liq
bo‘lib ijtimoiy kapitalning o‘sishi turizm sohasini rivojlanishiga bilvosita ta'sir
o‘tkazishi asoslangan. Ayrim olimlar tadqiqotlarida Mal'div orollarida dayving-turizmni rivojlantirish muhimligini asoslab beradilar. Ularning fikricha akulalarni ko‘paytirish dayv-turizmga 58 mln. AQSh dollari foyda olib kelishini tadqiq etishgan. Turizm sohasini rivojlantirishda turli texnologiyalarni joriy etish turistlarga qulayliklar yaratish imkonini berishi keltirib o‘tilgan. Xitoylik olimlar
tomonidan Xitoyda turizmning rivojlanishida mehmonxonalarni qurish, ularda
xizmat ko‘rsatish va qabul qilishda turli usullarni qo‘llashda yangi innovasion
g‘oyalardan foydalanish asoslari tahlil qilib berilgan.
Kujel Yu. o‘zining darsligida turizm sohasini mamlakat ijtimoiy–iqtisodiy
rivojlantirishdagi rolini ochib bergan. Bunda mamlakatning eng tez rivojlanadigan
sohasi sifatida turizmga alohida e'tibor qaratish zarurligini keltirib o‘tadi.
Rossiyalik olimlar N.Morozova va M.Morozovning fikriga ko‘ra zamonaviy
turizm industriyasi yangi komp'yuter texnologiyalarini joriy etilishi bilan ulkan
o‘zgarishlarga ega bo‘ldi. Har qanday tashkilotni turistik biznes bozorida
zamonaviy axborotlar texnologiyasidan foydalanilmasdan muvaffaqiyatli faoliyat
ko‘rsatishi amaliyotda mumkin emas.
A.Abduvohidovning fikriga ko‘ra, mamlakatimizda turizm salohiyatini
dunyoga namoyon qilishda, xalqaro turistik oqimlarni barqarorlashtirish, uni
mavsumiylik hususiyatlaridan xoli qilish maqsadida internet tarmog‘i orqali
turistik salohiyatimizni ko‘rsatib beruvchi veb sahifalarni xalqaro tajribalar asosida
o‘zgartirib borish lozim.
Ko‘rib o‘tilgan mutaxassislarning fikriga ko‘ra, turizm sohasini rivojlantirish
mamlakatning ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy faoliyatini rivojlanishiga bevosita
ta'siri yuqori ekanligi asoslab berilgan. Hozirgi kunda mamlakat turizm salohiyatini rivojlangan davlatlar foydalanayotgan innovasion g‘oyalar asosida hamda bizda mavjud bo‘lgan turistik salohiyatdan foydalanish orqali dunyoga namoyon qilish zarur hisoblanadi.
Keyingi yillarda respublikamizda turizm sohasida olib borilayotgan
o‘zgarishlarni ijobiy baholash mumkin. Jumladan, sayyoh sifatida tashrif
buyuruvchilar soni yildan-yilga o‘sish tendensiyasini saqlab qolmoqda. Ma'lumot
uchun, 2017 yilda O‘zbekistonga qariyb 2 million 700 ming, 2018 yilda 5 million
300 mingdan ortiq turist kelgan. Ammo bu ko‘rsatkich yetarli emas, 2025 yilga
borib O‘zbekistonga tashrif buyuradigan xorijiy sayyohlar sonini 7 millionga
oshirish belgilangan. Jahon davlatlarida ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha bir necha
yillardan beri Fransiya davlati yetakchilik qilmoqda 2018 yil 1 yanvar' holatiga
ko‘ra ushbu mamlakatga 86,9 mln. dan ortiq sayyohlar tashrif buyurgan.
Rivojlangan davlatlarda turizm sohasiga alohida e'tibor qaratish orqali yildan-yilga tashrif buyuruvchilar soni ortib borgan. Shuning bilan birga MDH davlatlarida ham keyingi yillarda o‘sish tendensiyasi saqlanib qolgan. Ayniqsa Gruziya davlatining turizm sohasidagi olib borayotgan islohoti keyingi yillarda sayyohlar sonini oshishiga olib kelgan. Gurziya davlati asosiy e'tiborini tog‘ turizmiga e'tibori ushbu ko‘rsatkichning oshishiga ya'ni ekoturizm sohasini rivojlantirish orqali erishgan. Gruziya davlatining YaIM turizmning ulushi 2018 yil 1 yanvar' holatiga ko‘ra 31% ni tashkil etgan bo‘lib, 173 davlat ichida 16 o‘rinni egallagan. Quyidagi jadvalda turli davlatlarda turizmning YaIM dagi ulushi keltirilgan. Respublikamiz YaIM turizm ulushi 2018 yil 1 yanvar' holatiga ko‘ra
2,7 foizni tashkil etgan xolos.
Bundan tashqari davlatning turizm sohasidagi xarajatlari to‘g‘risida tahlil qiladigan bo‘lsak 173 davlat orasida respublikamiz 2018 yil 1 yanvar' holatiga ko‘ra 1,0 % ni tashkil etgan holda 145 o‘rinni egallagan. MDH davlatlarini tahlil qiladigan bo‘lsak, ushbu ko‘rsatkich Qozog‘istonda-4,2%, Armaniston-3,8%, Gruziya-3,4%, Ozarbayjon-2,9%, Tojikiston-2,9%, Rossiya-2,7%, Qirg‘iziston-1,8% ni tashkil etgan.
Bundan tashqari davlatning turizm sohasidagi xarajatlari to‘g‘risida tahlil qiladigan bo‘lsak 173 davlat orasida respublikamiz 2018 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra 1,0 % ni tashkil etgan holda 145 o‘rinni egallagan. MDH davlatlarini tahlil qiladigan bo‘lsak, ushbu ko‘rsatkich Qozog‘istonda-4,2%, Armaniston-3,8%, Gruziya-3,4%, Ozarbayjon-2,9%, Tojikiston-2,9%, Rossiya-2,7%, Qirg‘iziston-1,8% ni tashkil etgan.